Passionate. Jaargang 9

[p. 12]

Engelbert van Utrecht
Het Nest

Routineus daalde Merijn de trap van het doolhof achter de dansvloer af. Hij liep verder door het schijnsel van langzaam uitdovende en weer oplichtende lampen, blauw in de gang, rood en groen in de cabines. De lucht was dun van poppers en muf van het zweet. Hij zag jongens elkaar ruw beminnen, of was het liefdevol afmaken? Het deed hem allemaal niet zo veel meer. En toch, hoe dieper hij kwam in deze wirwar, hoe veiliger hij zich voelde. De bas van boven was hier alleen nog te horen als een stampende zoem. Telkens als na hem iemand de deur opende en naar beneden kwam, kroop er rook van de dansvloer naar binnen en drongen de hoge tonen door, snerpend en opgefokt. Merijn kreeg af en toe een signaal uit een cabine, maar hij reageerde niet.

Hij vond een kamertje en ging zijlings op het houten bed liggen, met zijn rug naar de muur. Die voelde koud aan, en er liepen stroompjes condens langs. Het lijkt godverdomme wel een kerker, dacht hij. Hij vroeg zich af wat hij hier te zoeken had en stelde zich voor hoe het zou zijn zonder Het Nest, als een reusachtige hand de vloeren wegtrok en alles in één klap zou blootleggen. Merijn kende maar één jongen die gewoon door zou gaan met wat hij deed. Toen Merijn hem voor het eerst zag, stelde hij zich voor als Pascal en zei meteen zonder aanstellerij: ‘Ik zal me over je ontfermen.’

Merijn kreeg het benauwd bij de gedachte dat Pascal er vanavond zou kunnen zijn. Hij had hem nog niet tussen de voorbijschuivende figuren herkend, maar dat zei niets. Niemand hier leek op wie hij was. Pascal herkende je pas op het laatst, als hij voor je stond. Als het te laat is, schoot het door Merijn heen.

Pascal had vertrouwen gewekt, hij had de oogopslag van een engel en het verstilde van een standbeeld. Maar hij was onberekenbaar, zoals die schnabbelaars op de Dam: je weet dát ze plotseling bewegen als je ze een knaak toegooit, maar nooit hoe.

Hun ontmoeting had niet kunnen uitblijven. Alles mag, als de ander het maar leuk vindt, was immers het devies. Merijn kreeg het bezoek dat hij verdiende, en dat was Pascal, de avant-gardist van het genot. Pascal met zijn attributen, zijn rinkelende meisjesrugzak. Dat was precies een week geleden.

Nadat Pascal zich had voorgesteld en gezegd dat hij zich over hem zou ontfermen, haalde hij een zwarte transformator uit zijn tas. Er staken twee draden uit, met zorgvuldig verchroomde staafjes aan de uiteindes. Zodra alles was ingesteld en aangesloten, voelde Merijn dat Pascal het zou laten zien: het ravijn dat

[p. 13]

door zijn leven liep en nooit van zijn zijde week. Pascal legde de pinnen op zijn huid. Eerst had het voltage als honderden haarfijne naaldjes zijn huid doorboord, niet meer dan een aangename prikkeling. Met een draai aan de knop verhoogde Pascal het af en toe. Het kon nooit echt veel zijn, maar met de plekken waarnaar Pascal zijn voelsprieten verplaatste, ging het gevoel mee naar een ander niveau. Zijn tepels, zijn nek, zijn lippen en zijn tong. Later de allergevoeligste delen, totdat zijn benige vingers langzaam pianospeelden in de lucht. Een bitterzuur genot. Pascal keek naar hem en bediende het apparaat onbewogen.

Vlak voordat Merijn dacht dat het over was, zei Pascal: ‘Je vroegste herinnering. En geen gelul.’ Pascal had een van de pinnen ruw en diep in zijn navel gezet en draaide in een keer het voltage op max. Er waren zachte klikjes te horen en Merijn voelde het schokken in zijn binnenste.

Het is overal stil. Ewoud in het bleke tegenlicht van de ochtend. Boven aan de trap wacht hij, en kijkt me aan, ijskoud. ‘De atoombom is gevallen,’ zegt hij. ‘En iedereen is dood.’ Het is overal stil, niet alleen binnen, overal. Hij heeft gelijk, alleen wij tweeën zijn over.

Hierna had Merijn de hele week een flauwe pijn onder zijn navel gehouden. Het beeld van zijn broer rende met veel kabaal door zijn hoofd, zijn geheugen was in opstand gekomen. Merijn merkte dat hij geen zin had aan vroeger te denken; hij voelde zich er slecht door en dat was wel het laatste wat hij wilde. Toch, of misschien wel juist daarom - hij wist het niet meer - was hij naar Het Nest gegaan.

Merijn sloot zijn ogen, legde zijn hand op zijn buik en wachtte.

De stad, of wat dat ooit moest worden, was verdeeld in wijken met namen van scheepstypen, die weer onderverdeeld waren in buurten met nummers. Gondel tien-drieëntwintig, hun huis, was één van de vijf villa's die verspreid door de buurt stonden. De indeling van hun buurt was een stedenbouwkundig experiment. Mensen van allerlei komaf door elkaar heen laten wonen, met instandhouding van de verschillen. Zoiets moest het geweest zijn. Overal werd nog gebouwd, de straten lagen vol zand en stenen, de oudste boom stond er misschien twee jaar.

Lange muren rijtjeshuizen scheidden de villa's van elkaar. De meeste gezinnen die in de rijtjes woonden kwamen uit Amsterdam, zo uit de Pijp de polder in gelokt. Een huis met een tuin! ‘Tuig, allemaal,’ had Merijn zijn oma vaak horen zeggen.

In huis heerste zij over Merijn en Ewoud. Ze voedde hen op zonder plezier of weerzin en met een zorg die even toegewijd als gevoelloos was. Over hun oma heerste kanker, een woekeraar die dagelijks een groter voorschot nam op de overwinning die toch wel de zijne zou worden. Ze had dan ook een uitgemergeld gezicht en dun, uit elkaar staand krulhaar dat in wanhoop bruin was geverfd. De chemotherapie had alle kracht uit haar handen gespoeld. Waar nodig, verving ze die met twee oranje waterpomptangen, die braaf haar opdrachten uitvoerden. Ze draaiden onverbiddelijk deuren op slot en haalden luid tikkend de pannen van het gasfornuis. Merijn schaamde zich voor haar en durfde geen klasgenootjes mee naar huis te nemen. Ewoud had geen vriendjes, dus in huis waren ze altijd met z'n drieën.

[p. 14]

Merijn en Ewoud haatten hun oma, omdat ze zo streng was, ze haatten haar in plaats van hun ouders die er nooit waren. Ze haatten haar uit verveling. Een keer, tijdens haar middagdutje slopen Ewoud en Merijn naar binnen, Ewoud als oudste voorop. De tangen waakten naast het bed. Ze sliep, met haar ogen open, wit en blind, maar nog steeds alsof zij alles in de gaten hielden. Ook haar mond hing een beetje open, en ze snurkte zachtjes. Ewoud liep op zijn tenen naar haar toe en bewoog behoedzaam zijn vlakke hand twee keer in cirkels over haar gezicht, bezwerend. Niks. Zo goed als dood.

Merijn vond het vreselijk wat Ewoud toen deed: hij bracht zijn gezicht vlak bij het hare, hun neuzen raakten elkaar nog net niet. Hij opende wijd zijn mond en liet moordlustig zijn tanden zien. Daarna trok hij een rimpel boven zijn neus en gromde zachtjes tegen het gesnurk in. Heel vals en ondraaglijk lang.

‘Nu jij,’ fluisterde hij zodra hij klaar was.

Merijn durfde het niet, hij was bang dat ze toch wakker zou worden. Ja, hij wist het zeker, ze zou wakker worden. Hij voelde de geribbelde bek van de tang al, ijskoud, hard en voor altijd.

‘Kom op, Merijn. Jij moet ook.’

Merijn kneep zijn ogen dicht en boog zich over het oude vrouwengezicht. Hij rook dat haar adem naar gal stonk en moest bijna huilen. Ook hij gromde tenslotte, maar heel eventjes, en angstig. Toen hij ophield en opzij keek, merkte hij dat Ewoud al verdwenen was. Zijn broer was teleurgesteld.

Merijn ging op zijn rug liggen en wilde deze gedachte verdringen. Hij dacht aan hun domein, de tuin die helemaal om het huis heen lag en grensde aan een speelveldje. Ewoud was een beetje bang geweest voor de kinderen uit de buurt die daar speelden, maar toch wilde hij ze graag leren kennen, hij verveelde zich met Merijn. Op een gegeven moment had hij al zijn moed verzameld en was naar het hek gelopen.

Zodra de kinderen er overheen waren geklommen, verdween hun terughoudendheid. Ze speelden tikkertje, maar steeds ruwer en volgens onduidelijke regels. Merijn zag zijn broer wild lachen en steeds weer ontsnappen. Ze renden met veel geschreeuw om het huis heen.

Ewoud stond plotseling stil en wees trots naar zijn naam op de steen die bij de voordeur was ingemetseld. ‘Kijk,’ zei hij. ‘Op 14 juni 1975 legden Ewoud en Merijn van den Eeckhout hier de eerste steen.’ Een van de kinderen liep op Ewoud af, ging dicht op hem staan en zei dreigend dat dat zeker zijn grafsteen was. Ewoud kromp zonder weerwoord ineen en keek naar zijn kaplaarsjes.

Zijn toenaderingspoging was uitgelopen op een fiasco. De kinderen kwamen vervolgens ook als zij er geen zin in hadden. Het ijzerdraad van het hekje was al helemaal slap gaan hangen. Ze waren hun tuin kwijt, maar de echte vernedering, die moest nog komen.

Meestal klommen de kinderen rond vijf uur weer over het hek en gingen naar huis. Ewoud en Merijn aten pas laat, om een uur of acht. Verschil moest er zijn.

Op een avond, na zo'n middag vol ongewild bezoek, zaten ze stilletjes aan tafel en keken hoe de tangen het eten opdienden. Plotseling hoorden ze vlak achter zich een enorme dreun tegen de ramen. Het bleef daar niet bij, er kwam er nog een, en nog een. Het was dubbel glas, maar de ruiten trilden verontrustend hard. Soms hield het even op, om even later aan een andere kant van het huis weer door te gaan. In de stiltes was opgewonden gelach te horen. Vlak voordat Merijn en Ewoud naar bed gingen, stopte het helemaal. De volgende

[p. 15]

ochtend werd het nauwelijks licht in huis. Alle ramen beneden waren dichtgegooid met vettige, blauwe klei. Merijn begreep niet waarom die kinderen, die overdag toch in hun tuin mochten spelen, zich 's avonds zo gedroegen. Ewoud haalde zijn schouders op en zei: ‘Gewoon, omdat ze dat leuk vinden. Kijk, wilde dieren vechten, maar elkaar echt verscheuren doen ze nooit. Al helemaal niet zonder reden. Mensen zijn anders, die verscheuren elkaar gewoon omdat ze dat leuk vinden.’

Oma bleef vaker en steeds langer in het ziekenhuis. Steeds minder vaak speelden ze in de tuin en Ewoud werd met de dag stiller. Merijn bleef altijd bij hem, ook al leek het of dat Ewoud weinig uitmaakte. Uit school gingen ze direct naar een of ander winkelcentrum, waar aan de lopende band winkels werden geopend. Dan speelde er een zogenaamd vrolijk bandje en soms was er snoep. Iemand knipte een lint door en er waren fotografen en ballonnen. Maar het hielp allemaal niet, de winkelstraten liepen dood in het niks. Als ze op de rand gingen staan, brokkelden de klinkers af, zo het niemandsland in.

De wijken, de winkelstraten, alles was kunstmatig en gevormd naar dezelfde, hardhandige idealen. Ewoud zocht afgelegen plekken op. Op de basaltpier bij de jachthaven, omgeven door water, werd duidelijk dat ze in feite op een eiland woonden. Een barre ruimte die geen vrijheid bood.

Alleen de natuur begon langzaam iets aan oorspronkelijkheid te winnen. De velden stonden vol onkruid en in de sloten trokken roofkarpers eendenkuikens aan hun pootjes omlaag. De rest zwom gewoon door. Kijk dan, ik leef nog. Een keer, in de rietlanden zei Merijn dat hij die rietsigaren zo mooi vond, hoe ze bewogen in de wind. ‘Kijk dan maar goed,’ antwoordde Ewoud, ‘want straks is alles weg.’ Urenlang zaten ze onder aan de dijk, aan het water. Merijn durfde niets meer tegen Ewoud te zeggen. Op het laatst, toen ze over de brug naar huis liepen, zei Ewoud dat hij die middag alleen wilde spelen.

Thuis pakte hij zijn fiets. Hij kwam nooit meer terug.

Voordat Merijn het goed en wel doorhad, zat Pascal al naast hem op het bed. Hij had zijn haar geblondeerd.

‘Ik heb wat voor je meegebracht,’ zei hij. Hij klonk ernstig, maar lachte. Uit zijn tas kwam dit keer een zak van soepel rubber met een wit sluitkoord. Mooi afgewerkt, meer iets voor een goochelact.

‘Vertrouw me maar,’ was de enige instructie die Merijn kreeg en Pascal trok direct de rubber zak over zijn hoofd. Zodra die werd aangesnoerd, voelde Merijn hoe het rubber zich als een agressief weekdier aan zijn gezicht vastzoog. Al snel werd het ondraaglijk. Merijn wilde de zak van zijn kop trekken. Juist toen gebeurde het. Het kwam van ver, lang en uitgerekt. Merijn probeerde te schreeuwen, maar hoe harder hij schreeuwde, hoe hoger hij uit de kelder opsteeg, boven de straten, boven de stad uit. Het werd rustig en hij kon plotseling alles zien, alles horen, of hij wilde of niet. Merijn keek in de afgrond die hij altijd had vermeden, en zag de plek waar zijn broer begraven lag.

Ewoud had zich in de bouw tussen bekistingen verstopt en daar de cementwagens afgewacht. Toen hij ze aan hoorde komen, trok hij zijn knieën tegen zijn borst en bleef stijf liggen. Nog in het donker van de ochtend werd het fundament gestort. Een dikke laag beton met een broze plek. Merijn hoorde wat Ewoud zei, hij hoorde hem zeggen dat hij zichzelf in één keer had verscheurd.

‘En jij, Merijn,’ besloot hij zonder enig spoor van verachting, ‘jij verscheurt je iedere dag, beetje bij beetje.’