Passionate. Jaargang 11

[p. 10]

Leela.exe
(fragment)

Ter inleiding: Arjun Mehta, IT-er en diehard fan van de Indiase filmster Leela Zahir, heeft zojuist zijn ontslag te horen gekregen. Arjun werkte bij Virugenix, een Amerikaans bedrijf dat computervirussen opspoort en bestrijdt. Deze baan had zijn ticket naar roem en rijkdom moeten zijn. Hij schaamt zich voor zijn familie in India en is vastberaden zijn baas, Darryl, tot inkeer te laten komen. Samen met collega Chris, voor wie hij speciale gevoelens is gaan koesteren, zoekt Arjun naar een oplossing.

‘Wat een klootzak.’ Ze meende het echt. Ze had Darryl altijd al een lamzak gevonden. ‘Hij kon het jou niet eens zelf vertellen. Maar dat verbaast me niks. Je weet hoe hij met mensen is.’

Ze hadden bij het meer geparkeerd, aan het eind van een eigen weg die bij een zeilclub hoorde. Voor hen lag een steiger die het water in liep. Iets verderop waren mensen die het zich konden veroorloven om op woensdag een vrije dag te nemen, aan het klooien met catamarans. Chris had Arjun hiernaartoe gebracht omdat ze dacht dat het uitzicht hem zou kalmeren en ze deed een poging om haar verantwoordelijkheid onder ogen te zien. Hij maakte het haar niet makkelijk.

‘Ik heb jou nog tenminste,’ zei hij vastberaden.

‘Natuurlijk.’ Ze knikte vermoeid. Hij was er niet best aan toe. Hij had rode ogen. Daarvoor zat hij aan zijn kleren te plukken en voor zich uit te mompelen in een soort onsamenhangende mengeling van Engels en iets waarvan zij het vermoeden had dat het Hindi was. Chris was bezorgd. Ze had hem de hele week ontlopen en was van plan om dat zo lang mogelijk te blijven doen maar toen ze hoorde dat hij zijn baan had verloren, gaf een schuldgevoel haar in dat ze naar hem moest informeren. In karmisch opzicht gesproken, had ze juist gehandeld.

Hij bleef maar zeggen dat hij terug moest. Ze nam aan dat hij terug naar India bedoelde, maar het was niet helemaal duidelijk. Ze hadden er alles aan gedaan om ervoor te zorgen dat hij terug zou gaan, maar dat was onmogelijk. Hij zou ZE wel leren. Hij zou er wel voor zorgen dat ZE het inzagen.

‘Ik denk’ waagde ze te zeggen in zorgvuldig gekozen bewoordingen, ‘dat het eigenlijk een uitgemaakte zaak is.’

Hij fronste en zei: ‘Dat is niet waar.’ Alleen dat. Over en uit. Ze werd nog bezorgder.

Sinds het weekend had ze heel veel nagedacht. Niet zozeer over Arjun als wel over haarzelf en Nic. Zij en Nicolai. Zij en Nic hadden altijd geprobeerd elkaars droompartner te zijn. Dat was hun afspraak, datgene wat ze bij elkaar hield. Geen compromissen, alles is mogelijk en alles is toegestaan. Soms leverde dat spanningen op, vooral als er anderen bij betrokken waren, maar het had altijd een dappere keus geleken. Ze vulden hun leven gaandeweg in en hielden zich aan hun eigen regels. En meestal werkte dat goed en dat was meer dan je van de meeste andere relaties kon zeggen.

Maar de laatste tijd merkte ze dat ze Nic op de kast had gejaagd. Hij was nijdig op haar en daar had hij waarschijnlijk ook alle recht toe. Ze had het gevoel dat ze hem kwijtraakte. Arjun was een symptoom maar er waren belangrijkere vriendschappen geweest en zij vermoedde dat hij die ook had gehad. Een tijd terug had ze iets met iemand gehad dat serieuze vormen dreigde aan te nemen. Nic wist ervan, of hij vermoedde tenminste dat er iets gaande was tussen haar en deze andere vent, een studiotechnicus. Hij had niks gezegd en het gewoon afgewacht.

Hij was de kalmste van hun tweeën, Nic, soms iets te kalm, maar hij had problemen en zij zou eigenlijk deel van de oplossing moeten zijn. Lange tijd had ze lullig tegen hem gedaan; nu was het tijd om iets te doen. Dat was wat ze had besloten. Om zich te binden. Dus toen ze hoorde dat Arjun ontslagen was, was ze, onder andere, opgelucht. Die avond kon ze nu eindelijk achter zich laten. Arjun zou verdwijnen en daardoor zou het makkelijker zijn om de dingen recht te zetten. Dat was behoorlijk koud en kil van haar en dat wist ze ook. Ze wist ook dat zij de schuldige was van wat er was gebeurd. Ze had nog iets goed te maken met Arjun. Ze kon hem haar schouder aanbieden. Hij was per slot van rekening een vriend geweest. Daarom was ze gekomen om hem overeind te helpen en hem in haar auto te zetten. Ze had wel verwacht dat hij overstuur zou zijn, maar niet op deze manier. Hij scheen maar te denken dat hij het bedrijf kon overhalen om hem terug te nemen.

‘Jij gaat me toch helpen, of niet soms?’

‘Waar moet ik je mee helpen?’

‘Jij moet toch mensen kennen. Je kunt toch met ze praten en ze zeggen dat ik niet weg kan gaan.’

‘Arjun, dat soort beslissingen worden niet op mijn niveau genomen. Ik ben gewoon iemand die codes maakt. Dat weet je toch. Ik snap dat het moeilijk is maar je vindt wel een andere baan.’

‘Je luistert niet! Ik kan het niet! Jij bent mijn laatste hoop. Nu is het wij tweeën tegen de rest van de wereld.’

Chris staarde hem vol afgrijzen aan. Wij tweeën tegen de rest van de wereld? Uit welke film kwam dat? ‘Arjun, ik ben een vriendin, oké? Maar verder is er geen wij tweeën. Ik ben met Nic. Dat begrijp je toch wel?’

‘Maar je bent bij me langsgekomen. Wij - je had het eindelijk begrepen en toen kwam je langs.’ Hij keek haar aan, bijna smekend. Ze vond het vreselijk om te zeggen wat ze nu te zeggen had.

‘Ik snap dat je dat denkt, na wat er die nacht is gebeurd, maar - het was een vergissing. Dat was mijn fout. Ik was stoned en - ik had het gewoon niet moeten doen. Het was niet eerlijk. Ik weet dat ik je om de tuin heb geleid.’

[p. 11]

Hij staarde haar uitdrukkingsloos aan. Alsof hij haar niet begreep.

‘Ik ben een trut.’

‘Maar je gaat me toch nog wel helpen?’

‘Met wat? Er valt niks meer aan te doen. Ik kan er niet voor zorgen dat ze jou je baan teruggeven.’

‘Maar je moet me helpen,’ zei hij. ‘Het is wij tweeën. Wij samen. Zo heeft het moeten zijn.’

Als je codes maakt, ben jij de baas. Je bouwt een nieuwe wereld vanaf de grond op, met axioma's die de wereld beheersen en die krachten achter de ontwikkeling en het verval in beweging zetten. Zelfs in een computeromgeving die door iemand anders is ontwikkeld, kun je je ontspannen in de wetenschap dat je in een systeem betrokken bent dat te werk gaat volgens regels die in principe te achterhalen zijn. Vanuit dit perspectief had de echte wereld de paradoxale eigenschap dat alles niet echt genoeg leek. De realiteit zou juist, boven alles, helder en logisch moeten zijn. Je zou de fascia eraf kunnen schroeven om de bedrading van binnen te kunnen bekijken.

‘Chris, waarom ben je met me naar bed gegaan?’

‘Ik weet het niet, Arjun. Ik heb het gewoon gedaan. Dat was geen goed idee.’

‘Dat betekent dat je niet van me houdt.’

‘Arjun-’

In een wereld vol illusies moet je vragen stellen. Je moet dingen systematisch in twijfel trekken. Andere mensen doen misschien net of ze echt zijn. Ze gedragen zich, net als jij, alsof ze in beweging worden gezet door interne processen. Maar je weet het nooit zeker. Sommigen zijn gewoon machines.

‘Je zou van me moeten houden.’

‘Het spijt me maar ik weet niet wat ik tegen je moet zeggen. Dingen zijn nooit zoals ze zouden moeten zijn. Dingen zijn zoals ze zijn. Zo is het nu eenmaal.’

Zo is het nu eenmaal? Niks is nu eenmaal zo. Er zijn altijd verklaringen achter dingen te vinden en dat is wat telt. Hij staarde haar aan. Zo is het nu eenmaal? Een kapotte automaat.

‘Ik weet wel wat jij bent,’ zei hij tegen haar. Toen stapte hij uit de auto en liep in de richting van de hoofdweg. In de verte zoefde voertuigen over de snelweg voorbij. Chris schreeuwde hem nog iets na, ze riep zijn naam.

Het gravel knarste onder zijn voeten. Het voelde aan als de vloer van een kerker in een computerspel, steeds verschuivend en vol met valkuilen. Alles was verkeerd. Zijn leven was defect. Hij had vaste grond onder zijn voeten nodig.

Wat is er zekerder dan een cijfer?

Vijftien zeilboten op het water.

Twaalf auto's op het parkeerterrein bij de jachthaven.

Acht ramen op de eerste verdieping. Nog eens acht erboven.

Cijfers waren het enige echte op deze wereld, cijfers gehuld in materie. Vind de zekerheid door dingen op te tellen. In decimalen. In binaire stelsels, in hexadecimalen. Hoeveel maal zestien bomen stonden er in zijn vizier? Hoeveel rondom het meer? Hij werd overvallen door cijfers, het ging sneller dan hij kon verwerken. Maar hij moest het proberen. Alles kwam neer op je vermogen om complexe zaken te verwerken.

Hij sjokte naar huis langs de kant van de weg. Toen hij veilig in zijn appartement zat, deed hij de deur op slot en ging op zijn bed zitten met zijn handen in zijn schoot. Verhuizen was niet belangrijk. Eten was niet belangrijk, maar ergens diep van binnen wist hij dat hij honger zou moeten hebben. Het belangrijkste was dat hij moest blijven denken. Het avondlicht was zacht en geel. Hij staarde naar de boomtakken die zijn raam omlijstten. Hoeveel naalden? ed ee fo f1 f2...

Een paar uur zat hij daar te tellen. Het werd donker om hem heen. Hij kon niet naar huis gaan en dat betekende dat hij een manier moest vinden om te blijven, om ervoor te zorgen dat Virugenix hem zou houden. Ontleed het probleem. Bedenk een cijfer.

Toen kreeg hij een ingeving. Hij graaide wat rond in de troep op de grond en plette een klein pakje melk met zijn voet. Er spoot iets wits op het tapijt. Wees altijd zuinig op je zaad. Het is je kracht Onder een stapel papier vond hij een bord met een biocultuur. Achter zijn bureau vond hij de linker chappal terug. Er lagen brieven van zijn zus en een Ahsa Bhosle disc. Allemaal leuk, maar niet wat hij zocht. Eindelijk had hij het in handen, een gescheurd exemplaar van tijdschrift Filmfare van de vorige maand. Ja, hij had hem. Hij had gelijk.

Denk aan een cijfer.

13 06

13 juni. De verjaardag van Leela Zahir. ■

vertaling: Michèle Bernard

Leela.exe, de Nederlandse vertaling van Transmission, verschijnt op 15 november bij uitgeverij Podium.

Hari Kunzru (1969) maakte in 2002 een sensationeel debuut met The impressionist (De poseur, uitg. Podium), over een halfbloed Indiaas jongetje dat kans ziet Engels te worden door zich voortdurend aan te passen. In 2003 werd Kunzru verkozen op de Granta Best of Young British Novelists lijst. Transmission (2004) is zijn tweede roman.

foto Jet