|
| |
Te tercie tijt. Dat eenendertichste capittel
Te tercie tijt sulstu bedroeft dencken, hoe onse Heer weder gheleit wart tot Pylatus ende die honde, hem verblidende vander soenen Herodes ende Pylatus, mit groter coenheit ende stadicheit haer claghe vervolchden. Ende ter feesten van Paesschen plach men altoes enen ghevanghen te laten gaen in ghedenckenisse der verlossinghe uut den dienst Pharaoens. Mar si eyscheden enen
| |
| |
manslachtighen man hem te warden verlaten, ende den ghenen die gheen sonde en kende, te crucen, myn achtende dat gout dan den slijc, dat lam voer den wolf. O onwaerdich ende onsalich wissel! Ende onse Heer Ihesus swech tot al desen dijnghen ende verdraecht duldelike die bassende honde om ons te wapenen mit verduldicheden.
Doe sende Pylatus' wijf tot hem ende ontboet hem, dat hi teghens den gherechten mensche niet doen en soude. Want die viant mochte altehants overmids der cracht Gods bekennen dat teiken des crucen ende daer om arbeiden dat Cristus niet en storve. Waer bi Pylatus, gheen sake des doots in hem vindende, pijnde hem dat hi hem quijt laten mochte, ende seide: "Ic sel hem corrigieren ende laten gaen", op dat, als si ghesaet waren van der gheyselinghe, of mochten laten van begheerten sijns doots. Och Pylate, Pylate, du castijs den Heer. Weetstu niet, wattu doeste, want hi noch doet noch gheselinghe verdient en hevet. Het waer beter recht, dattu di tot sinen wille corrigereste.
Als dan Pylatus onsen Heer gheboet te gheselen, so worden hem uutghedaen sijn cleder, ende hi wart aen een columpne ghebonden, wredelijc ende onmenschelijc ghegheselt, ende over al sijn lijf mit slaghen ghecru\ust.
| |
| |
Hi stont naect voer hem allen die schone schamele jonghelinc, schoen van formen boven alle kinder der menschen, ende ontfenc van den bosen menschen harde ende serighe gheselinghe. Dat onnosel vleische wart vervult mit zericheden ende mit wonden. Dat coninclike bloet vloeit van allen steden sijns lichaems, ende sijn schone lichaem wort roet ghemaect mit sinen rosighen bloede. Die sericheit wort opghehopet totter sericheit ende quetsinghe totter quetsinghe ende warden vernuwet ende ghemenichvoudicht, so langhe, hent die pijnres ende oec diet aensaghen vermoeyt worden ende hi gheboden wart te ontbinden. Inder columpne, daer hi aen ghebonden was, staen noch lyteken sijns bloets so als die hystorien begripen.
Merc dan hier onsen Heer aernstelike een langhe tijt, ende ist dattu hier mit hem niet en doechste, so acht di een stenen herte te hebben. Doe was vervullet dat die prophete Ysayas ghesproken heeft: "Wi saghen hem, ende hi en hadde gheen aenschijn, ende wi achten hem te wesen als malaetsch ende vernedert van Gode". Och lieve Ihesu, hoe wartstu ontcleet, die die naecten cleetste! Hoe wortstu ghebonden, die vrieste die gheen die ghebonden sijn vanden viant ende van suucten! Wie was die gheen die so koen
| |
| |
ende so dwaes was, dat hi di ontclede? Ende wie waren si noch koenre die di bonden, ende wie waren si alre coenste die di gheselden? Mar du, sonne der gherechticheit, du hebste dijn ray ontoghen, ende daer om was daer donckerheit, ende si alle, die machtigher schenen dan du, die sijn macht van duusternissen. Sich hoe groet ende hoe veel lidens onse Heer gheleden heeft vanden bosen Pylatus ende vanden sinen om dinen wille sonder schout, ende daer om na sinen exempel so hout di sterc tot verduldicheden in arbeide ende in teghenheden, waer of Ancelmus dus seghet: "Ende seker, die quade Pylatus wiste wel dat die Joden van nidicheden di dus leverden; nochtan en onthielt hi hem niet sijn ondadighe hande in di te slaen, mar hi vervulde dijn siele mit bitterheden sonder sake. Hi dede di staen naect voer die di bespotten, ende en spaerde niet dijn maghedelike vleisch mit bitteren slaghen te slaen ende dede di manighen wonde mit gheselen slaen. O uutvercoren Sone Gode ons Heren, wat hadstu ghedaen, daer du dese grote confuse ende bitterheit mede verdient hadste? Seker te male niet, mar ic, verloren mensche, was alleen die sake al dijns rouwen
ende dijnre confusen
| |
| |
. Ic at die sure druven ende dijn tande worden eggich daer of, want dattu niet ghenomen en hadste, betaeldeste. Dine minne ende onse quaetheit maecten di so cranc. Vermaledijt moet wesen die quaetheit, daer du so om ghegheselt wardes. Ende in allen desen soe en is der onghelovigher Joden boesheit niet vermaticht noch versaet". Dit seit Ancelmus.
Als onse Heer doe ontbonden was vander columpne, leiden si hem so ghegheselt doer dat huus al naect, sijn cleder suekende die vanden ghenen die hem ontcleden, doer dat huus ghespriedet waren. Sich onse Heer aen aldus ghegheselt, bevende om der couden wille, want het winter was als dat ewangelie seit. Ende als hi hem cleden woude, streden daer teghens sulc vanden quaden ende seiden Pylato: "Heer, dese makede hem tot enen coninc; laten ons cleden ende cronen nader manieren eens conincs." Doe vergaderden si veel lude inden raethuus ende deden hem sijn cleder uut ende namen enen mantel roet ziden, out, snode ende onreyne, ende deden hem dien aen. Ende voer die crone wronghen si een doernen crone ende setten se op sijn eersaem hoeft. Ende voer dat coninclike teiken ghaven si hem in
| |
| |
sijn rechter hant een riet. Daer na so bogheden si hoer knien ende in spotte beden si hem aen ende seiden: "God gruet ju, coninc der Joden." Ende daer om en Gueden Vridaghe, als men bidt inden ambocht voer die verlosinghe der Joden, so en boghen wi onse knien niet. Doe spogen si op hem ende sloeghen sijn hoeft mitten riede, so dat dat bloet bi sijnre kinnebacken neder liep ghelike als dat bloet inden gheselen uut al sinen leden, ende inden swete des bloets al sijn lijf verwede, so dat niet alleen sijn hande, sijn voete of sijn hoeft mit bloede ghesprenghet waren, mar alle sijn cleder mede gheverwet waren, so dat hi wel hieten mocht, die daer op clam van Bosra mit gheverweden clederen.
Sich in bitterheden dijns herten onsen Heer nu aen in allen sinen pinen, want hi al dat lijt dat si willen, ende tot allen swighet ende sinen mont niet op en doet. Ende sonderlinghe sich hem aen, als sijn hoeft vol doernen mitten riede hardelijc ende dicwijl gheslaghen wart, hoe dat hi mit gheboghenen halse duldelijc in groter pinen die bitter slaghe ontfenc, want die scarpe doerne sijn heilighe hoeft al doer boerden ende al mit bloede nat maecten. Och, ghi onsalighen, hoe sel dat hoeft ten jonxten daghe ten gruweliken
| |
| |
oordel comen ende ju openbaren, dat ghi nu slaet. Si grueten hem als enen coninc ende bespotten als enen die coninc wesen woude ende niet en mochte, dat hi al verdroech, als of hi hoerre alre knecht hadde gheweest.
Ende dat en was hem niet ghenoech, dat si tot sijnre meerre bespottinghe al die scare binnen vergaderden, mar naden ghebode Pilatus leiden si onsen Heer aldus bespot uut voer Pylatus ende voer alle die scaren der Joden, die niet daer in ghegaen en waren om der feesten wille, bereit totten spotte ende confusen, ghecroent mitter doernen crone ende ghecleet mitten purper clede, in wilken clede hi niet gheeert en was, mar vol lasters. Ende die Joden als kinder des bosen gheests riepen doe: "Neemt hem, heften op ende cruust hem!" Sich hem nu aen, hoe dat hi, lasterlijc aldus ghecleet, ghecroent ende mitten conincliken teiken, staet ende sijn aensicht neder slaet voer alle die scharen die daer riepen, datmen crucen soude ende hem bespotten ende aenriepen, als of si vroeder waren dan hi.
Alle die menichvoudicheit dan der Joden bat mit luder stemmen, dat men crucen soude. Ende also ten lesten wart hi veroordelt vanden onsalighen rechter Pylatus, die die wrede sentencie gaf, dat men crucen soude. Si en
| |
| |
ghedochten niet des goets, dat hi in hem ghedaen hadde noch sijnre werken. Si en worden niet beroert van sijnre onnoselheit, ende dat alre wreetste is: si en worden niet ghekeert van hem om der pinen wille die si in hem saghen, mar die princen ende die meesten des volcs verbliden hem, om dat si horen quaden wille hadden, lachten ende bespotten hem, die daer waerachtich ende ewich God was, ende haesten tot sinen dode al dat si mochten. Denc hoe dat sijn vriende riepen, als si dat oordel over hem hoerden gheven.
Onse Heer wart doe weder in gheleit ende weder ontcledet vanden purper clede, ende so naect voer hem staende en mochte hi gheen oorlof crighen hem te cleden. Sich ende merc sinen staet in al sinen werken nu aernstelic ende doech zeer mit hem ende wes oec gheestelic daer in ghevoet. Ende keer een luttel dijn oghen van sijnre godheit ende merke hem als enen puren mensche, ende sich hoe dat hi is een schone jonghelinc, edel, onnosel ende minlijc ende over al ghegheselt ende mit bloede besprenghet, sijn cleder die over al bespraeyt waren gaderende vander aerden ende mit schaemten hem al naect voer hem allen die hem bespotten, cledende
| |
| |
weder, als of hi die alre verworpenste mensche waer ende van Gode ghelaten sonder alle hulpe ende troest. Sich hem aernstelike nu aen ende warde beroert mit goedertierenheit ende mit medeliden. Keer nu weder tot sijnre godheit ende merc die onghemeten, ewighe, onbegripelike moghentheit in menscheliker naturen, hoer boghende oetmoedelijc ter aerden, sijn cleder vergaderende ende hem weder cledende mit scaemten als of hi een alte snoden mensche gheweest hadde, ja een ghecoft knecht onder hoer macht gheset, ende van hem om enighe misdaet ghecorrigiert ende ghecastiet. Sich hem oec aernstelijc aen ende verwonder di van sijnre oetmoedicheit ende volghe der oetmoedicheit. Ende na deser manieren der merkinghe so moghestu hem oec aen sien als hi aen der columpnen ghebonden ende dus zeer ghegheselt was.
Ende als hi weder ghecleet was, brochten si hem daer buten, op dat die doot niet gheverst en worde, ende legheden doe dat waerde hout des crucen, dat lanc, grof ende swaer was, op sijn eersaem scouderen, dat hi draghen soude, dat dat sachtmoedighe lam duldelike ontfenc ende droecht. Ende als men leset inder hystorien, so was dat cruce .xv. voete
| |
| |
lanc. Ende als hi dus gheleit wart mit haesten, dede si hem veel lasters ende confusen als voerseit was. Ende hem volgheden drie scaren na van volke: een der gheenre die hem doden souden, die hem voert dronghen; die ander der Joden, die hem belachten ende bespotten; die derde sijnre vriende, die hem bescreyeden. Aldus was hi dan gheleit mit sinen ghesellen, twe moerdenaers, in midden doer die stat, op dat sijn confuse te openbaerre worde, ende si alle om dit te sien tot horen doeren ende poerten lopen mochten. Dit was sijn gheselscop.
O, guede Ihesu, wat schaemten doen si di! Si versellen di mit moerdenaers, ende noch meer quaets doen si di, want si legghen di dijn cruus op dinen hals te draghen, dat men van moerdenaers niet en leset, so dattu naden woerden Ysayas des propheten niet alleen mit den quaden en biste gherekent, mar quader dan die quaden. Lieve Heer, onsprekelijc was dijn verduldicheit. Sich hem hier aen, hoe hi ghinc bockende, crom ende seer blasende van moetheden onder den cruce. Doech mit hem, want hi nu is in groten pinen ende in vervullinghe alles spots. Seker, du deetste wel, hulpstu dinen Heer ende sprakest totten Joden: "Ic bidde ju, gheeft mi dat cruce mijns Heren
| |
| |
ende ic selt draghen."
Ende want hem sijn bedroefde moeder niet naken en mochte overmids menichte des volcs noch hem oec sien, so ghinc si mit Johannes ende anders horen vrienden enen anderen corten wech haestelijc, op dat si voer die anderen so comen mochten ende hem ghenaken. Ende als si dus buten den poerten der stat inden vergaderen der weghe hem quam te ghemoete ende sach hem so verladen mitten swaren houte des crucen, dat si te voren niet ghesien en hadde, so was si van bitterheden des lidens half doot, so dat si hem een woert niet toe en conde spreken, noch hi hoer, van haesten der gheenre die hem leiden te crucen. Och hoe droeflijc ende roepende die heilighe wive ghinghen, Onse Vrouwe onthoudende ende leidende, want si bi hoer selven niet gaen en const. Ic ghelove dat si ghaern dat cruce ghedraghen hadde, hadde si ghemoghen. Onse Heer ghinc doe een luttel voert ende keerde hem omme totten wijfkens, die daer screyeden, ende seide hem: "Ghi dochteren van Iherusalem, en screyet op mi niet, mar op u selven ende op ju kinder ende opten toecomenden val ende verderfnisse uwes volkes, want die daghe sullen comen, dat men segghen sel: Salich sijn
| |
| |
die ondrachtighe die niet ghebaert en hebben, ende die borsten die niet ghesoeket en hebben. Dan so sullen si den berghen beghinnen te segghen: Valt op ons, ende den hovelen: Bedect ons. Want of si in enen groenen houte dit doen, wat sel den dorren houte gheschien?" Waerlike, Heer, het is waer, want oftu, die een heylich boem, een vruchtbaer houte ende ghebenedijt biste, also veel lijdste ende beroeft waerste dijnre telghen, wat sel ons onsalighen gheschien, die een droghe hout sijn, bequame totten vier? Ende in desen tween steden, als men seit, so sijn noch liteken ghebleven in ghedenckenissen. Ende so wanneer dat vuer der devocien in di uut is, so ganc darwerts ende vergader vanden houte des crucen.
Ende als si dus voertghinghen, ende onse Heer vermoeyt ende ghebroken was, dat hi dat cruce niet langher draghen en mochte, so leghede hijt of. Ende want die quadien niet beiden en wouden mit sijnre doot, omdat si anxt hadden dat Pylatus sijn sentencie weder roepen mochte, want hi toende dien wille dat hi hem ghaern hadde laten gaen, so dwonghen si enen anderen dat cruce te draghen ende leiden onsen Heer voert, ontladen vanden cruce ende ghebonden als enen
| |
| |
moerdenaer, totter stat van Calvarien, roepende mit groter confusen na hem.
Van deser stat ende berghe van Calvarien ende van dien dat daer gheschiede so sulstu dicwijl dencken ende sonderlinghe als du becoert wartste. Sich hoe dese dijnghen die onse Heer gheleden hevet te metten tijt, te prijm tijt ende te tercie tijt, sonder die pijn des crucen alte rouwelic ende alte gruwelijc swaer sijn ende seer te verwonderen. Want als hi inden handen der onbesnedenre honde ghelevert was te doden, so duchte hem te luttel wesen, dat si hem ghecruust hadden, si en hadden sijn siele mit spotte vervult.
|
|
Auteursrechtelijk beschermd