Passionate. Jaargang 11

[p. 22]

Broer
(fragment)

De banden gilden. Een blauw bord met een witte pijl schoot vlak langs de auto. Ergens bij Abcoude had Yuri plotseling een ruk aan bet stuur gegeven. Hij zette de motor af en we reden de laatste honderd meter geruisloos de parkeerplaats op, waar hij vloeiend de auto aan de kant stuurde. Het was gaan misten, de zon was teruggedrongen tot een geel lampionnetje in de verte. Schimmen van koeien voor ons, zwevend boven het gras. Yuri haalde zijn handen niet van het stuur.

Waarom hij nou eigenlijk uit Moskou was weggegaan; ik had het zomaar, zonder na te denken, aan hem gevraagd. Een tijd zaten we zwijgend naast elkaar naar de koeien te kijken, de nevel achter die beesten.

‘Waar was dat nou voor nodig, Yuri,’ zei ik zachtjes.

‘Je wilt het al een tijdje weten, hè? Jij vraagt je af waarom ik dit doe en dat doe, waarom ik zus en zo gedaan heb. Ik begrijp het wel.’

Ik haalde diep adem, maakte aanstalten iets te zeggen.

‘Nee, nee. Ik begrijp het wel.’ Hij begon voorzichtig te praten, in het Engels, de woorden kwamen schor uit zijn keel. ‘Oké, luister. Ik had een hele goede vriend in Moskou. Vladi heette hij. Onze vaders werkten allebei op dezelfde faculteit. Vladi en ik kenden elkaar al voordat we konden praten en toen we acht waren sneden we in onze armen en legden die over elkaar. Hij zat een klas hoger dan ik, maar is een jaar blijven zitten om bij mij in de klas te komen. We hebben samen het gymnasium doorlopen, zijn tegelijkertijd gaan studeren. Hij Engels, ik scheikunde...’

Ik werd doodstil. Zo teder had ik hem nog nooit horen praten.

‘Als ik aan Moskou denk, en dat is vaak, ook al heb ik het er nooit over, dan denk ik aan Vladi. We wisten precies van elkaar wat we lazen, smeerden elkaar cd's aan, wisten precies op wie we verliefd waren en noem maar op. We deelden een piepklein appartement vlak bij de universiteit. We kregen veel bezoek, maar als het Vladi te veel werd draaide hij op een gegeven moment keihard Mussorgsky of zo. Echt van die schizofrene pokkenherrie en dan smeerden de meeste mensen 'm wel. Verdomme, ik weet zeker dat je hem heel erg had gemogen, Seb, echt. Maar oké, na zijn studie vond Vladi geen werk en moest in dienst. Wat denk je? Hij wordt uitgezonden, naar Grozny. We hebben er van alles aan gedaan om hem thuis te houden, zelfs geprobeerd zijn arm te breken toen we heel erg dronken waren. Tevergeefs. Een paar maanden later, op zijn eerste verlof reist hij terug met drie anderen naar Moskou. Maar als ik hem af wil halen, zit hij niet in de trein. Iedereen ongerust, want er worden veel jongens ontvoerd in Tsjetsjenië. Een week later ontvangen z'n ouders iets per post, een videoband. Vladi is te zien, vastgebonden op een stoel, naakt. Om hem heen twee mannen in dikke jassen die hem ondervragen en af en toe een trap tegen zijn schenen geven. Hij reageert er nauwelijks op, hij lijkt wel verdoofd. Maar dan zegt hij zijn naam, die van zijn ouders. En die van mij.

Ontvoerd dus. Vladi zegt dat we die en die moeten bellen op dit en dat telefoonnummer en dat we dan binnen een maand iemand met vijfduizend dollar moeten sturen. Anders maken ze hem af. Vladi kijkt in de lens en zegt nog een keer, mee een soort grijns: “Vijfduizend dollar, vriend.” Hij zei het tegen mij, begrijp je. Zo van: doe geen moeite Yuri, fuck it. De band eindigt ermee dat die klootzakken hun sigaretten op hem uitdrukken.

Zijn ouders bellen het ministerie en smeken om losgeld. Van alles wordt toegezegd en de band wordt direct opgehaald, voor onderzoek, zogenaamd. Nooit meer wat gehoord. Ik ging als een gek aan het werk, want dit gebeurt vaker en defensie doet niets. Dat is bekend, er is geen geld, nergens is geld. En Tsjetsjenen zijn wreed. Echt wreed... dus ik pak alles aan, maar er zijn alleen maar kutbaantjes waar je niets mee verdient. Ik verkoop al mijn platen, al mijn cd's, mijn apparatuur, mijn boeken, de hele rotzooi. Het is niet genoeg. Ik verkoop de zooi van Vladi ook, nog meer boeken, nog meer platen en al zijn cd's, klassiek, meer dan duizend. Stel je voor: je muziek en je boeken, alles... en daar krijg je dan iets meer dan vijfhonderd dollar voor. En dan heb je mazzel gehad.

Twee weken nadat defensie de band is komen halen, komt er weer zo'n pakje. Nog een band, langer dan de eerste. Vladi wordt nu echt gemarteld. Ze gieten een vloeistof in zijn keel waardoor hij heel erg moet braken en ze spuiten purschuim in zijn neus. Er wordt ingezoomd op zijn neus die openscheurt, op het bloed dat hij uitspuugt. Hij kan nauwelijks meer praten, maar ik hoor hem zeggen “laat ze barsten, Yuri”. Een man met een bivakmuts op zegt dat het geld nu binnen drie weken moet komen, omdat ze hem anders langzaam in stukjes gaan hakken.’

Ik werd misselijk. ‘Jezus, Yuri,’ zei ik.

‘Ze laten nog even zien hoe ze een vinger afknijpen, gewoon met een nijptang, zo'n rode. Vladi gilt, wordt direct geslagen. Dan schuift de camera naar rechts en komt een andere jongen in beeld. Ook op een stoel. Daarmee eindigt de band...

Ik werk bijna dag en nacht, bussen wassen, kroegen schoonmaken, doe kleine klusjes voor zakenmensen. Een van hen, die weet wat er aan de hand is, wil de band van me kopen. Kun je geloven dat daar kopers voor zijn? Voor alles is markt, zeker in Rusland. Als je snel geld nodig hebt, kom je in een andere wereld, geloof me Seb. Die banden gaan op internet, of worden gekopieerd voor

[p. 23]

zieke idioten die niet weten wat geweld is. Snuff, weet je wel. Verwende ettertjes kijken ernaar als stadskinderen naar een geit op de kinderboerderij. Maar ik verkoop de band, voor zeshonderd dollar. De band waarop Vladi gemarteld wordt, zodat anderen erop kunnen klaarkomen, of een of ander jochie er stoer mee kan doen bij zijn vriendjes. Ik heb bijna tweeduizend dollar. Ik zeg het tegen niemand, behalve tegen de ouders van Vladi en die van mij. Mijn vader is bezorgd, zegt tegen me: “Ze maken hem af. En jou ook als je het geld gaat brengen. Ze spelen met je. Hou op en doe alsof die jongen al begraven is.” Hij smeekt me, maar ik kan het niet. Hoe kan ik nou doen alsof Vladi al begraven is? Hoe kan dat! Als jij het weet mag je het zeggen, Seb. Als ik nog twee weken hard doorwerk, dingen doe waar ik geen zin in heb, kan het lukken.’

Yuri kreeg tranen in zijn ogen, boog zijn hoofd en nam een lik speed. ‘Toen kwam er weer een band...’

‘Yuri,’ zei ik, ‘laat maar. Het spijt me, ik weet genoeg, echt het spijt me.’

Ik wilde een arm om hem heen slaan, maar hij hield me af en begon harder te praten. ‘Je weet niets, nog helemaal niets. Je wilt 't toch zo graag weten? Luister: er komt weer een band. De derde. Vladi is een arm kwijt, ze laten de wond zien. Het is alsof ze hem er met een machine hebben afgetrokken. Dan houdt iemand iets omhoog. Het is een arm. Ze gooien over met de arm. Vladi is nauwelijks meer te herkennen, maar het is hem nog steeds. Hij kijkt versuft in de lens. Hij wil dood, dat zie je zo. “Over een week, zijn andere arm,” zegt iemand in slecht Russisch. “We wachten op het geld en deze jongen...” - zijn hoofd wordt naar achteren getrokken - “tot hij naar huis kan. Naar zijn ouders, Darja en Konstatin, en zijn broeder, Yuri.”’

Yuri keek me aan, een waanzinnige. ‘Zijn arm, geloof je dat? Ze gooien over met zijn arm!? Ik ben nog steeds aan het sjacheren, ik ben kapot, begin flauw te vallen, maar ik denk, hij heeft nog een arm, het kan nog, het kan nog. Ik heb iets meer dan drieduizend dollar, ik pers rijke sukkeltjes af, ik steel, sla mensen in elkaar, ik laat me in mijn reet nemen, ik ben helemaal van god los. Nog een week denk ik, nog een week en dan bel ik die klootzak en ga erheen. Ik heb de vijfduizend bijna, ik sta op het punt te bellen. Dan komt er weer iets over de post. Een grotere doos, redelijk zwaar. We voelen iets heen en weer rollen. Weet je wat er in zat?’

Ik probeerde al een tijdje niet meer te luisteren, maar dat ging niet. Een hoofd, dacht ik. Het hoofd van Vladi. Yuri snikte, hij wilde het vertellen. ‘Oké,’ zei ik en sloeg een arm om hem heen. Hij zat hier duizenden kilometers van huis speed te slikken in een oude Opel en dat was alles wat ik voor hem kon doen. Een arm om hem heen slaan. ‘Zeg het maar.’

Yuri liet zijn hoofd zakken. Hij begon op het stuur te trommelen en schudde zijn hoofd. ‘Wil je het echt weten?’

‘Ja,’ zei ik. Ik zat godverdomme ook te janken.

Plotseling gooide Yuri zijn hoofd in zijn nek en brulde: ‘Nog meer van die bullshit! Godverdomme!’

Hij gaf een stomp op de toeter en begon te lachen, hoog en hysterisch. Hij keek naar me met een enge blik in zijn ogen. Ik schrok, daarna voelde ik me zo ontzettend verneukt dat ik hem begon te slaan. Yuri vluchtte de auto uit en ging op het donkere asfalt staan, krom van het lachen. ‘Kende je die nog niet? Russische humor, jongen.’

Ik kwam ook de auto uit en wees naar hem alsof ik hem daar pijn mee kon doen. ‘Godverdomme vieze vuile Russische butfucker. Vieze, gore, vuile flikker. O, Yuri, hier krijg je spijt van, jongen. Dat zijn geen grappen, Yuri, geen grappen. Echt niet, ik zat godverdomme te janken. Dat zag je toch?’

‘Sorry, Seb, ik kon het niet laten.’ Hij wilde nog iets zeggen, maar schoot weer in een vreselijke lach.

Ik vloekte nog een keer en ging in de auto zitten. Door de voorruit zag ik Yuri op zijn knieën zakken en een sigaret opsteken. Even later kwam hij binnen. Hij pakte de schroevendraaier en wilde de auto starten, maar hij sloeg niet aan.

Ik rook een benzinelucht. ‘Je hebt 'm verzopen,’ zei ik.

‘Echt niet.’

‘Echt wel. Je hebt 'm verzopen. Je kan niet eens autorijden.’

Hij keek me aan - nog steeds met die koude, waanzinnige blik in zijn ogen - startte nog een keer en reed weg. De hele rit naar Amsterdam zeiden we niets meer, ondanks de speed.

In Club Zoo raakte ik Yuri kwijt. Pas tegen de middag, toen de lichten aangingen, vond ik hem terug, opgekruld achter een sofa. Hij klemde zijn handen tussen zijn benen en af en toe ging er een schok door hem heen. Ik was even bang dat hij een OD te pakken had, maar toen ik me over hem heen boog zag ik dat hij lag te huilen. Zijn ogen stonden wijd open en waren bloedrood. Hij prevelde iets in het Russisch, ik hoorde hem een paar keer heel zacht ‘Vladimir’ zeggen. ■

Laurens Abbink Spaink

Broer verschijnt op 1 oktober bij uitgeverij Podium