Pseudo-Bonaventura-Ludolfiaanse leven van Jesus

Hoe onse Heer ghedopet was. Dat viertiende capittel

Doe onse Heer out was xxix jaer, in wilken hi aldus alleen ende verworpelic gheleeft hadde, seide onse Heer Jhesus sijnre moeder, dat het tijt is, dat hi gaet ende eer ende openbaer sinen

[fol. 60v]

Vader ende thone hem der werelt ende werke salicheit der sielen, om wilker salicheit wille die Vader hem sende te doghen. Ende nam weerdelic verlof van onser Vrouwen ende van Joseph ende ghinc van Nazareth tot Jherusalem waert op der Jordanen, daer Johannes dopende was. Hi ghinc daer alleen, die Heer der werelt, want hi noch gheen discipulen en hadde. Sich onsen Heer nu naerstelijc aen, hoe dat hi gaet alleen, barvoet den langhen wech ende doech seer mit hem. Hi en leide mit hem niet gheselscap, ridders of paerden of ander ghesinde. Hi en hevet niement, die voerghaet ten herberghen, hem te bereiden die noetdrufte. Daer en was gheen heerlicheit of ydelheit der werelt ghelike als wi arme wormekijns pleghen te hebben. Mar den ghenen den dusent dusentich enghelen dienen in sinen rike ende tienhondert dusent bi staen, gaet dus alleen, die aerde tredende mit sinen bloten voeten. Want sijn rike en is niet van deser werelt ende hi heeft hem selven vercleynt, aennemende een forme des knechts, niet eens conincs. Hi is gheworden een knecht, op dat wi coninghen mochten warden. Hi is ghe\worden

[fol. 61r]

vreemde ende pelegrim, op dat hi ons brenghen mochte tot sinen rike. Hi heeft enen wech ghemaket voer onsen oghen, bi wilken weghe wi darwaert clymmen moghen.

Mar waer om versumen wi desen wech te gaen? Waer om en oetmoedighen wi ons selven niet? Waer om soeken wi so begheerlike eer, sierheit, verganclicheit ende ydelheit deser werelt? Trouwen want onse rike van deser werelt is, ende wi niet en merken dat wi sijn vreemde ende pelgrim, ende daer om so vallen wi in alle dese quade. O ydel kinder der menschen, waer om begheren wi ydel dijnghe voer waerachtighe dijnghe, verghanclic voer seker, tijttelijc voer ewighe, ende omhelsen die mit so groter begheerten? Waer om en versmade wi dese verganclicheit niet, ende achten die, of si te hants gheleden waren? Wel mach ons toe ghesproken wesen die bespottinghe van Sinte Barnaert, die van sulken menschen dus sprect: "O guede Jhesus, hoe veel lude sijn, die tot di gaen willen, mar luttel lude sijn, die na di gaen willen. Si willen wel mit di wesen, mar di niet volghen, si willen wel mit di regnieren, mar niet mit di doghen. Want si horen, dat ghenoechlicheden sijn in dijnre rechter hant inder ewicheit".

[fol. 61v]

Onse Heer Jhesus dan ghinc dus oetmoedelike ende stadelike alle daghe, tot dat hi quam totter Jordanen in armoeden, want hi broet noch ghelt mit hem en droech overmids minne der armoeden. Ende als hi quam totter Jordanen, vant hi Johannes Baptisten die sonders dopende, ende een grote schare van volc, die daer quam totter predicacien Johannes, want si hem hadden als Cristum. Want als dat woert ons Heren ghecomen was op Johannes inder woestinen, dat hi dopen ende prediken soude ende boetscappen die bliscap der verlossinghe des menscheliken gheslachts, quam hi in dat lant bider Jordanen dopende inden doepsel der penitencien. Ende want hi vermaende die gheen die hi dopen soude, tot penitencien, ende niement en dopede dan die hi sach wesen in penitencien, predickende dat toecomende doepsel in verlatenisse der sonden, tot wilken doepsel om die lude te wennen hi oec doepte, so sprac onse Heer tot hem ende seide: "Ic bidde di, dattu mi oec doepste mit desen luden". Johannes, hem aensiende ende inden gheest bekennende, ontsach hem ende seide mit groter waerdicheit: "Heer, ic soude van u ghedoept warden". Onse Heer antwoerde hem weder: "Laet di nu; aldus betamet

[fol. 62r]

ons te vervullen alle rechtvaerdicheit ende en sech dat nu niet, noch en openbaer mi nu niet, want mijn tijt noch niet ghecomen en is, mar doep mi. Want nu die tijt is der oetmoedicheit, niet der moghentheit, ende daer om wil ic vervullen alle oetmoedicheit". Waer of Sinte Baernaert spreect: "Ganc du tot den ghenen die minre is

dan du, wilstu inder rechtvaerdicheit volcomen wesen; biet di mit gheboechsomheit dinen minren ende die onder di is. Want wie is rechtvaerdich dan die oetmoedich is? Ten lesten als onse Heer hem boghede tot den doepsel sijns knechts ende hi hem ontsach der moghentheit sijns Heren, laet di ghenoeghen, seit hi, want ons behoerlijc is te vervullen alle rechtvaerdicheit, dat slot der gherechticheit settende in volcomenheit der oetmoedicheit. Die oetmoedighe dan die is rechtvaerdich". Dit seit Bernaerdus.

Het is te merken, dat die rechtvaerdicheit daer in haer openbaert inden oetmoedighen, dat hi enen yegheliken ghevet sijn recht ende hem niet aen en trect, dat hem niet toe en hoert. Hi en scrijft hem niet toe die eer die Gode toe hoert, mar hi gheeft Gode eer ende hem selven onwaerdicheit. Hi en quetset sinen even kersten niet, noch en oerdelt

[fol. 62v]

hem niet. Hi en set hem niet voer yement noch en gheliket hem niemant, mar acht hem selven minre dan yemant ende verkiest die lagheste stede hem selven.

Merc oec, also hier die Glose sprect: "Oetmoedicheit heeft drie grade. Die eerste graet is, dat hem een doet onder sinen meerren ende niet en set voer sinen gheliken. Die ander graet is: hem te doen onder sinen ghelike ende niet hem te achten voer sinen minren. Die derde graet ende die hogheste is: hem te doen onder sinen minren, ende desen graet hielt hier Cristus, ende daer om vervullede hi alle oetmoedicheit".

Sich, hoe sijn oetmoedicheit is ghemeerret vanden voerseiden capittel. Want hi hem hier dede onder sinen knecht, hem selven vercleynt ende sinen knecht rechtvaerdicht ende vermeerret. Ende inden anderen deel merket, hoe hem oetmoedicheit omme gaet. Want tot nu hi ghewandert heeft oetmoedich, als onnutte ende versmaet of verworpen. Hier woude hi oec schinen een sondaer te wesen, want Johannes den sondaren penitencie predikende was, ende die doepte, ende onse Heer Jhesus woude onder die lude ende voer die lude ghedoept sijn als een van dien. Ende al

[fol. 63r]

mochtmen dat selve segghen vander besnidinghe, want hi daer schinen woude een sondaer, nochtan hier meer, want het hier openbaerlic was voer den scaren ende die besnidinghe heymelijc. Mar wast niet te ontsien, want hi nu voert dochte te prediken, dat men hem niet en versmade als enen sondaer? Nochtan daer om en liet hi niet die oetmoedicheit, hi en oetmoedichde hem also laghe, als hi mochte. Hi woude schinen, dat hi niet en was, in verworpenheit ende versmaetheit sijns, om ons te leren. Mar hier teghen willen wi schinen, dat wi niet en sijn, in love ende in glorien ons selves. Want is yet guets in ons, dat te loven schijnt, wi tonent; mar onse ghebreke en tonen wi niet, ende wi nochtant quaet ende sonders zijn. Daer in moghestu oec merken sijn oetmoedicheit, dat in dien dat hi doepsel ontfenc ende in anderen dijnghen onse Heer, die boven der witten was, dede ghelike den anderen ende en woude gheen sonderlinghe voerdel hebben. Aldus en doen veel lude niet, knechte ende ander nedere menschen, die nochtan voer ander lude sonderlinghe voerdel hebben willen.

Nu sich onsen Heer wel an, want hem nu die Heer der moghentheit ontcleet ghelijc enen anderen armen

[fol. 63v]

mensche ende wart ghedoept inden couden water inder tijt van groter couden om onser minnen wille, ende werket onse salicheit, die watere heilich makende in dien dat sijn lichaem dat water ruerde ende settende dat sacrament des doepsels ende of dwaende onse sonden trouwet daer die ghemeen Heilighe Kerke ende sonderlinghe alle ghetrouwe sielen. Want inden ghelove des doepsels werden wi ghetrouwet onsen Heer Jhesu Cristo, als die prophete Ozee spreket inden persoen ons Heren: "Ic sel di mi trouwen inden ghelove". Waer bi dese feest ende dit werc groet is ende zeer oerbaerlic. Ende daer om singhet die Heilighe Kerke: "Huden is den hemelschen brudegom toe ghevoeghet die Heilighe Kerke, want Cristus inder Jordanen haer sonden heeft of ghedwoghen". Van desen doepsel ons Heren spreect die leraer Ancelmus: "Doe die tijt dijns ouderdoms toe comen was ende du dijn hande slaen woudes an starke werke, doe ghincste uut tot der salicheit dijns volcs als een starc ruse te lopen den wech al onser armoede ende onsalicheit. Ende op dattu in allen dijnghen dinen broederen ghelijc wordes, so ghingestu eerst tot dinen

[fol. 64r]

knecht, die die sondaren doepte ende dedes di dopen ghelijc enen sondaer. Ende du, onnosel lam, woudste sijn ghedoept, nochtan dat di nye enighe droepe der sonden en bedroep. Du wordtste ghedoept, niet dattu di inden water heilich makes, mar dattu die watere overmids di heilich makes, ende wi bi den water gheheilicht mochten warden". Dit seit Ancelmus.

Als onse Heer ghedoept was ende bat voer die gheen die ghedoept souden werden, dat si den Heilighen Gheest mosten ontfaen, altehants ghinc hi op uut den water ende die hemel sijn hem gheopent, dat is een onbegripelijc claerheit is om hem ghecomen als of die hemel der lucht ende die ghesterrede hemel al ontsloten hadden gheweest ende die claerheit des oversten hemels daer doer op der aerden had ghestort gheweest. Ende die Heilighe Gheest in lichameliker ghedaente van eenre duven quam ende sat op sijn hoeft, op dat ons daer bi bewijst worde dat die Heilighe Gheest ons inden doepsel wort ghegheven. Ende daer om openbaerde op onsen Heer die Heilighe Gheest in eenre duven, want hi ons in sachtmoedicheden tot hem woude vergaderen. Maar op die apostelen openbaerde hi inden vier, want hi quam die jongheren te ontste\ken,

[fol. 64v]

opdat mit vuericheden in hem ende in anderen menschen verteert worde die roest der sonden. Doe bekende Johannes Baptista, dat hi niet gheweten en hadde, dat Cristus alleen doepen soude, dat is te verstaen, dat hi die macht des doepsels hem houden soude, mar dien dienst des doepens anderen luden gheven soude. Want die gheen, die Johannes Baptisten sende te dopen, als hi dat eenlike leven aen nam, seide hi hem oec mede: veel lude seltu dopen, ende onder dien daer du op sieste neder climmen ende bliven den Heilighen Gheest, dat is hi alleen die dopet inden Heilighen Gheest.

In desen hoghen werc openbaerde haer alle die Drievoudicheit in eenre sonderlingher manieren, want die Heilighe Gheest quam neder ende ruste op hem in ghedaente eenre duven, ende die stemme des Vaders gaf gheluut ende wart ghehoert van boven: "Dit is mijn vercoren soen, daer ic mi wel in behaghet heb, Hem hoert". Die stemme des hemels openbaert onsen Heer Jhesum te wesen Gods Soen, den si waenden te wesen Josephs soen. In deser stat sprect die leeraer Sinte Barnaert: "Die Vader spreket: Hem soudi horen. Sich, lieve Heer Jhesu, sprect doch nu, hoe lan\ghe

[fol. 65r]

seltu swighen? Hoe langhe seltu di vensen? Du hebste langhe ghesweghen. Sprect doch nu. Du hebste oerlof van dinen Vader te spreken. Hoe langhe seltu, die de cracht Gods ende wijsheit Gods biste, schulen onder den volke als een ander cranc onwetende mensche? O edel coninc des hemels, hoe langhe seltu verhenghen, dat men di vermoedet ende hietet eens smeets soen? O oetmoedicheit, doecht Cristi, hoe seer schenstu die hoverdie mijnre ydelheit! Luttel weet ic, of ic laet mi duncken dat ic wat weet, ende te hants en can ic niet swighen, mar ic in dringhe ende toen mi selven onscamelijc ende onwijslijc, bereet te spreken, snel ander lude te leren ende traech te horen. Ende onse Heer Jhesus Cristus, als hi so langhe sweech ende hem verbarch, of hi anxst hadde voer ydel glorie? Waer om soude hi anxt hebben voer ydel glorie, die de warighe glorie is des Vaders? Waerlic, hi hadde anxt, niet voer hem, mar voer ons. Want hi wiste, dat ons alsulc anxt noet was; hi hevet ons voerhoedich gheweest; hi heeft ons gheleert; hi swech mit den monde, mar hi leerde ons mitten werken. Ende dat hi na leerde mit den woerden, dat riep hi doe thants mit den exempel: "Leert van

[fol. 65v]

mi, want ic sacht bin ende oetmoedich van herten". Want van der kintscheit ons Heren ic seer luttel hoer; van doe tot nu toe dat hi quam tot sinen xxx jaren en vinde ic niet. Mar nu en mach hi niet langher schulen, want hi so claerlic ghewiset wert vanden Vader". Dit seit Bernaerdus.

Ende dit is die autoritaet daer ic inden voergaenden capittel of sprac, daer in ghetoent wart sijn oetmoedicheit, in dien dat hi so langhe oetmoedelic sweech ons te leren ende swighende mitten monde ons leerde mit sinen werken. Du hebste dan ghesien over al in onsen Heer Jhesum die oetmoedicheit blencken, welc een grote doghet is ende ons seer noetturftich, ende so veel begheerliker te soeken ende meer te minnen, want si onse Heer in allen sinen werken also merkelijc pijnde te houden.