man is een heilige,’ zegt de paus, ‘die moet mee op kruistocht.’
Hagen wordt als krijgsgevangene naar het betreffende gebied verscheept, maar Arabieren kapen het schip en Hagen wordt als slaaf weggevoerd. De Arabieren willen een eunuch van hem maken, wat erop neerkomt dat zijn mannelijkheid gecastreerd zal moeten worden, zoals een van zijn maten jammerlijk overkomt. Maar Hagen weet wederom te ontsnappen dankzij de hulp van een sarcastische Arabier met het hart op de juiste plek, een memorabele rol van John Turturro die hiermee wel eens in aanmerking zou kunnen komen voor een Oscar voor beste mannelijke bijrol. Hagen voegt zich bij de legers die reeds voor de poorten van Jeruzalem staan.
Tijdens een spectaculaire finale, een massascène waarin Jeruzalem wordt bestormd en ingenomen, ontpopt Hagen zich dan toch tot een held. Gegrepen door zijn liefde voor de oogverblindende Arabische prinses, gespeeld door Jennifer Connely, die per film mooier en mysterieuzer wordt, overstijgt hij zijn eigen barbaarsheid. Begon Hagen de film als dief en bedrieger, als voorbestemd transformeert hij tot de heilige die Urbanus II in hem zag. Maar is het wel voorbestemd? Of is het gewoon bedrog? Het is aan de kijker om daar over na te denken.
Dit is heel in het kort het verhaal van Crusade. Zo op het eerste gezicht misschien niet erg origineel, maar het tegendeel is waar. Het verhaal van scenarist Walon Green (The wild bunch) is een juweel: tegendraads, sprookjesachtig en keihard. Een kolfje naar de hand van een visionair filmmaker als Verhoeven, die met Floris en Flesh+blood al heeft aangetoond prima overweg te kunnen met het genre. De overlevering wil dat ridder Godfried van Bouillon tot zijn enkels door het bloed waadde, dat is precies wat we te zien krijgen: een genocide, een ongekende slachtpartij met als hoofdschuldige de paus.
Wie Verhoevens werk kent, weet dat zijn verhalen dienen als vehikel voor zijn maatschappijkritiek en cynische wereldbeeld, zelden staan de verhalen zelf centraal. En om de acteurs gaat het al helemaal niet. Hoe is het anders te verklaren dat Schwarzenegger de hoofdrol speelt? Verhoeven zou Verhoeven niet zijn als hij zich niet ook hier de onverbeterlijke criticaster betoont, in dit geval van wat hij noemt ‘het fascistisch christendom’. Hij laat geen gelegenheid onbenut het publiek te wijzen op wat een gruwelijke ellende het christendom heeft aangericht.
Het is dat de film zo goed als tegelijk met de pornografische verheerlijking van Christus' lijdensweg The Passion of the Christ is gemaakt, anders zou je denken dat Crusade een reactie is daarop. Waar Mel Gibson er alles aan doet de historische werkelijkheid volledig naast zich neer te leggen om de mensen tot zijn fundamentalistische christendom te bekeren, wil Verhoeven laten zien wat een verdorven geschiedenis dat hele christendom is. Ideologisch verschillen de heren als hemel en hel, maar in hun beeldtaal, het expliciet tonen van geteisterd mensenvlees, zijn ze gelijken. Gingen de kruisridders naar het Midden-Oosten om de Arabieren eens een lesje te leren, ze kwamen er al snel achter dat de Arabieren aanmerkelijk ruimdenkender en vooruitstrevender waren dan de christenen. Crusade stelt dan ook met grote nadruk de Arabische cultuur superieur aan de christelijke. Het begint ermee hoe een kloosterabt kruisbeelden als dildo's hanteert bij het misbruiken van jongetjes. Ook zien we hoe kruisridders door heel Europa een spoor van nietsontziend bloedvergieten achterlaten, en niet te vergeten de paus die zo door macht gecorrumpeerd is dat hij geen enkel middel schuwt om zijn ambitie te bevredigen.
Het is heus niet alleen ellende wat over ons uitgestort wordt. Er is ook aandacht voor sprookjesachtige schoonheid en romantiek, hoewel nogmaals is bewezen dat Schwarzenegger en romantiek geen geloofwaardige combinatie is. Verhoeven legt een grote vakkundigheid aan de dag in hoe je een Middeleeuws avontuur moet filmen. Er is geschoten in Noord-Spanje, waar een heus Jeruzalem is nagebouwd en waar een bestaand klooster dienst deed voor de openingsscènes, in Italië, Marokko en Engeland. En een kledingatelier in Rome heeft de prachtige kostuums vervaardigd. Het resultaat mag er wezen, Crusade is in vele opzichten overrompelend.
Hollywood komt vaker wel dan niet met films waarbij relevantie zoek is. Maar Verhoevens Crusade komt als geroepen, nu het Westen zich andermaal openlijk als superieur manifesteert. Het gaat misschien iets te ver om in de film een vingerwijzing naar de moderne tijd te zien, maar de misantropische inslag werkt op een eigenaardige manier bevrijdend. ‘Om na 2000 jaar van dat vervloekte christendom de zaak eens recht te zetten,’ formuleerde Verhoeven zijn doel met de film. Welnu, op imponerende wijze heeft hij met Crusade zijn zegje gedaan. Dankzij zijn visie en Greens meesterlijke scenario doet Schwarzeneggers vlakke spel daar weinig aan af.
Auteursrechtelijk beschermd
