Raam. Jaargang 1968

[p. 24]

Frans Hoppenbrouwers
De jongen met de naarse buil
Het einde van een nederlaag

De zeldzame keren dat Mark van zijn chef de fabriek in mocht waren voldoende om kontakt te maken. De eerste tijd zag hij er tegen op over de meisjesafdeling te lopen, maar op de duur klonken de schunnigheden die hij daar te horen kreeg hem prettig in de oren. Na enkele weken werd hij handiger in het bedenken van smoesjes om van het kantoor weg te komen.

Zijn aandacht ging vooral uit naar Inge, een meisje met hoge schouders en een mannelijk gezicht. De schunnigheden die zij verkocht, waren sterk persoonlijk gericht en de opmerkingen die ze maakte over de paarse knobbel die boven zijn linkerwenkbrauw groeide, bezorgde hem een diepe, prikkelende pijn, die aangenaam aandeed. Hij voelde zich gevleid door de aandacht die ze aan hem besteedde en langzaam zette het grote idee zich vast in zijn hoofd. De gebeurtenissen die achter hem lagen werden vager en hij wist dat het tijd werd voor een overwinning.

*

De eerste nacht op het seminarie sliep Mark erg onrustig. Om de zoveel minuten passeerde er een trein, die het hele gebouw deed schudden. Telkens als hij wakker schrok kwam er een glasheldere herinnering op, waarin zijn broer een grote rol speelde. Het waren vreemde beelden, die thuis nooit in hem opgekomen zouden zijn. Hij had het gevoel, dat hij er zelf nauwelijks bij betrokken was.

De duif zat voor één van de gebrandschilderde ramen van de kerk. Mark en zijn broer hadden op alle manieren geprobeerd het beest terug naar huis te krijgen, maar ze bereikten eerder het tegendeel. Toen alle middelen om haar tot de orde te roepen uitgeput raakten, besloot Mark zijn broer tot een uiterste daad, met alle risico's vandien.

De steen die hij naar de duif gooide sloeg met een korte plof door het gebrandschilderde glas. In de heilige overtuiging dat niemand het gezien had namen ze de benen.

De eerstvolgende godsdienstles op school behandelde de pastoor het onderwerp: opzettelijk schade toebrengen aan het huis van God, in casu het vernielen van een gebrandschilderd raam (f 1800, -), voorstellende de Heilige Familie in optima forma.

De uitgebreide verklaringen van de pastoor wezen duidelijk in de richting van de grote zonde, die hetzelfde in de markt lag als moord, diefstal en brandstichting. Mark sloeg de schrik om het hart.

Na schooltijd probeerde zijn broer hem gerust te stellen.

‘De pastoor zei opzèttelijk schade toebrengen. Ik deed het toch niet ekspres. Volgens mij is het gewoon een dagelijkse zonde, die je niet hoeft te biechten.’

Dit was het kardinale punt. Die middag was er gezamenlijke biecht en je moest

[p. 25]

bij de pastoor in het hokje of je wilde of niet.

‘Opzettelijk iets verzwijgen in de biecht is een zware zonde tegen de H. Geest, als je dat maar weet.’

‘Alleen als het een dóódzonde is, dat weet je net zo goed als ik. Ik zeg niets, vanmiddag. De pastoor wilde ons bang maken met die verhalen, maar ik trap daar niet in.’

Tegen deze feiten had Mark geen enkel verweer en hij deed er verder het zwijgen toe. Maar vanuit zijn twijfelende ziel rezen voortdurend schrikbeelden op, als hij dacht aan de woorden van de pastoor, die immers de Goddelijke Wijsheid in zich had. Als zwarte vlekken tekende het kwaad zich af op de ziel van zijn broer. Weldra zou er niets van over zijn dan een stinkende poel van verrotting en bederf, zoals dat heet.

Duidelijk zag hij hoe zijn broer zijn ondergang tegemoet ging. Eerst was er het schade toebrengen aan het huis van God (wel niet zo'n grote zonde, maar toch ernstig genoeg voor een zwarte vlek op je ziel) en daarna het verzwijgen in de biecht, een regelrechte aanval op het bastion van de H. Geest.

Feitelijk was hiermee de ondergang voltooid, maar het zou nog erger worden. Pasen stond voor de deur en op dat feest was je verplicht te communiceren. Zijn broer had de keus uit twee slechte dingen: 1. niet ter communie gaan 2. communiceren in staat van doodzonde. Beide mogelijkheden veroorzaakten echter weer een zonde, die hem het recht op de hemel ontnamen als je het positief bekeek en hem een vrijkaart gaven voor de hel als je het persé van de negatieve kant wilde benaderen.

Intussen was zijn broer het probleem al weer kwijt. Hij sprak over heel andere dingen, alsof de wurgende greep van het kwaad geen vat op hem had. En misschien was dat ook wel zo.

Ondanks het feit dat Mark twee jaar jonger was dan zijn broer, zaten ze toch in dezelfde klas. Dit vond vooral zijn oorzaak in het feit, dat zijn broer leed aan een onvoorstelbaar gebrek aan interesse, voor alles wat zich in de klas afspeelde. Hij zetelde in een aparte bank, achter in het lokaal. Zijn meest geliefde bezigheid bestond uit het spelen met een stompje potlood, dat hij de rol van sigaret toebedeelde. Hij inhaleerde zeer diep en blies de denkbeeldige rook met een lozende zucht de klas in. Telkens verscheen er dan een uitdrukking van intens welbehagen op zijn gezicht.

Soms vond zijn broer het niet beneden zijn waardigheid vadertje en moedertje te spelen, al stelde hij wel bijzondere eisen. Zijn zus speelde moeder, hij was vader. Mark kroop op handen en voeten door de tuin en blafte, want zijn vader zag meer heil in een hond dan in een kind. De vader gooide een stuk hout in de tuin. De hond kroop er op handen en voeten heen, nam het hout tussen zijn tanden en bracht het terug.

‘Braaf zo, Kastor, je bent een slimme hond.’

De hond lachte gelukkig en zijn bril zakte af tot op het puntje van zijn neus.

Als hun zus niet bij de hand was speelden ze circus. In het schuurtje vonden ze een plank en een paal. Met het éne eind werd de plank op het twee meter hoge hek gelegd, terwijl het andere eind werd ondersteund door de paal. Zonder dat zijn broer hoefde aan te dringen klom Mark op het hek en stapte voorzichtig

[p. 26]

over op de plank. De armen opgeheven wachtte hij af. Met de hark rukte zijn broer de paal onder de plank vandaan en Mark stortte juichend naar beneden. Vanwege het sensationele karakter van het spel herhaalde dit zich soms tot veertig keer toe.

Klapkauwgom heeft een grote rol gespeeld in Mark zijn kinderjaren. Het lukte hem nooit ook maar de geringste knal te produceren, of hij nu bubble-gum of bazooka's gebruikte. Vol bewondering keek hij toe hoe zijn broer zonder zichtbare inspanning een grote bel uit zijn mond liet komen, die met een venijnige pats uit elkaar spatte.

Eén keer had hij het zelf tot een kleine bel gebracht, maar er was niemand in de buurt om hem op heterdaad te betrappen.

Er was één facet in Mark zijn jeugdjaren, waarin hij alle anderen overtrof: hij klom met het grootste gemak in de hoogste bomen. Geen vogelnest was veilig als zijn broer er zijn oog op liet vallen. De expeditie naar een populier waarin een ekster zijn nest had gebouwd werd altijd met de nodige tam-tam omgeven. Zijn broer nodigde iedereen uit te komen kijken hoe Mark het weer presteerde. Toevallig gebeurde dat altijd op dagen dat er een flinke wind stond. De top van de populier boog ver door onder het gewicht van het nest, zodat iedereen ernstig rekening hield met een verkeerde afloop van het karwei. Met behulp van zijn broer bereikte Mark de onderste takken en verdween tussen de blaren. De toeschouwers luisterden naar het schuiven van zijn lijf langs de stam en keken verschrikt omhoog als er een tak brak. Na een paar minuten vond Mark zijn broer het nodig naar de toestand te informeren.

‘Lukt het, Mark?’

Geen antwoord.

‘Hé, Mark, ik vraag of het lukt.’

Mark klemde zich vast aan de stam en keek naar het nest. Hij voelde hoe zijn hart een slag oversloeg.

‘Het waait zo hard. Ik weet niet of het gaat vandaag.’

‘Je bent toch niet bang?’

Voorzichtig klom hij hoger. Het gehamer van de vogel in zijn borst maakte zijn angst groot genoeg om alles op het spel te zetten. De top van de populier boog steeds dieper door. Met beide knieën klemde hij zich vast, haalde de eieren één voor één uit het nest, legde ze met de grootste moeite in zijn zakdoek, vatte de punten bij elkaar en stopte die in zijn mond. Toen hij weer op de grond was nam zijn broer de zakdoek over en toonde de eieren aan de anderen.

‘Er is er niet één gebroken en dat met die wind.’

Mark hield zich afzijdig. De vogel in zijn borst hamerde nog en belette hem de held uit te hangen, die de anderen in hem vermoedden.

Alleen met zijn broer sprak Mark over de paarse buil op zijn voorhoofd.

‘Het is niet zeker dat je hem ooit kwijtraakt, maar ik zou er niet aan laten snijden. Misschien kom je dan wel helemáál vol te staan met die dingen en die ene is al meer dan genoeg.’

Dit waren de zeldzame momenten, dat Mark zich gelukkig prees dat er maar één paarse knobbel groeide boven zijn linkerwenkbrauw. En daar was hij zijn broer dankbaar voor.

[p. 27]

Enkele weken voordat hij vertrok naar het seminarie, had Mark ruzie met zijn broer. Hij wond zich zó op, dat hij met het aardappelschilmesje gooide. Even natrillend bleef het steken in de bil van zijn broer, die het er zonder een spier te vertrekken weer uittrok.

Toen zijn broer hem aankeek meende Mark, dat er diepe bewondering sprak uit zijn ogen.

Afgezien van het kommentaar van zijn broer, die hem in alle ernst aan het verstand trachtte te brengen dat hij niet goed snik was, hing er rond zijn vertrek naar het Missiehuis een niet onaangename stilte, die zijn afscheid op gepaste wijze aksentueerde.

's Middags had zijn vader hem in E. op de trein gezet. Mark ging bij het raam zitten, de biezen koffer tussen zijn benen. Er kwamen jongens in de trein die even oud waren als hij. Tot zijn verwondering reisden hun ouders ook mee.

‘Ik maak deze reis alleen’, dacht hij. ‘Ik ben er oud genoeg voor.’

Nauwgezet volgde hij de bewegingen van de anderen en bereikte zo zonder incidenten het missiehuis. De rode pannen op het dak en de groenkoperen koepel waren de eerste dingen die hem opvielen. Urenlang liep hij door de lange gangen, tot hij in de studiezaal op een bank een kaartje ontdekte met zijn naam erop. Hij ging in de bank zitten en keek om zich heen. Hier en daar stonden een stel ouders te praten met een pater. Het waren van die gesprekken waarin uitsluitend overbodige dingen werden gezegd, wist hij, maar toch miste hij zijn ouders op dit vreemde moment.

Hij stond op en volgde een koffersjouwende vader vier trappen hoog tot op de slaapzaal.

Via het kaartsysteem ontdekte hij zijn chambrette. Hij schoof het gordijn weg en tot zijn verbazing stond daar de zwarte kist, die zijn moeder een week geleden met van Gend en Loos had opgestuurd. Buiten de biezen koffer was de kist het enige tastbare teken van de band tussen hem en de wereld thuis. Hij ging op de kist zitten en keek toe hoe ijverige moeders zorgvuldig het bed van hun zoons opmaakten en hun kleren in de kast hingen. Pas toen ze allemaal weg waren volgde hij hun voorbeeld.

Toen hij weer beneden kwam zag hij hoe de jongens afscheid namen van hun ouders en hij lachte in zichzelf om het lege gevoel in zijn maag geen kans te geven.

Drie dagen woonde Mark in het missiehuis, toen voor het eerst een pater hem aansprak.

‘En waar kom jij vandaan?’

‘Uit W., pater.’

‘En waar ligt dat?’

Mark schrok zo van deze onverwachte belangstelling, dat hij sterk aan de paarse buil moest denken.

‘Zo, zo, weet jij niet waar jouw woonplaats ligt?’

‘Ik woon in E.’, riep een ander. ‘Dat ligt hier twintig kilometer vandaan.’

Mark keek de pater hulpeloos aan, maar die was hem alweer uit het oog verloren.

Vanwege het mooie rapport dat Mark van de lagere school had overgehouden, mocht hij het voorbereidende jaar overslaan. In zijn klas zaten allemaal jongens,

[p. 28]

die al een jaar op het seminarie waren. Ze wisselden nauwelijks een woord met hem en zo kwam het dat hij na weken de namen van de leraren nog niet kende. Naar het vak dat ze gaven noemde hij hen pater Latijn, pater Frans, pater Nederlands en pater wiskunde. Alleen de geschiedenisleraar kende hij beter, omdat die een vraag had gesteld, waarop hij als enige in de klas het antwoord wist.

‘Wanneer begint onze vaderlandse geschiedenis?’

‘Onze vaderlandse geschiedenis begint op het moment dat Caesar dingen over ons land begon op te schrijven.’

Uitstekend geantwoord. Hoe heet je?’

‘Mark Bosschaert, pater.’

‘Goed zo, Mark.’

Deze korte dialoog woonde dagenlang in zijn hoofd. Vele malen per dag herhaalde hij hem woord voor woord en hij voelde hoe zijn hart er groter van werd. Daarna probeerde hij steeds in de geschiedenisles een goede beurt te maken, maar verder dan een vriendelijke hoofdknik bracht hij het niet.

Na een week kreeg hij het eerste bericht van thuis. Met een schok realiseerde hij zich, dat de envelop door zijn moeder geadresseerd was. Twee dagen liep hij rond met de brief, zonder hem open te maken, uit angst dat de anderen iets van zijn emotie zouden merken. De derde dag trok hij zich terug op een stil plekje achter de volière. De schok was niet zo groot als hij verwacht had, maar als gebaar waardeerde hij de brief bijzonder. Op de laatste bladzijde van zijn geschiedenisschrift schreef hij enige tijd later het volgende:

Hij was voor mij een marteling
de eerste brief van thuis
Hoe smart en heimwee me beving,
hoe verlangde ik naar huis.

Ik las hem en ik las hem weer,
nooit werd het mij genoeg.
Een traan viel op de regel neer
die naar mijn heimwee vroeg.

Ik voelde me zo nietig, klein,
zo eenzaam zonder haar.
Ik wil voor altijd bij haar zijn,
we horen bij elkaar.

26-10-1956

Mark Bosschaert IA

In die periode wist Mark beslag te leggen op de prisma-uitgave van de verzamelde gedichten van Guido Gezelle en het hek was van de dam. Hij nam een nieuw geschiedenisschrift, plakte een ander etiket op het oude en schreef erop:

[p. 29]

Gedichten

van

Mark Bosschaert.

Als openingsgedicht koos hij dit:

Gestadig glijdt het ijzer voort
door zand en groene zoden,
alleen in de glijdende loop gestoord
waar rechtsom wordt geboden.

Getrokken door het zware paard
keert ze zoden glimmend om;
daar achter de voerman, heel bedaard,
zijn knieën en zijn rug gaan krom.

17-11-1956

Mark Bosschaert IA

Mark zijn eerste kontakt ontstond in een noodsituatie. Op het voetbalveld liet hij zich een vloek ontvallen en een van de medespelers was zo vriendelijk hem daarop te attenderen. Na de wedstrijd kwam Mark dankbaar op het onderwerp terug.

‘Ik kon er niets aan doen, het ontviel me.’

‘Priesterstudenten letten daarop. Het was heel lelijk, wat je zei.’

‘Ik zal er voortaan om denken. Ben je nog boos?’

‘Als je zorgt dat het niet meer voorkomt, zal ik er niet over praten. Zulke dingen mogen op een seminarie niet gebeuren.’

Vanwege deze onvoorstelbare edelmoedigheid volgde Mark de jongen als een hond. Hij merkte nauwelijks dat de ander er geen prijs op stelde, zó werd hij in beslag genomen door de wil om zich aan te passen aan de daar geldende maatstaven. Al gauw leerde hij, dat goedheid gepaard moet gaan met veel uiterlijk vertoon. Je was pas werkelijk goed, als de anderen dáchten, dat je het was. Dit was voornamelijk afhankelijk van de volgende faktoren: meteen je mond dicht als de bel ging, een degelijke studiehouding in de studiezaal, met mes en vork eten in de refter, onder de rekreatie aangetroffen worden in de kapel en zoveel mogelijk 8-en bij proefwerken. Na enige weken had hij zich volledig aangepast en tot zijn verrassing ontdekte hij, dat heilig worden niet zo moeilijk was, als hij altijd gevreesd had.

Maar het kontakt met de jongen die hem op de vloek attendeerde werd vrij plotseling verbroken. Op een morgen bleek hij niet meer op het seminarie te zijn. Onder de jongens van de laagste klassen werd gefluisterd, dat hij iets gestolen had, maar de ouderen wisten wel beter, al werd er niet over gesproken. Ook de paters waren niet erg spraakzaam wat dit betreft.

Naarmate het aantal gedichten dat Mark schreef toenam, zakte het aantal 8-en voor schriftelijk werk. De jongens noemden hem de dichter en Mark begon zich naar die titel te gedragen.

Hij zonderde zich zoveel mogelijk af in een klas of achter de volière, waar hij

[p. 30]

zichzelf lange verhalen vertelde over de meest uiteenlopende dingen. Ook kwamen de gedachten aan zijn broer weer terug. Op de meest vreemde momenten vroeg hij zich af, wat zijn broer aan het doen zou zijn. Het gekke was, dat hij in de vakanties helemaal niet meer met hem kon opschieten. Ze hadden nooit ruzie, maar ze probeerden elkaar duidelijk te ontlopen. Misschien was dit de reden waarom Mark al op de eerste dag van de vakantie verlangde naar het einde. De veranderingen die hij thuis en in het dorp ontdekte als hij met vakantie kwam, kon hij moeilijk verwerken. Toen hij een keer uit de bus stapte en zag dat de kastanjeboom voor het gemeentehuis was omgehakt, voelde hij zeer sterk de neiging in zich opkomen weer terug te gaan.

Het derde jaar dat Mark op het seminarie was leerde hij een jongen kennen, die met één vinger für Elise speelde. Ze waren alleen in het muzieklokaal en op de een of andere manier maakte de melodie diepe indruk op hem. De jongen was zichtbaar gevleid door de aandacht waarmee Mark luisterde en hij herhaalde de melodie tot tien keer toe.

Geboeid keek Mark naar de smalle, vrouwelijke handen van de jongen en hij voelde een vreemde spanning in zich opkomen, die prettig aandeed.

‘Je speelt mooi.’

De jongen keek hem aan. Hij had prachtige tanden en zijn lippen blonken van het vocht.

‘Mijn vader speelt pas goed. Hij is organist in de kerk en dirigent van de harmonie.’

‘Heb je dat stuk van je vader geleerd?’

‘Thuis hebben we ook een piano. Veel beter dan dit ouwe kreng.’

Dat ‘ouwe kreng’ klonk zo grappig, dat Mark er hard om moest lachen.

‘Speel nog eens wat.’

‘Vind je het werkelijk zo goed?’

De jongen wilde net op Mark zijn verzoek ingaan toen de pater van het koor binnenkwam. Vreemd genoeg voelde Mark zich betrapt.

‘Heb jij ook pianoles?’

‘Nee, pater.’

‘Laat die jongen dan met rust.’

Mark trok zich snel terug. Die avond schreef hij met veel moeite een acrostichon voor Alfred. Hoewel hij niet tevreden was over het resultaat, kreeg het gedicht een ereplaats in zijn schrift. Onder de laatste regel tekende hij zorgvuldig drie bloemen.

Omdat Alfred pas in de eerste klas zat, kon er van een geregeld kontakt geen sprake zijn. Elke relatie tussen een student uit de oudere groep en een uit de jongere werd meteen de kop ingedrukt.

Een paar dagen liep Mark rond met de gedachte om ook pianoles te nemen, maar het te verwachten antwoord op zijn verzoek deed hem ervan afzien.

‘De kosten zijn voor je ouders en ik vrees dat dit hen te zwaar zal belasten. Je moet blij zijn dat je mag studeren.’

Na het korte muzikale kontakt met Alfred raakte Mark hoe langer hoe meer in een schemertoestand. Onder de studie schreef hij lange brieven, waarvan de inhoud steeds bedenkelijker werd. Na een schuchter begin met ‘beste Alfred’ werd het tenslotte ‘allerliefste lieveling’ en ‘ma chèrie’.

[p. 31]

Ma chèrie.

Tu es mon amour, je le sais. Je t'aime beaucoup et j'espère que tu m'aimes aussi. Mais pourquoi tu ne rirais pas contre moi, quand je te rencontrais sur la cour? Nous devons toujours rester ensemble. Je suis sûr, que nous serons heureux pour toujours, ma cherie. Les jours seront beaucoup de soleil et dans les nuits le rossignol chantera de belles chansons pour nous.

Penseras-tu à moi? Je penserai toujours à toi,

Mark.

Samen met de andere brieven bewaarde hij ook deze zorgvuldig bij de gedichten. Voor het eerst op het seminarie kreeg zijn gevoel van eenzaamheid enige betekenis.

Alfred was een blonde jongen met een soepele huid en bruine ogen. Hij droeg altijd glimmende, strakke broeken, maar hoe Mark ook keek, nooit kon hij een spoor van zijn geslacht ontdekken. Zelfs onder het zwemmen, als hij alle moeite deed elke uitbouw bij zichzelf te camoufleren, was er bij Alfred niets te zien, zelfs niet als zijn oranje broekje dóórnat was.

Het was vooral de lome manier van lopen en de altijd wat hese stem van Alfred, die zijn verlangen zo groot maakte. Iedere dag hoopte hij, dat de ontmoeting zich zou herhalen. Maar zodra hij het muzieklokaal binnenkwam sloot Alfred de klep van de piano en liep weg, zonder hem aan te kijken.

Op een morgen zag hij toevallig hoe Alfred met veel toewijding een golf in zijn haar drukte en hoe hij zichzelf daarna met veel genoegen in de spiegel bekeek. Een paar dagen later ontdekte hij in het voorbijgaan de tip van een bedzeiltje, dat Alfred in de haast niet goed had weggewerkt. Het feit dat zijn idool in bed deed ontroerde hem diep en sindsdien begon hij een speurtocht naar meer zwakheden. Het kwam zelfs zover, dat hij in de mis ziekte voorwendde om de kapel te kunnen verlaten, waarna hij ongestoord zijn gang kon gaan. In de studiezaal opende hij Alfred zijn kast en vond de brieven, die zijn ouders geschreven hadden. De aanhef ‘lieve Alfred’ maakte hem ziek van jaloersheid en dagenlang was hij niet in staat met iemand te spreken.

Op een andere morgen ging hij naar de slaapzaal en schoof het gordijn opzij van Alfred zijn chambrette. Het bed was slordig opgemaakt. Hij sloeg de dekens terug en snoof de reuk van zweet en urine diep in zich op. Daarna kleedde hij zich uit en trok Alfred zijn kleren aan. De doordringende geur maakte hem radeloos. Hij wierp zich op bed en beet zich vast in het kussen. De bevrediging kwam te snel en zonder vreugde.

Toen Mark het muzieklokaal binnenstapte zag hij hoe de pater van het koor zijn arm terugtrok. Alfred zat aan de piano maar speelde niet.

‘Wat zoek jij hier?’

‘Niets, pater.’

‘Wat doe je hier dan? Je kunt je beter gaan scheren. Je ziet er toch al niet zo

[p. 32]

best uit.’

Mark trok de deur achter zich dicht en rende naar de slaapzaal. In de spiegel bekeek hij zijn gezicht. Er groeiden inderdaad wat stoppels op zijn kin. Hij bracht zijn vingers naar zijn gezicht, betastte de paarse buil en plotseling moest hij sterk aan zijn broer denken.

Een half uur later stond hij met de biezen koffer in de hand langs de weg. Het duurde lang voordat er een auto stopte. Een paar dagen later kwam ook de zwarte kist op de plaats waar hij thuishoorde.

Ongeveer een jaar nadat hij van het seminarie kwam werd Mark jongste bediende op het kantoor van een grote fabriek. Het werk beviel hem goed en hij kreeg weer het gevoel erbij te horen. Zijn chef eiste dat er hard werd gewerkt, maar hij was niet ongeschikt. Als Mark wat lang op de meisjesafdeling bleef keek de man hem even aan en daarmee was de kous af.

Toen Mark Inge op een zondagmiddag ontmoette, kende hij haar bijna niet terug. Van de brutaliteit die haar op de afdeling kenmerkte was niet veel over. Zonder dat er iets in die richting werd gezegd, fietsten ze samen het dorp uit. Bij de rivier zetten ze hun fietsen tegen elkaar en liepen een eindje langs de oever. Mark gooide platte stenen op het water. Als het hem lukte een steen vier, vijf of zes keer te laten opspringen lachten ze uitbundig. Op het moment dat ze allebei dezelfde steen wilden oprapen, gaf Inge hem een flinke duw, zodat hij languit in het gras viel. Snel sprong hij op en wilde haar vastgrijpen, maar ze zette het op een lopen. Honderd meter verder, achter een elzebosje kreeg hij haar pas te pakken.

Mark lag met zijn hoofd op Inge haar borsten. Haar vingers gleden door zijn haren en bleven rusten op de paarse knobbel. Met ingehouden adem wachtte hij af.

Ze trekt haar vingers niet terug, dacht hij, ze neemt me zoals ik ben. Toen hij zich wilde oprichten duwde ze zijn hoofd zachtjes terug.

Het was half vier in de middag en ze hadden nog een hele zomer voor de boeg.