Pseudo-Bonaventura-Ludolfiaanse leven van Jesus

Hoe hi sulke sijnre discipulen riep. Dat sestiende capittel

Des anderen daghes stont Johannes ende twie van sinen discipulen, van wilken die een Andries was, ende als hi onsen Heer sach wanderen op der

[fol. 70v]

Jordanen sprac hi: "Siet hier dat lam Gods". Ende daer om volgheden Johannes twie discipulen onsen Heer. Ende die goedertieren Heer, dorstende na haerre salicheit ende alre menschen, op dat hi hem een betrouwen ghave van hem ende een koenheit, so kierde hi hem omme ende seide: "Wat soect ghi?". Ende si antwoerden: "Meester, waer woenstu?, ende hi leidse tot den huse, daer hi doe woende. Ende si bleven daer den dach, ende het was omtrent die tiende ure vanden daghe. Ende Andreas vant sinen broeder Symon ende seide hem: "Wi hebben Messiam ghevonden" ende leiden tot Jhesum, den onse Heer blidelic ontfenc, want hi bekende, wat hi van hem maken soude. Ende Jhesus sach hem aen ende seide: "Du biste Symon Barjona; voert seltu hieten Cephas, dat also veel ghesproken is als Petrus". Ende aldus qua\men dese twie discipulen in wat bekennissen ende vrientscappen mit onsen Heer ende keerden weder tot horen huse.

Des anderen daghes, als onse Heer Jhesus woude weder ghaen tot sijnre moeder in Galileen, vant hi Philippum ende sprac tot hem: "Volghe mi na". Ende aldus schijnt Philippus die eerste te wesen, die gheroepen was van

[fol. 71r]

den apostelen. Ende Philippus vant Nathanael sinen broeder ende leiden tot Jhesum. Ende als hi tot Jhesum quam, sprac onse Heer: "Sich hier enen waerachtighen man van Israhel, daer gheen bedroch in en is". Mar want hi groet gheleert was inder ewen, so en woude hi hem niet kiesen mit den anderen tot enen apostel, want hi alle sine apostelen kiesen woude van simpelen ongheleerden luden, op dat hi die wisen der werelt daer mede confuse maecte. Ende Jhesus ghinc in der macht des gheestes in Galileen.

Ende die meester der oetmoedicheit begonste hem allenken te openbaren, oetmoedelijc te prediken ende te leren, heymelijc, tot der tijt dat Johannes ghekerkert was, ons daer in ghevende exempel wonderliker oetmoedicheit dat hi Johannes, die verre beneden hem was, oetmoedelike voer hem liet gaen inden ambocht des predikens. Aldus en doen niet hovaerdighe menschen, die mit hoecheden ende ydelheden beghinnen ende voertgaen in haren predicacien.

Daer na op enen Saterdach, als hi na sijnre ghewoenten te Nazareth was inder synagoghen, dat is inder kerken der Joden, ende hi op stont lesen in Ysaias des propheten boec ende

[fol. 71v]

las die stede daer ghescreven stont: "Die gheest des Heren is op mi, waer bi hi mi hevet ghesalvet ende ghesent te prediken den armen" ende als hi dat boec toe gheloken hadde, seide hi: "Dese Scrijft is huden vervult in uwen oren". Sich hem aen hoe oetmoedich hi aen nam dat ambocht eens lesers, mit enen guedertieren ende behaghelen aensicht las hi onder hem ende bedude hem die Scrijft, ende hoe oetmoedelike hi hem beghint te openbaren in dien dat hi seide: "Huden is dese Scrijft vervult", als of hi segghen woude: "Ic bin die gheen daer die prophete of spreket". Ende haerre oren waren aendenckende in hem overmids vroetheit sijnre woerden ende sijn oetmoedich schoen aensicht, want hi schoen was ende sprakich boven allen menschen. Ende van desen tween hevet die prophete David van hem ghesproken: "Du biste schoen van formen boven alle kinderen der menschen, ende gracie is ghestort in dinen lippen".

Ende als hi daer na tot eenre tijt was bi den staenden water van Ghenezareth, dat die zee van Galileen of die poel Tyberiadis gheheten is, seit men, dat hi anderwarf Peter ende twe Zebedeus' kinder, Jacobum ende Johannem, riep, die beide haer schepen in sinen woer\den

[fol. 72r]

vervulden mit visschen ende begonsten hem na te volghen ende kierden anderwarf weder totten haren.

Onse Heer began doe die werelt te verlichten mit wonderliken teykenen, ende ten eersten die echtscap prisende ghinc hi totter bruloft ende verwandelde daer water in wijn. Al is dat sake, dat het twivel is, wes dese bruloft was ghelike als die meester in der hystorien der kerken roert, wi moghen nochtan dencken, dat dese bruloft was Johannes Ewangelisten, ghelike als die leraer Sinte Jheronimus inden prologo op Sinte Johannes Ewangelisten schijnt te segghen, aldus sprekende: "den, als hi huwelic doen woude, onse Heer daer of riep". In deser bruloft was onse Vrouwe niet als vremde ende ghenoedt, mar als die eerste gheboren ende die waerdichste van haren susteren, als of si in horen eyghen huse gheweest hadde. Want als haer suster Maria Salomee, Zebedeus' wijf, haren soen Johannes bruloft maken woude, ghinc si tot onser Vrouwen toe Nazareth, dat van Chana gheleghen is omtrent vier milen ende seidet haer. Ende onse Vrouwe ghinc daer om voer die ander daer om te helpen bereiden die noetturfte der bruloft, want men leest also dat die

[fol. 72v]

moeder Jhesu al daer was, mar van onsen Heer Jhesus ende van sinen discipulen, die hi doe hadde, leestmen, dat si gheroepen waren daer toe.

Sich hier onsen Heer Jhesum onder die ander etende als een van den volke ende sittende oetmoedelic in eenre oetmoedigher stat, niet onder die meesten, want hi naemaels leren soude: "Als du ghenoet biste ter bruloft, so sit in die lagheste stat". Daer om begonste hi eerst dat selve te doen, eer hiet leerde.

Siet oec Onse Vrouwe dienstachtich ende sorchvoudich in allen dijnghen recht te ordinieren ende te doen. Ende als si tot den eynde der weerscap bekende, dat daer wijn ghebrac, ghinc si tot haren Soen ende seide: "Si en hebben ghenen wijn". Hi antwoerde haer ende seide: "Wat is mi mit di, wijf". Dit schijnt een harde antwoerde te wesen, mar het was tot onser leer na den woerden Sinte Bernaerts, die op dit woert aldus seit: "Wat is di mit haer, Heer? En is di mit haer niet als den soen mit der moeder? En bistu niet die ghebenedide vrucht haers onbevlecten lichaems? O Heer, waer om seechstu: Wat is mi mit di? Veel is di mit haer in allen manieren, mar ic sie nu openbaer\lic,

[fol. 73r]

dat du niet als veronwaerdende of scaemte te doen dijnre heiligher moeder seechste: Wat is mi mit di? Want du sonder twivel ghedaen hebste dat si begheerde, doe die dienres na horen ghebode quamen tot di. Waer om, lieve broeders, antwoerde hi dan eerst aldus? Voerwaer om onsen wille, op dat die gheen die hem tot Gode hebben ghekiert, die sorghe haerre vleischeliker ouders niet sorchvoudich maken en souden, ende op dat die toninghe der maechscap die gheestelike oeffeninghe niet hinderen en soude. Want also langhe als wi vander werelt sijn, so ist kenlic, dat wi schuldich sijn onsen ouders, mar na dien dat wi ons selven hebben ghelaten, veel meer sel wi vry wesen van haerre sorchvoudicheit. Ende wi lesen van enen broeder, die woende in eenre woestinen, als sijn vleischelike broeder op hulpe tot hem quam, dat hi hem antwoerde, dat hi gaen soude tot horen anderen broeder, die langhe doot hadde gheweest. Ende als [hi] hem daer of verwonderde ende hi seide, dat hi doot ware, so antwoerde hi, dat hi oec doot ware. Daer omme heeft ons onse Heer wel

[fol. 73v]

gheleert, dat wi niet sorchvoudich wesen en sullen meer dan gheestelijc leven eysschet voer onse vleischelike maghe, want hi sijnre moeder, ende alsulker moeder, gheantwoert hevet: "Wat is mi mit di, wijf?". Aldus lesen wi oec tot eenre ander stat, als onsen Heer sommighe lude seiden, dat sijn moeder ende sijn broeders buten stonden ende begheerden hem te spreken, dat hi antwoerde: Wie is mijn moeder ende wie sijn mijn broeders? "Waer sijn dan nu die gheen die so vleischelijc ende so ydelijc sorchvoudich sijn op haer vleischelike vriende, als of si noch inder werelt leveden mit hem?" Dit sijn Sinte Bernaerts woerde.

Van deser antwoerde en hadde die moeder Maria gheen mistrouwen, mar hoepte op sijn goedertierenheit ende ghinc totten dienres ende seide hem: "Gaet tot minen soen, ende so wat hi ju seit, dat doet". Ende si ghinghen ende na sinen ghebode vulden si die water kannen mit water. Ende als dat ghedaen was, seide onse Heer: "Drinct nu, ende brenghet den meester des hoves". Twe dijnghen moghen wi merken in desen woerden. Ten eersten die bescheidenheit ons Heren, want hi den eersomsten eerst seynde.

[fol. 74r]

Dat ander, dat onse Heer veer sat van hem, want hi seide: Brengt hem, als of hi verre van hem ware. Ende want die hofmeester inder hoechster stat sat, so moghen wi vermoeden, dat onse Heer niet en woude bi hem sitten, mar vercoes die lagheste stat. Daer om gaven die dienres hem ende den anderen den wijn ende openbaerden dit mirakel, want si wisten, hoe daer mede ghedaen was. Ende sijn discipulen gheloefden in hem.

Ende als die werscap was ghedaen, riep onse Heer Jhesus Johannes ende seide hem: "Laet dit wijf ende volghe mi na". Johannes volghede hem doe thants na. In dien dat ons Heer ter bruloft was, proevede hi wittelic hylic guet te wesen, mar in dien dat hi Johannes vander bruloft riep, gaf hi claerlic te verstaen, dat gheestelic hylic veel beter is dan vleischelic hylyc.

Daer na ghinc hi in Judeam, dat was inden rike der twier gheslachten, ende daer bleef hi mit sinen jongheren doepen, ende Johannes doepte inder woestinen bi Salim veel menschen die tot hem quamen. Ende die jongheren Johannes, want si glorie haers meesters mynden ende saghen dat veel lude van ons Heren discipulen ghedoept worden, murmurierden.

[fol. 74v]

Mar Johannes verdructe haren nijt ende seide hem: "Ic en bin Cristus niet, mar sijn bode", noch dat hi die brudegom niet en waer, mar sijn voerghangher ende vrient. Ende onse Heer bekende horen nijt ende clam op tot Jherusalem ter hogher feesten van Paesschen. Ende daer dreef hi eerste werve uut den tempel die gheen die coften ende vercoften. Ende als hi ghevoelde den nijt der Phariseen teghens hem gheresen, ende sonderlinghe, als hi hoerde dat Johannes was ghevanghen, liet hi Judeen ende ghinc weder in Galileen ende liet die stat van Nazareth ende ghinc in die stat van Capharnaum bi Nazareth in den eynde van Zabulon ende van Nyptalym.

Ende daer begonste hi openbaerlijc te prediken ende te leren: "Doet penitencie, want dat rike Gods naket ju". Ende daer wanderde hi op die zee van Galileen, ende riep noch Petrum ende Andream, Jacobus ende Johannes, die altehants haer netten ende haren vader lieten ende volgheden hem na. Aldus so riep hi Petrum ende Andream tot drien tiden. Ten eersten daer voer of gheseghet is, als hi was bider Jordanen, ende doe quamen si in wat bekennes mit hem. Ten anderen

[fol. 75r]

male uut den schepe, als si die grote menichte der visschen hadden ghevanghen, als Lucas vertelt, ende doe volgheden si hem, mar si meenden weder te keren totten hoeren, mar begonsten nochtan te horen na sijnre leringhe. Ten derden mael vanden scepe als Matheus vertelt als hi seide: "Coemt na mi, ic sel ju maken visscher der menschen", want doe lieten si alle dinc ende volgheden hem na. Oec mede so riep hi Johannem ende Jacobum uut den scepe in desen tween lesten tiden voerghescreven. Oec riep hi Philippum so als boven gheseit is, ende Matheum den publicaen, so als die selve Matheus bescrijft. Mar vander manieren der anderen apostelen, hoe si gheroepen worden, en is niet ghescreven.

Merc ende sich onsen Heer aen in desen voerseiden roepen ende wanderinghe mit hem, hoe hise begheerlic roepet, vriendelijc, goeder\tierlic ende dienstelijc, ende hoe toe sprekelijc hi hem ghevet sinen jongheren, si treckende van binnen ende van buten ende leidende bi wilen tot sijnre moeder huus ende ghaende bi wilen mit hem tot horen huse, hoe hise leerde ende wisede ende sorghe van hem hadde ghelijc als een moeder van haren enighen kinde. Men seit dat Sinte Pieter seide, wan\neer

[fol. 75v]

onse Heer mit enighen jongheren in enighe stat sliep, dat hi des nachts op plach te staen ende besien of si wel ghedect waren ende te verdecken ende te bestoppen, om dat hi si mit sonderlingher begheerten mynnede, want hi wel wist, wat hi noch mit hem doen soude. Want al wast, dat si rude menschen waren ende van armer gheboerten, nochtan woude hise setten princen der werelt ende leiders inden gheesteliken stride alre ghelovigher menschen.

Merct van wat luden hi die Heilighe Kerke heeft begonnen. Hi versmaede die philosophen ende riep visschers. Ende die die werelt versmaet, maket hi leraers. Ende mit desen onder werpt hi die regierres der werelt, op dat hi die starcke daer bi confuust make ende die hovaerdighe ontsette. Hi en woude niet kiesen die wise noch die machtighe deser werelt, op datmen die werken die si wrochten, haerre vroemicheit niet toe en scrive, mar dat men hem in sijnre macht dat gave, want hi bi sijnre wijsheit ende goedertierenheit ons verlost heeft.

Na die exempel deser princen ende leiders laet du alle dinc ende volch Jhesum na. Daer ons toe troest Johannes

[fol. 76r]

Guldemont, aldus sprekende: "Die moniken sijn navolghers der apostelen. O monic, doe als dede Petrus, Jacobus ende Johannes, si hadden een oghe, daer si of ghescandalisiert worden, dat was hoer vader ende haer schip. Ende Jhesus gheboet hem ende seide: Comet tot mi, ende volghet mi na; dat oghe wart of ghesneden ende si volgheden Jhesum na. Ende wi en moghen hem niet volghen, ten si dat wi doen als die apostelen ghedaen hebben. Nyemant dan der moniken en segghe: Ic hebbe vader, ic hebbe moeder ende anders vriende. Ic antwoerde di: du hebste Jhesum. Wat soecstu dese die doot sijn? Die Jhesum heeft, hevet vader ende moeder ende alle maechscappen. Wat soecstu die doden? Volch den levenden ende laet die doden haer doden begraven. Een discipel sprac tot onsen Heer: Laet mi gaen, dat ic grave minen vader. Hi en seide niet: laet mi gaen, dat ic moghe wesen mit minen vader, mar: laet mi een corte ure gaen. Wat antwoerde hem onse Heer? In eenre uren moghestu vervaren. Sich dattu niet, als du den doden wilste begraven, selve niet en sterves. Die dode vader en behoeft niet die goedertierenheit des kints". Dit seit Johan\nes

[fol. 76v]

Guldemont.

Ende Jhesus omghinc al Galileen, lerende inden synagoghen ende predikende dat ewangelie des rikes ende ghenesende alle siecten onder den volc, also dat sijn gherucht ghinc in al dat lant van Syrien ende veel scharen hem na volgheden als van vierrehande manieren: sulke om die hemelsche heymelicheit te verstaen, als die discipulen; sulke om dat si gheghanst warden souden van haren siecten; sulke alleen om der maren wille, die van hem ghinc, dat si ondervinden wouden, oft waer ware, dat men seide van hem; sulke om hat ende nijt, die hem begripen wouden in enighen woerden of werken ende hem so wroeghen.