Princesse Liet-boec

[Paris en Helena] [vertaling][melodie]

LIEF uytvercoren / lief triumphant¹¹⁴⁴
Wiens liefde te voren /
Mijn hart deurbrant/
Als ic aenschouwe / u claer aenschijn¹¹⁴⁵
Weest my ghetrouwe / vrijdt my van pijn
En neemt toch acht / op mijn gheclacht
Want Venus macht / dunckt my by u te zijn¹¹⁴⁶

T'gheen ick beghinne / is niet om niet

T'was een Goddinne die my dat riet /¹¹⁴⁷
Al sydy verheven / schoonder dan schoon /
My sydy ghegeven / voor myn eyghen loon¹¹⁴⁸
Weest niet verstoort / lief om dit woort /
Maer gheeft confoort /¹¹⁴⁹
Ghy spant int hert de croon.

Mijns Vaders rijcke groot en playsant/¹¹⁵⁰

Heeft gheen ghelijcke by Grieken lant /
Een Conincx soone / ben ic bekent/
Mijn rijck / mijn croone / en heeft gheen endt /
Troyen is mijn / het salder u zijn /¹¹⁵¹
U schoon aenschijn / maect dat gyt waerdich bent /

1144 triumphant: voornaam

1145 clear aenschijn: stralende uiterlijk

1146 dunckt my: denk ik

1147 riet: aanraadde

1148 voor [...] loon: als dank (voor het Parisoordeel)

1149 confoort: troost

1150 playsant: aangenaam

1151 salder u: zal ook van u

[p. 69]

 

Wilt my niet versmaden / eer ghy my kent /

 

Al ben ick beladen met groot torment /

 

U schoone figuere / heb ick bespiet

 

Dat doet my treuren / in swaer verdriet /

 

Maer hooch van moet / machtich van goet¹¹⁵²

 

Edel van bloet / ben ick al weet ghyt niet.

 

Groot is u macht / en groot u goet /

 

Hooch is u gheslacht / edel is u bloet

 

Maer u vader machtich / diet al regeert /¹¹⁵³

 

Door liefden crachtich / is dick verkeert/¹¹⁵⁴

 

Venus bestaen / heeft hem doen gaen /¹¹⁵⁵

 

Wit als een swaen / daer hem de liefde keert.¹¹⁵⁶

 

Princes der minne / aensiet den brant

 

Die een Goddinne in my heeft gheplant/¹¹⁵⁷

 

Het is te vooren ghepropheteert

 

Ick ben verlooren / so ghyt begheert/¹¹⁵⁸

 

Weest my ghetrou / schoon edele vrou /

 

Als ick u sou / soo suldy zijn gheeert.¹¹⁵⁹

O Stout beghinne / en lastich feyt/¹¹⁶⁰
Dat ghy u minne / hebt op gheleyt/¹¹⁶¹
Een lants-vrouwe / eerlijc befaemt
Die oyt haer trouwe / hielt ongheblaemt¹¹⁶²
Wat heeft er u hert / daer toe ghetart¹¹⁶³
Dat ghy my dart / aenspreken onbeschamt.¹¹⁶⁴

Nochtans gheen thooren / my van u keert /

Wie sou hem stooren / te zijn begheert /¹¹⁶⁵
Maer tis te spade / nu ghy beghint¹¹⁶⁶
Hadt u genade / wat eer versint /¹¹⁶⁷
Ick haddet gewaecht / had ghyt gevraecht /
Doen ic was maecht / van duysenden bemint.

Al is u stede seer rijck vermaert

Grieken is mede / wel prijsen waert /
U beloften schoone / zijn wel verwacht¹¹⁶⁸
Maer u persoone / heeft meerder cracht/¹¹⁶⁹
Als ick mijn eer / wou stellen ter neer /¹¹⁷⁰
Sou Paris meer / dan Troyen sijn geacht.

Of ick u al minde / o edel prins /

So blaest den winde nae uwen wins¹¹⁷¹

1152 hooch van moet: moedig

1153 diet al: die hemel en aarde

1154 dick verkeert: vaak van gedaante veranderd

1155 bestaen: daad

1156 als een swaen: Jupiter veranderde zichzelf in een zwaan om gemeenschap te hebben met Leda, de moeder van Helena; keert: stuurt

1157 gheplant: aangestoken

1158 so ghyt: als u dat

1159 Als ick u sou: zoals het hoort

1160 stout: overmoedig

1161 u minne / hebt op gheleyt: verliefd bent geworden op

1162 oyt: altijd

1163 ghetart: uitgedaagd

1164 dart: durfde

1165 hem: zich

1166 spade: laat

1167 genade: voorstel, verleidingspoging; versint: verzonnen

1168 wel verwacht: hetgeen men verwacht, gebruikelijk

1169 heeft meerder cracht: maakt meer indruk

1170 wou stellen ter neer: te grabbel zou gooien

1171 en zou er een wind waaien precies zoals u wenst

[p. 70]

 

Die sou u drijven weer in u staet.

 

Wat soud my blyven / dan schand en smaet

 

Onse liefd en cost / maer zijn begost¹¹⁷²

 

Als ghy so most / vertrecken op der daet.¹¹⁷³

 

Ginck ick dan spoedich / mee in u lant

 

Een oorlooch bloedich / quam op de hant¹¹⁷⁴

 

Hoe wel ghy crachtich / u selven hiet¹¹⁷⁵

 

U aenschijn sachtich / en tuycht dat niet /

 

Laet andere staen / te veldewaert gaen /¹¹⁷⁶

 

Doet ghy voortaen dat Venus u ghebiet.

 

U Princelijck wesen / U schoon aenschijn

 

Wort seer ghepresen / en oock van mijn¹¹⁷⁷

 

Die u begheeren / zijnder wel veel /

 

Van grooter eeren / schoon / rijck en eel /

 

Dus later Heleen / in rust / in vreen

 

Ghy crijght wel een / u weerdich tot een deel.¹¹⁷⁸

1172 cost [...] begost: zal maar nauwelijks begonnen zijn

1173 op der daet: op stel en sprong

1174 quam op de hant: zou op handen zijn

1175 hiet: noemt

1176 staen: stand houden

1177 van mijn: door mij

1178 tot een deel: als degene die u is toebedeeld

1143 Als tijdens een bruiloftsfeest een twist uitbreekt tussen Minerva, Juno en Venus over de vraag wie de mooiste godin is en prins Paris de kant kiest van de laatste, krijgt hij van haar als geschenk de mooiste vrouw van de wereld: de Spartaanse koningin Helena, dochter van Jupiter en Leda. Om deze gehuwde vorstin voor zich te winnen brengt de prins een bezoek aan het hof van Helena en Menelaus in het Griekse Sparta. Daar lukt het hem Helena te overreden mee te gaan naar Troje. Over de vraag of zij vrijwillig is meegegaan of is geschaakt, zijn de meningen van de dichlers al eeuwenlang verdeeld. Ovidius liet Helena in haar antwoordbrief aan Paris (Heroides 16-17) zorgvuldig de ingebrachte argumenten uit zijn schriftelijke pleidooi tegen elkaar afwegen, met een open einde. Hier in de briefliedjes worden dezelfde argumenten aangevoerd (Troje is machtiger mooier en rijker dan Sparta, de prins zelf is een aantrekkelijke partij), maar is Helena in haar antwoord veel stelliger.