|
| |
Te sextijt. Dat .xxxij. capittel
Te sexte tijt sulstu dencken rouwelijc ende droeflijc, hoe onse Heer Ihesus lasterlijc gheleit was totten berghe van Calvarien, daert seer stanc ende onreyn was, daer du sien mogheste die werkers der quaetheit over al quaet doende. Ende du sulste di mit alle dijnre ghedachten bewisen teghenwoerdich hier te wesen, ende sich alle dijnghe die teghens onsen Heer gheschieden, sonderlinghe sich elc aernstelic aen, ende wat daer gheseit ende ghedaen was van onsen Heer. Sich dan mitten oghen dijns herten, dat sommighe onsen Heer ghe\ven
| |
| |
te drincken wijn mit mirren ende mit gallen ghemenghet, sulc die bereiden dat men daer toe behovede, sulc ontcleden onsen Heer weder, want hi wart nu weder ontcleet tot sijnre meerre confusen ende op dat hi inden wijnde ende inder couden naect hanghen sou. Aldus was hi nu derdewerf ontcleet voer al dat volc mit groter sericheit ende pinen, want nu die wonden der ghieselinghen vernuwet worden, om dat sijn cleder daer in ghedruct waren ende aen den bloede verhart waren. Ende doe so openbaerde hem sijn lichaem al gheverwet ende al bebloet. Als Maria sijn moeder hem sach aldus ghewont, so wart si ghepijnt mit rouwen des doots. Si bedroefde hoer oec boven mate, om dat si hem naect sach. Waer bi si voert ghinc tot hem ende ghorden om mitten doeke hoers hoefts. Och in wat groter bitterheit was nu haer siele! Ic en ghelove niet, dat si hem een woert toe spreken mocht, want haer hoer Soen verwoedelijc ghenomen wart ende gheleit totten cruce.
Ende si hem toghen hande ende voete al dat si mochten ende recten die uut mit craft ende cruusten ende schoerden mit dicken groven naghelen sijn vleische, sijn vel, sijn aderen ende sijn zenen, ende ontvoegheden die vergaderinghe
| |
| |
sijnre bene, so dat over al die rivieren sijns heilighen bloets uut dien groten schoren ghelike fonteynen vloeyden. Want also was onse Heer ghecruust ende uutgherect inden cruce, dat men al sijn bene mochte tellen, als hi beclaghet biden prophete. Ende also was hi ghevest, dat hi niet roeren en mochte dan sijn hovet, want die drie naghel al dat swaer lichaem hilden, daer hi grote pijn of leet, ende wert meer ghepijnt dan men segghen mach of dencken. Sich mit hoe groten rouwe ende arbeit onse Heer stont aen den cruce. Daer om en laet di niet verdrieten tot sinen dienst te staen, want, als Petrus Damianus seit, hoe een mensche hem arbeideliker siet staen inder teghenwoerdicheit der overster moghentheit, hoe hi meerre sueticheit van inwendigher rusten vercrijcht, ende hoe hi swaerliker den last sijns lichaems verdraghet, hoe sijn verdienst hem opheffet mit overvloedighen love tot Gode.
Pylatus screef doe in enen teyken die sake sijns doots: "Ihesus van Nazareth, coninc der Joden", want hi daer om ghecruust was, om dat hi hem coninc der Joden hiet. Ende desen tytel screef hi in Hebreuschs, in Griex ende in Latijn, op dat alle menschen, die ter hoechtijt
| |
| |
quamen, dat lesen mochten ende verstaen. Ende dat cruce en hadde gheen hout boven op gaende, mar het hadde een form thau, mar Pylatus dede daer op rechten een tafel, daer in ghescreven stont die tytel.
Men seit dat dat cruce van vier houten was: een dat recht op stont, ende een ander dat dwers daer over ghinc, die tafel die daer op ghenaghelt was ende een bloc in die steenrudse, daer dat cruce in stont, so dat dat hout was van palmen, van cypressen, van olyven ende van cedren. Daer so henc onse Heer int middel twisschen tween moerdenaers als een beleider der quaetheit. Over al pine, over al laster, over al spot. Want si hem in desen pinen noch van bespotten niet en spaerden, want si riepen sulke: "Vach, die den tempel Gods breken mogheste, ende in drien daghen weder maken, maec di ghesont, ganc vanden cruce ende wi gheloven in di". Sulc seiden: "Ander lude heeft hi ghesont ghemaect, hem selven en can hi niet ghesont maken", ende spraken ander veel lasters des ghelijcs. Die princen der priesters riepen oec: "Is hi die Gods Soen, hi clim neder vanden cruce, ende wi gheloven in hem". Want die viande bevoelende dat hem hoer macht benomen wart, deden
| |
| |
dat, op dat hi of clomme vanden cruce. Want men leset, dat een viant stont op enen arm des crucen ende mercte of Cristus enighe smette der sonden hadde. Ende die vier ridders die hem cruusten, deelden sine cleder in sijnre teghenwoerdicheit in vier delen, sonder den roc die onghenayet was, ende daer om loten si dien ende en snedens niet.
Ende al dese saken worden gheseit ende ghedaen daer die droevighe moeder bi was, wes medeliden hoers Soens liden seer meerrede, want si mit horen Soen in rouwe des herten aen den cruce honc, ende liever hadde mit hem ghestorven dan langher gheleeft, waer of die leerar Sinte Bernaert dus seit: "O, guede Ihesu, zeer doghestu van buten in dinen lichaem, mar veel meer van binnen in dijnre herten van compassien dijnre moeder, die alle pijn mit di deelde". Over al mach men pine ende torment bevoelen, mar men macht niet te vollen uutspreken. Maria stont onder den cruce als die apostelen vloeghen ende sach mit goedertieren oghen die wonden hoers kints. Si sach niet den doot hoers kints, mar salicheit der werelt. Si en keerde hoer oghen niet van horen kinde, want si wart ghepijnt als hi, ende si badt voer hem den Vader mit alre herten, ende des ghelijcs
| |
| |
bat die Soen den Vader voer hoer.
Mit hoer so waren bi den cruce Johannes ende Magdalena ende hoer twe susteren Maria Jacobi ende Maria Salomee, ende bi aventuren meer ander wijfkens, die al zeer screyeden ende sonderlinghe Magdalena, sijn lieve discipule. Ende si en mochten niet ghetroest warden van horen uutvercoren Heer ende Meester. Si doechden mit onsen Heer ende oec mit onser Vrouwen. Ende die rouwe wart hem altoes vernyet, want altoes hoerden si, dat onse Heer sijn passie vermeerde in spotte dien men hem sprac of in werken die men hem dede. Si stonden van verre ende en worden van niement ghetroest, mar over al daer bi stonden die gheen daer si of ghecrucet worden. Och wat bedroefder stemmen ende weninghen wert daer ghehoert van sinen vrienden ende sonderlinghe van sijnre bedroefder moeder!
Merc hoe dat onse Heer verheven was, so als hi voerseide, dat des menschen Soen moste verheven warden. Ende ghelijc als inder woestinen die vanden serpent ghebeten waren ende den matalen serpent, dat daer opghehanghen was, aensaghen, ghesont worden, also en is teghens den bete ende becoringhe des viants
| |
| |
gheen medecijn so guet als onsen Heer inden cruce aen te sien, die om onsen wille ghestorven is. Sich oec onsen Heer staende op enen hoghen stoel, bereit te oordelen; ende daer omme sijn twe menschen gheset, die een aen die een side, die ander aen die ander side, van wilken een behouden wart ende die ander verdoemt. Sich oec Cristum Ihesum, die een bisscop is des toecomenden guets, hoe hi uutgherecter hande om onsen wille op den outaer des crucen een reyn hostie offert, als sijn duerbaer vleisch. Sich oec dinen Meester, hoe hi staet hoghe ende predict daer seven woerde die hi seide, hanghende in den cruce. Want onse Heer, al henc hi aen den cruce, nochtan tot dat hi sinen gheest gaf, en was hi niet ledich, mar wrochte ende seide nutte dijnghe voer ons. Dese seven woerde sulstu mit groter begheerten vertrecken.
Dat eerste was, als hi bad voer die gheen die hem cruusten ende seide: "Vader, verghif hem, want si niet en weten, wat si doen", als: dat guet dat si mi doen, ende dat quaet dat si hem selven doen. Voerwaer soe ist, want wie quaet den anderen doet, en weet niet, wat misdaet hi daer selven of ontfaet, ende wat crone hi den anderen vercrighet. Welc woert van groter verduldich
| |
| |
eit ende sachtmoedicheit was, ende van onsprekeliker guetheit ende minnen. Daer om en sel niement wanhopen die rouwe heeft sijnre sonden, als men dus grote volheit der ghenaden ons Behouders aensiet.
Dat ander is, dat hi totten moerdenaer seide: "Huden sulstu wesen mit mi inden paradise". Mar dat en sulstu niet verstaen vanden aertschen paradise, daer Adam uut ghedreven was, noch oec vanden paradise der enghelen, want daer nie mensche voer Cristus' opvaert in en quam, mar dat hi in rusten wesen soude, dat was mit Cristo te wesen. In wilken woerde onse Heer hope der ghenaden allen berouwighen sondaren ghegheven heeft, die hoer sonden biechten. Ende waerlijc, het gheschiet huden ende daghelics also. Want so wie innichlic ende wel sijn sonden biecht, die is te hants mit onsen Heer inden paradise overmids gracie, ende sel namaels daer wesen in glorien. Of: hi is "inden paradise", dat is in eenre rusten ende sekerheit sijnre consciencien, want dese moerdenaer biechte sijn sonden ende seide: "Wi nemen mit rechte loen na onsen werken".
Dat derde was, dat hi sijn droevighe moeder, die sonder troest was ende totter doot bedroeft was, sinen discipule
| |
| |
beval ende sinen discipul sijnre moeder ende seide: "Wijf, sich dijn kint", ende sinen discipul: "Sich dijn moeder", ghevende sijnre moeder Johannes voer Ihesus, den knecht voer den heer, den discipel voer den meester, enen mensche voer enen waren God, Zebedeus' soen voer den Gods Soen. Wilc wissel hem van binnen cruuste, ende soude billix beweken alle menschelike herten, al waren si oec van steen of van yser. Hi en hiete se niet "Moeder", op dat sie niet meer bedroeft en worde, want si hem also wterlike mynde. In deser bevelinghe en verstae wi niet alleen dat Johannes Marien bevolen is, mar alle die Heilighe Kerke ende alle ghetrouwe sielen, op dat si ons hebben soude als hoer kinder inder minnen ende onse salicheit vercrighen mit moederliker begheerten, ende dat wise hebben souden als onse lieve moeder, hoer te minnen ende naest Gode altoes meest te eren. Want ghelijc als ons noot was die passie ons Heren tot onser salicheit, so was ons oec noot dese bevelinghe tot onser hulpen ende raet te vercrighen. Daer om een yeghelic mensche mach sekerlijc lopen tot haer, om wat noot of orbaer dat hi begheert. Van der lester uren so wart die duusternisse op der aerden, op dat die sonne horen Heer niet en saghe hanghen aen den
| |
| |
cruce, want die gherechtighe sonne noot hadde, ende op dat die quade menschen dat licht der sonnen niet ghebruken en sou\den. Ende dat duerde drie uren lanc, waer om wi begaen die drie donckerheden int eynde vander metten.
Dat vierde woert was, als onse Heer seide: "Mijn God, mijn God, waer toe hebstu mi ghelaten?" als of hi seide: "Vader, du hebste die werelt so zeer ghemint, dattu mi voer die werelt ghegheven hebste ende ghelaten den Joden". Ende oec seghede onse Heer dit woert, op dat hi toende die groetheit sijnre pinen, want hi hadde so grote pine, als of hi die Gods Soen niet en hadde gheweest, mar sijn viant. Ende dat vleisch Cristi scheen van Gode sijn ghelaten, wanttet gheen verlichtenisse of hulpe en ontfenc, ende nochtan so woude hi om onser salicheit wille dit overliden. Aldus heeft onse Heer gheleden, op dat wi bewilen na sinen exempel also oec liden sullen, als of wi schenen van Gode ghelaten, yewer als ons God proeven wil, of als wi ons selven enighe pijn doen, om also onsen Heer wat gheliken in sijnre pinen, op dat wi hem oec gheliken mochten inder glorien. Sulc seiden, dat onse Heer Helyas riep. Dat waren Romeynen, die gheen Hebreusch verstonden.
Dat vijfte
| |
| |
woert was: "Mi dorst". In wilken woerde Maria sijn moeder ende hoer ghesellinne ende Johannes grote compassie hadden, ende die quade Joden grote bliscap. Want al mach men dit woert verstaen, dat hem dorste na salicheit der sielen, nochtan inder waerheit so dorste hem seer, want hem sijn bloet also ontlopen was, dat hi van binnen verdorret ende te mael verdroeghet was. Ende als die quadien niet ghedencken en konden, daer si hem meer in pinen mochten, so namen si enen materie hem te pinen ende gaven hem edic mit gallen ghemenghet, want also zeer als si mochten so pijnden si hem. Sich wat avontmael onsen Heer wert ghegheven. Het was te hants tijt des avontmaels, mar van arbeide ende pinen so en eyschede hi anders niet dan dranc voer sijn avontmael. Ende die kinder des viants gaven hem galle voer sijn eten ende edic voer sijn drincken. Och wi, onsalighen, wat sullen wi doen, dat wi anders eten ende drincken willen ende weelde soeken? Voerwaer, al mochte een mensche leven dusent jaer ende stadelike vasten te water ende te broede, hi en mochte voer dit een avont\mael
| |
| |
niet ghenoech doen, dat onse Heer nu dede. Doch die dit begripen mach, begripet, want het is een hart woert voer vleischeliken luden, ende daer om so en smaken sijs niet, dat is, si en bevoelen niet mit den smake die dijnghen die Gode toe behoren, ende verliesen daer om den inwendighen troest.
Dat seste woert was, als hi seide: "Het is al vervult". Dat is: al mijn werc dat ic inder werelt doen soude, is vervult ende volcomen, ende oec al mijn pine ende strijt sijn vervult ende volcomen; die tijt die ic oec onder die menschen wesen soude ter eer mijns vaders ende ten oerbaer den gueden menschen, is vervult ende die ghehoersamicheit die mi mijn vader ghegheven heeft, heb ic volcomelike vervult.
|
|
Auteursrechtelijk beschermd