Poëziekrant. Jaargang 20 (1996)

Poëziekrant. Jaargang 20

(1996)– [tijdschrift] Poëziekrant– rechtenstatus

Auteursrechtelijk beschermd

Vorige Volgende



[pagina 26]
Gastdichter Stefaan van den Bremt Nachtmuziek over Ter Kameren 1 Zing een ode aan een wijder uitzicht. Nee, geen ode. Kom tot nader inzicht in de abdij, bijna onzichtbaar in het dal van Ter Kameren. Vraag in dit dal om inzage in het kamermuziekje van je ziel, terwijl het verkeer om je heen voortraast van nu naar nooit. En heb geen haast, maar gun je nog dit kort durende oponthoud en één maat rust. Schraap een stem bij elkaar en zing in deze toonzetting, zing de getijden van licht en donker op de middellijn van aarde en hemel; voor ze scheiden breken we brood en schenken wijn.
2 Mijn avondwandeling gaat door het dal van de abdij die geen abdij meer is. Het is een wandeling door de herinnering aan wat van mij is en geschiedenis. Soms gaan er doden een eind weegs met me mee. Praat ik met hen, dan kom ik later thuis. Soms word ik klein, ben ik opnieuw het kind dat nog leert lopen en zich vasthoudt aan de wind. En soms ga ik zo ver terug dat mijn verhaal vormloos wordt. Zo ver van huis nog, het is wel een eind! Maar nee, ik dwaal van de weg af, want het begin is zoek, ik heb geen taal om het te vatten. Dan wandel ik maar in medias res, te midden van de dingen die zich expres aan mij opdringen. Dit gedicht is een poging tot repliek op het door mij vertaalde gedicht ‘Nachtmuziek over San Ildefonso’ uit de gelijknamige bloemlezing van Octavio Paz (Meulenhoff, 1993). In dat gedicht komen deze regels voor: ‘De geschiedenis is de weg, / hij loopt nergens heen.’ Deze uitspraak wordt gevarieerd in deel 3 van mijn gedicht. In deel 5 zijn citaten verwerkt uit ‘Een kus in Ter Kameren’ van Jos de Haes. In deel 7 zit een kort citaat uit ‘Vom armen bb’ van Bertolt Brecht.

[pagina 27]
3 Wat nu opnieuw onderweg is naar de jaren des onderscheids is reeds het kind dat op school leert schrijven, hoor hoe het griffelt op zijn lei. Hoor hoe de meester gniffelt. Meester is degeen die weet: De geschiedenis is een weg, hij loopt ergens heen. Wij leggen hem aan en anderen een andere. De waarheid is dat er niet één weg is en dat er wegen zijn die dood- lopen. De waarheid is de weg die weg- zinkt in een moeras van tijd. De waarheid: een route over een zee van tijd. De vlokkerige streep achter het vliegtuig tegen de blauwe hemel. Waarheid is kennis: de boom die wij zelf opzetten. Reiken naar de vrucht die ons ontvlucht, de vlucht weg van de geschiedenis, uit- weg voor hen die na ons komen. Geschiedenis die nog niet geschied is, vooruit- blik ergens heen.
4 Maar ook geschiedenis die reeds geschied is en geschreven vol hiaten. Ook wij zongen nog eens het oude liedje vol stoplappen en witregels die zich herhalen. Een straatdeun van roosvingerige dageraad en andere tijden. Wij zouden alles nieuw maken als oude kinderen. We zwoeren dure eden en vergaten ze. We maakten geschiedenis met een te kort geheugen. De wereld is misschien maakbaar, maar dan als een gedicht van woorden en van stiltes. Van onuitsprekelijke ademnood.

[pagina 28]
5 het kan niet dat ik de stem vind van de dode dichter hoewel al kon ik mijn stem is het niet. Blanco blijve de onvoltooide kus in Ter Kameren. Daarom abt of abdis dek toe wat in het wit ten toon ligt, het zuigt, het gist tussen de regels van 't gedicht. En gis niet meer naar wat verzwegen is. Spalk het gebroken vers, verbind met rijm, bezweer met nachtmuziek de heilige pest der geschiedenis.
6 Kom ik van deze wandeling ooit thuis? Te laat het dal gedempt waar de abdij verdronken ligt in al het klatergoud van de herinnering. Die stof weer om te zetten in baar goud! Geen herinnering of zij vindt plaats op een terrein dat nog niet is ontgonnen. En geen citaat of het verraadt een zin die nog niet is geschreven. Waar één God werd gevierd in tien geboden, maakt één gebod de dienst uit met vele idolen. Niet één kalf - een kudde. Maak gregoriaans van nieuw gebral en oud geraas, waar de bedienaar van het Woord formules prevelt in een nieuw latijn. Tot iemand afdaalt van de boulevard en kruimels van versteende tafelen voert aan vreemde eenden in Ter Kameren.

[pagina 29]
7 Tot iemand afdaalt uit de ivoren toorn en weer van vrees wordt, alledaags. Gegronde hoogte- vrees, laag-bij-de-grondse voor onweer en de spoken van ouderdom en dood. Weleer vreze des Heren en nu de vrees voor aids. Eertijds vrees voor den vreemde en nu vrees voor de vreemden. Vrees voor de tijd, want op de eeuwigheid zit sleet. En op de tijd zit ruis en die zijn wij. Wij zijn, zoals de zanger zei, gezeten, een lichtzinnig geslacht. Na ons zal komen vergetelheid. Zwijg dus maar stil in de eeuw van de eeuwen, of voer de wind je woorden, en voer je tijdgenoten kruimels van harde waarheden die eerst wat moeten weken. Heb hen lief, je bent als zij, een teken van deze tijd.
8 Van vlees en brood, van bloed en wijn, van aarde en hemel voor ze scheiden, van nacht bestaan - en niet meer zijn de dag dat ik opsta bezijden wat toen geweest zijn wij, ten tijde van kermgenot en van juichpijn in dit oneindig uitgedijde nu waarin wij ik noch jij zijn. Laat dit nu duren, deze ruis die wil verijlen. Ik verander al in een omweg een meander van een rivier vol pijn en gruis. Waar zich de kronkels in elkander zullen gaan storten kom ik thuis.

Vorige Volgende

Over dit hoofdstuk/artikel

auteurs

Stefaan van den Bremt