Raam. Jaargang 1968

Correspondentie
A = A, maar B is géén b

In Raam van sept.-okt. '67, dat ik onlangs toevallig in handen kreeg, stond een artikeltje van R.A. Cornets de Groot (de man die zoveel alchemie in z'n analyses doet) over ‘A = A’, waarin als illustratie bij zijn betoog het gedicht Litteken van Gerrit Achterberg werd aangehaald, aanvangende met de verzen:

‘Engelien Hartveld-Bos. Eerste symptomen van sexualiteit. Litteken later.’

[p. 64]

Cornets de Groot plaatst de intelligente opmerking dat het gedicht niets te maken heeft met een eventuele mevrouw Hartveld geboren Bos of een foto van haar - wat ongetwijfeld waar is, behalve voor Litteken in statu nascendi, en misschien ook, om de term van Kleiner te gebruiken, voor het gedicht ‘in der Seele des Autors’.

Evenmin, zo zal Cornets de Groot zeggen, is het relevant een bos aan te wijzen, genoemd naar zekere Engelien Hartveld, en gelegen in de gemeente Langbroek, naar ik veronderstel.

En natuurlijk heeft hij gelijk, dat het litteken wat de lezer betreft in Litteken opgelopen wordt, en niet in Langbroek, maar dat neemt niet weg dat Cornets de Groot het wel degelijk bij het verkeerde eind heeft, binnen de kontekst.

Ten eerste staat er in vers 3 Na vijftig jaar, en het is niet zinvol een klein meisje, Engelien Bos, aan te duiden met de naam die ze jaren na het tekenende voorval kreeg.

Ten tweede staat er in vers 9 Stellig is Lena ergens nog in leven, en het is niet zinvol haar Engelien èn Lena te noemen, in deze volgorde. Andersom zou het haar naam als klein meisje kunnen zijn, resp. die als volwassene, in de volgorde die emotioneel voor de ik prominent is.

Ten derde staat er in vers 12-13 (Lena) loopt zich wederkerig af te vragen/waar ondergetekende zou zijn gebleven. Het is niet zinvol iemand als getrouwde vrouw te ‘identificeren’ van wie de ik al jaren niets meer vernomen heeft, die als getrouwde vrouw derhalve in het leven van de ik geen rol van betekenis heeft kunnen spelen. (En de manier waarop zij herinnerd wordt, doet niet veronderstellen dat ze de Grote Afwezige is.)

Aantoonbare feilen dus, waaruit blijkt dat Cornets de Groot nog niet de prima materia van de literatuurstudie beheerst: eenvoudig goed lezen. A = A, Achterberg is Achterberg, en R.A. Cornets de Groot een vals profeet.

Hoe vals wel, en hoe bedroevend als lezer, blijkt dan uit de simpele waarneming dat noch in Vergeetboek, noch in de drie drukken van de Verzamelde gedichten, ‘Engelien Hartveld-Bos’ staat^[1)].

Er staat Engelien Hartveld-bos.

Jac. Kruithof

[1)] Ook in de oorspronkelijke versie (Maatstaf III, 237) de correcte vorm.

Naschrift

Jac. Kruithof heeft gelijk. Ik laat de 4 regels m.b.t. het gedicht Litteken vallen en handhaaf de, ruim geschat, 300 overige. Accoord? Voor de hoeveelheid alchemie verwijs ik Jac. Kruithof en andere nieuwsgierigen gaarne naar Kentering - 6, 1967. De argumenten die Jac. Kruithof aanvoert om tot de aard van mijn profetendom te concluderen lijken mij óók heel juist.

Ik benoem hem door deze tot mijn kardinaal.

R.A. Cornets de Groot