|
| |
Wat ghesciede eer onse Heer nederquam. Dat eerste capittel
Als een langhe tijt omtrent vijf dusent jaer ende twie hondert dat menschelike gheslachte onsalichlike neder lach ende die oude doot in allen menschen heerscap had, so dat al dat gheslachte van Adam schuldich was der erfsonden ende om die sonde des eersten menschen niement totter ewigher salicheit comen en mochte, die heilighe enghelen, mede doghende den groten valle ende sorchvoudich om haer weder\makinghe, al hadden sijt oec dicwile te voren ghedaen, mar naersteliker ende begheerliker baden si onsen Heer, want si volcomenheit des tijts saghen aenstaen. Die patriarchen oec ende die propheten mit onvertelker begheerten in veel manieren riepen tot onsen Heer dat hi den menscheliken gheslachte ontfermelic te hulpe comen soude. Waer bi die ontfermicheit, mit haer hebbende den vrede, clopten totten borsten des Vaders. Mar die waerheit, mit haer hebbende die rechtvaerdicheit, waer daer yeghens sprekende, also als Sinte Barnaert seghet in enen langhen sermoen vander boetscap
| |
| |
ons Heren. Mar dat slot sijns sermoens is dit:
"Die ontfermerticheit sprac tot onsen Heer ende seide: Die redelike creatuer behoeft, Heer, dijnre ontfermicheit, wantse onsalich is ende alte ellendich ende die tijt der ontfermicheit ghecomen is. Hier jeghens sprac die waerheit ende seide: "Ic bidde di, Heer, dattu houdeste dat woert dat du spraecste als Adam dat ghebot brac, dat hi sterven soude ende al sijn gheslachte. Die ontfermherticheit seghede: Heer, waer toe hebstu mi ghemaket? Die waerheit weet wel dat ic verloren bin, ist dattu nymmermeer ontfermenisse en doeste. Daer jeghens die waerheit sprac ende seide: Ist dat Adam der sentencien die du ghegheven hebste, ontgaet, so is verloren dijn waerheit ende en staet niet inder ewicheit. Ende als dit dus ghesciede, so was dese questie vanden Vader ghesent totten Sone, so dat die ontfermherticheit ende die waerheit dese selve woerde voer den Soen oec seiden. Waer bi men niet ghesien en const, hoe dat ontfermicheit ende die waerheit ghehouden souden warden inden menschen. Die coninc ende wijsheit des Vaders doe een sentencie screef, aldus houdende: Die waerheit seghet: Ic vervaer, ist dat Adam niet en stervet, ende die ontfermher\ticheit
| |
| |
seghet: Ic vervaer, ist dat hem gheen ghenade en schiet. Een goet doot moet gheschien ende elc van beiden sel hebben dat hi biddet. Alle die dat hoerden, verwonderden hem inden woerden der wijsheit ende volghedens dat Adam sterven soude, op dat hi ontfermenisse creghe. Mar si vragheden, hoe dat die doot mochte goet sijn, want si gruwelijc is te horen. Die coninc antwoerde: Die doot der sundaers is alte quaet, mar die doot der heilighen is duerbaer ende een doer des levens. Men soeke dan enen die uut minnen sterve ende der doot niet schuldich en is. Desen en mach die doot niet houden, mar hi sel inder doot een gat maken, doer wilc gat gaen moghen die gheen die verlosset warden. Dese reden behaghede hem allen, mar si en wisten niet, waer men sulken enen vinden mochte. Waer bi die waerheit omliep al aertrike, mar si en vant niement reyn van sonden, noch een kint van enen daghe. Ende die ontfermherticheit sochte inden hemel ende si en vant niement die ghenoech minnen daer toe hadde. Want dien dese victorie toe behoert, boven wien niement gheen meerre minne en heeft, die sijn siele set voer sijn onnutte knechte. Daer om quamen si weder tot\ten
| |
| |
ghesetten daghe seer beghanghen, want si niet ghevonden en hadden dat si begheerden. Doe sprac die vrede: Ghi en weet niet noch en denct in uwer herten; die gheen die den raet ghegheven heeft, gheve oec die hulpe. Dat verstont die coninc ende sprac: Mi berouwet, dat ic den mensche ghemaket hebbe, want ict om den menchen, die ic hebbe ghescapen, liden moet. Ende altehants riep hi dien enghel Gabriel ende seide hem: Ganc totter dochter van Syon ende sech haer: Dijn coninc comt tot di". Dit seit Bernaerdus.
Sich, lieve vrient, in hoe groter vresen stont die mensche ende hoe quaet die sonde is ende hoe swaer dattet was te vinden verlossinghe der sonden. Hier toe gaven consent die voerseide doechden ende sonderlinghe overdroeghen si in den Gods Soen dat hi dat werc aengaen soude, want die persoen des Vaders is vervaerlic ende hoech. Die Vader en mochts oec niet doen, want die Vader ende Soen dan een persoen gheworden hadden, waert dat die Vader vanden mensche gheworde. Die Heilighe Gheest en mochtes oec niet doen, want so haddent twie sonen gheweest inder godheit. Behoerlijc wast dan, dat die Gods Soen dede, op dat die werelt bider selver wijsheit
| |
| |
vermaect worde daer si bi ghescapen was. Nu dan so wart die prophecie her Davids vervult: "Die ontfermicheit ende die waerheit hebben hem onderlinghe ontmoet ende die gherechticheit ende vrede hebben hem ondercust".
Wi moghen oec dencken vander maghet Marien, daer dese boetscap aen ghedaen is, van wat leven dat si was. Waer of du weten sulste dat als si drie jaer out was, wart si gheoffert van haren ouderen inden tempel ende daer stont si tot viertien jaren toe. Ende also als men leest in haren vertoninghen, die Sinte Elisabeth der weduen vertoecht worden, als hoer ouders hoer inden tempel ghebrocht hadden, van dier tijt voert so sette si in hoerre herten Gode te hebben tot enen vader ende dede hoer leren die ewe Gods. Ende stadelic ende innichlic dochte si wat si doen mochte dat Gode behaghelic waer, op dat hi ghewaerdichde hoer sijn gracie te gheven. Si bat mit groter begheerten om gracie te vervullen die ghebode Gods, ende dat hi haer woude doen minnen al dat hi minnede, ende doen haten al dat hi hatede. Si bat oec om alle die doechden die hoer behaghelijc mochte maken voer sijn aensicht, ende dat hi hoer woude gheven die tijt te leven, in wilker tijt gheboren soude warden
| |
| |
die heilighe maghet, die den Gods Soen baren soude, ende dat hi hoer oghen sparen woude, dat sise sien mochte, hoer tonghe dat sise loven mochte, hoer hande dat si haer daer mede dienen mochte, hoer voete dat si gaen mochte tot horen dienst, hoer knien dat si den Gods Soen aenbeden mochte inder moeder schoet. Si plach oec te bidden om gracie, dat si ghehoersaem waer den gheboden ende den ghesetten der bisscopen des tempels, ende dat hi den tempel ende dat volc ghemeenlike onthouden woude in sinen dienst.
Sinte Jheronimus vanden leven Marien aldus scrivet: "Maria, vanden gheslachte heer Davids, was te Nazareth gheboren, tot Jherusalem inden tempel ghevoet. Hoer vader hiet Joachim, haer moeder hiet Anna. Haer vaderlike gheslachte was van Nazareth, hoer moederlike gheslachte was van Bethlehem. Dese reghel plach si te houden, so dat si vander morghen stont tot der tercien tijt toe in bedinghen was, van tercien tijt tot noen tijt in arbeide van weven, van spinnen of van nayen. Vander noen voert en scheide si niet van horen ghebede totter tijt, dat hoer die enghel openbaerde, van wies hande si die spise plach te ontfanghen. Ende aldus ghinc si van daghe toe daghe voert in doech\den,
| |
| |
also dat si in waken altoes die eerst was, in wijsheden der ewe die gheleertste, in oetmoedicheden die oetmoedichste, in Davids souter die subtijlste, in caritaten die bequaemste, in reynicheden die reynste, ende in allen doechden die volcomenste, want si stadich was ende van tide toe tide in doechden voertgaende. Nie mensche en sach se noch en hoerde se toernich. Al haer reden waren so vol gracien dat men in haerre tonghen God bekennen mochte. Aldus was si in bedinghen ende in ondervindinghen der ewe Gods. Ende si was sorchvoudich bi horen ghesellinnen, dat si en gheen van dien in enigher reden vertoernde. In lachen of in ydelheden en verhief si nymmermeer stemme. Niet ongerechtich of hovaerdich en was si onder haer gheliken. Sonder onderlaet lovede si Gode; ende op dat si inden love Gods niet ghebreken en soude, wanneer dat mense gruete, plach si te antwoerden: "God sijs gheloeft", so dat eerst van haer ghecomen is, wanneer men heilighe menschen gruetet, dat si ghaern pleghen te antwoerden: "God sijs gheloeft". Vander spisen die si ontfenc vander hant des enghels, so leefde si, ende die spise die hoer ghegheven wart vanden bisscopen des
| |
| |
tempels, die gaf si den armen. Stadelinghe plach men te sien die enghelen mit haer te spreken, ende waren haer vriendelic ende ghehoersaem als haerre liever vrouwen".
Sinte Ambrosius van haer aldus scrivet: "Die reynicheit Marien si ons bescreven als tot enen beelde. Uut haer lucht ghelijc enen spieghel die forme der reynicheit ende alre doechden. Si was maghet inden lichaem ende inder sielen oetmoedich van herten, swaer inden woerden, wijs inden moet, sparich in spreken, vlitich in lesen, horen hoep niet settende in onsekerheit der rijcheit deser werelt, mar inden ghebede der armen. Si was aendenckende horen werc, scamel in horen woerden. Si heeft Gode ghesocht tot enen ghetughe hoerre sielen ende ghenen mensche, niement hinderende, mar allen menschen wel ghonnende, hoerre meerren eer bewisende, horen ghelijc niet benidende ende beroem scuwende. Wanneer vertoernde si ye mit enen woerde hoer ouders? Wanneer verdroet hoer des oetmoedichs menschen? Wanneer bespotte si den crancken? Wanneer scuwede si den armen? Niet wredes en was in hoeren oghen, niet onscamels in horen woerden, niet onhovesche in horen werken
| |
| |
. Hoer seden niet begripelijc, hoer ganc niet onghebonden, hoer stemme niet verkiert, also dat hoer ghedaente des lichaems een bewisen was haers herten ende een forme alre gheestelicheit".
In horen viertienden jaer wart si overmids godlike openbaringhe ghetrouwet Joseph, ende quam weder tot Nasareth, waer of noch Jheronimus spreket.
Die maghet Maria int voertgaen hoerre ouden so wies si in doechden. Ende want si vader ende moeder lieten, soe ontfenc se onse Heer, want si wart stadelic ghevandet vanden enghelen ende ghebrukede der vandinghe Gods, ende si was overvloeyende van allen goede. Aldus quam si tot horen viertien jaren. Doe gheboet openbaerlic haer biscop dat die magheden die inden tempel waren ende dese outheit volbrocht hadden, thuus souden trecken ende tot bruloften hem bereiden, wilken ghebode die ander magheden ghehoersaem waren. Mar alleen Maria antwoerde dat sijs niet doen en mocht, want hoer ouders hoer ten dienste Gods hadden ghegheven ende si daer boven Gode reynicheit ghelovet hadde, die si niet en mochte bevlecken. Die bisscop des tempels, als hi dit hoerde, wart beghanghen, want hi teghens
| |
| |
die Scrijft die sprect: "Lovet ende hout uwe beloefte", niet raden en dorst die lofnisse te breken, noch oec en dorst en gheen nuwe ghewoente onder tfolc laten comen, ende hadde daer om raet mitten ouden, watmen doen soude in deser sake, so dat si alle ghemeenlic overdroeghen, datmen den raet Gods daer of soude bidden, also dat si alle in bedinghen vielen. Ende die bisscop ghinc na sijnre ghewoenten te vernemen den raet Gods. Ende altehant sonder merren, hem allen aenhorende, so quam daer een stemme uut der heiligher stede des tempels die gheheten is propiciatorium, dat men Ysayas' prophecien volghen soude, sprekende: "Het sel uut gaen een roede vander wortelen van Yesse". Ende die bisscop gheboet dat alle die gheen die vander familien of gheslachte heren Davids waren, die der echtscap bequaem waren ende in echtscap niet en waren, elc een roede tot den outaer brenghen soude. Onder wilken een was Joseph gheheten, wes roede, als hise droech ten outaer, bloeyen begonst ende drachte te crighen. Ende een duve uut den hemel quam, sittende in dat overste vander roeden, so dat claerliken daer in wart openbaert, dat hi die
| |
| |
gheen ware die die maghet nemen soude, so dat daer die bruloft, alst ghewoenlijc was, ghemaket wart. Ende Joseph ghinc tot Bethlehem toe bereiden die dijnghen die hem noottruftich waren ter bruloft. Ende die maghet Maria mit seven anderen magheden horen ghespeelinnen ghinc tot haers vaders huus.
Dit sijn dijnghen die wi dencken moghen dat gheschiet sijn, eer onse Heer ontfanghen wart van Marien.
|
|
Auteursrechtelijk beschermd