Parmentier. Jaargang 6

[p. 44]

Bram Hulzebos
Thuiskomen

De zon scheen, het was midden in de zomer en u zaagde in de sappige berkestammen, u zweette, had gedronken, wankelde even, maar de berken vielen. De buurt sprak van kaalslag en zonnesteek.

Maakt u het zich maar gemakkelijk in uw grote stoel met de brede armleuningen, mocht u dit willen lezen, mocht u dat durven. Steek een sigaretje op, schenkt u zich wat in, kijk af en toe even op van het papier. Zie hoe de jonge berkjes achter in uw tuin hun kale vingertjes bewegen in de wind alsof ze een toonladder oefenen. Gooi nog een houtblok op het vuur, u zult wel wat warmte kunnen gebruiken. En vergeet de grote berken die u hebt omgezaagd omdat ze de zon niet doorlieten, concentreert u zich op de vijf slappe berkjes die als meisjes, Moniekjes, de grens tussen tuin en straat markeren.

De buurt wist niet dat in de spoelbak van het toilet een heupflesje gin dobberde, dat in de schuur, achter de spiritusfles in de verfkast, jenever stond. U greep nooit mis en zette de spiritusfles niet aan uw mond. U rolde niet brakend en met rollende ogen over de betonnen vloer. Wel was u altijd ziek en ging maar nooit dood en de buurt wist van niets. Het was een nette buurt, met brede lanen en veel groen, er leek nooit wat aan de hand te zijn. Misschien was er ook nooit wat aan de hand behalve dat meneer Noorda, zo was algemeen bekend geworden tijdens een uit de hand gelopen buurtbarbecue, zich regelmatig vergreep aan de jongste, uit Bangladesh geadopteerde dochter.

‘De deur van de douche mag nooit op slot,’ had ze tipsy giechelend meegedeeld, ‘want dan kan hij er niet bij komen staan.’

Meneer Noorda, al even aangeschoten, had geprobeerd haar met een tik het zwijgen op te leggen, waarna de dochter alleen maar meer in detail was getreden.

U sloeg nooit. U trok uw mond open wanneer zwijgen gepast was, u zweeg wanneer er dringend een antwoord gewenst werd.

Deden de berkestammen u te veel denken aan stevige jongensruggen, gespierd en geprononceerd door het zwemmen, het stoeien op de zonneweide? Gingen ze daarom tegen de vlakte?

Waarom moet ik steeds aan u denken? Waarom zie ik uw ogen schitteren achter het metalen brilletje, waarom denk ik steeds aan rattengif wanneer ik de zwarte stekels rondom de kale plek op uw schedel in gedachten voor me zie? U zou ik als eerste moeten vergeten en als het mogelijk was met opzet te vergeten, zou ik nooit meer een gedachte aan u besteden. Waar zijn mijn zusjes als ik aan u denk. Mijn zusjes zijn tenslotte ook door u verwekt, er moet er éen aan tafel boven haar boeken hebben gezeten terwijl ik piano studeerde. Eén moet in de tuin op haar schommel hebben gezeten, de jongste moet op de grond bezig zijn geweest met haar houten treintje.

[p. 45]

Misschien herinnert u zich Moniek. Weet u wel, dat aardige meisje met glad, kastanjebruin haar en zo'n verbaasde blik in haar ogen, dat éen keer bij ons thuis is geweest. Ze keek altijd alsof ze iets maar niet vatten kon, gehoord had dat er net iemand was overleden die ze kende, of dat haar vader weer terug was gekomen bij haar moeder. Elke woensdagmiddag als ik het huis van mijn stokoude pianolerares verliet, kwam ik haar tegen op de stoep. Ze had na mij les. Ze droeg teenslippers, een lichtblauwe jurk met een rits over haar ruggegraat. Haar schooltas droeg ze altijd op haar heup, zodat ze als ze me voorbijliep, deed denken aan een Indonesisch meisje dat met een wasmand op weg was naar de rivier. Misschien schoot dat ook door me heen vanwege de gebruinde tenen in haar slippers. Ze groette me nooit, ze keek alleen maar heel verbaasd naar me in het voorbijgaan.

Natuurlijk wist ik het niet zeker, maar ze leek me lief. Mooi was ze zeker. Ik dacht vaak aan haar, probeerde me voor te stellen hoe ze praatte, hoe het zou zijn om altijd bij haar te zijn en nooit meer bij u. Ik begon zelfs over haar te dromen. Dat ik met haar danste op het strand, dat ze mijn haar knipte, dat ze me troostte door voor me te dansen als een wajangdanseres. U zult het wel sentimenteel vinden.

De middag dat Moniek bij ons kwam, was het snikheet, maar in de bibliotheek was het koel. De ramen stonden er tegen elkaar open, de gordijnen wiegden zachtjes op de tochtvlagen heen en weer. Zoekend langs de boeken in het rek, had ik haar aan de andere kant van het rek gezien. Zij zocht ook, maar tegen het alfabet in. Ik zocht met het alfabet mee, zodat we steeds dichter bij elkaar kwamen. Halverwege de M stonden we nog maar een meter van elkaar vandaan. Tegelijkertijd pakten we een boek, sloegen het open, bladerden wat en begonnen te lezen. Zij begon te lezen misschien, ik deed alsof. Ik kon me nog net een klein schuifelpasje naar rechts veroorloven en toen ik even naar rechts keek, zag ik dat ze onder haar oor een klein moedervlekje had. Ik durfde niets te zeggen, alleen maar te staan en omdat ik toch moest ademhalen, rook ik haar. Ze droeg een zoet en zwaar parfum. Alsof ze voordat ze naar de bibliotheek was gefietst, met mij in een veld lavendel had gelegen, alsof ik haar hele lichaam had bedekt met rozeblaadjes, die wegwaaiden toen de wind een regenbui beloofde, alsof ze iedere regendrup met een citroentje in haar ongetwijfeld zachte huid had gewreven. Misschien had ze wel een wolk vlinders in haar haar gehad, die dachten dat ze een bloem was, of een tuin. Een tuin in de zomer, van bloemen zwaar, op weg naar de bibliotheek.

‘Wat studeer jij momenteel voor haar?’

Ze had me herkend! Ze had het tegen mij! Ze zei wat!

‘Mendelssohn.’

‘Duet uit Lieder ohne Worte?’

‘Ja!’

‘Ik ook. Lastig stuk.’

Ze vertelde dat ze de laatste pagina met de net niet chromatische toonladders maar niet uit haar vingers kreeg, dat ze veel, heel veel van

[p. 46]

de muziek van Mendelssohn hield en ook wel van Brahms, hoewel weer minder van Brahms, nu ze er goed over nadacht, dan van Schubert, maar toch wel het meest van Mendelssohn. Toen we hadden afgestempeld en bij onze fietsen stonden, ratelde ze nog en stelde tussen neus en lippen voor om dat stuk van Mendelssohn samen door te nemen. Ik woonde dichterbij.

Op de fiets werd ze naarmate we dichter bij mijn huis kwamen, minder spraakzaam. We haalden zwetende jongens in met surfplanken op een karretje achter hun fiets. Het asfalt leek te smelten. Aan het eind van de straat kwamen onze berken in zicht. Ik wist niet goed wat ik zeggen moest, ik wist dat u thuis zou zijn, was bang dat ze mij bij nader inzien saai zou vinden.

We zetten onze fietsen tegen éen van de vijf berken. Mijn moeder zat in de tuin, haar jurk een eind opgetrokken om haar witte benen bruin te laten worden. Moniek gaf haar een hand.

‘Ik ben Moniek. We gaan piano spelen.’

Moniek was niet bang, ze wist altijd precies hoe ze zich moest gedragen en wat ze moest zeggen. Alles ging vanzelf bij haar. Mijn moeder lachte wat, het leek wel of zij er verlegen van werd en ging in de weer met rietjes, glazen en een kan ijsthee.

‘Komen jullie straks thee drinken’, vroeg ze toen we al in de schuur stonden. In de schuur stond de deur van de verfkast op een kier. U weet dat niet, maar sinds ik wist dat u jenever verborg achter de spiritusfles, onthield ik altijd de stand van de deur van de verfkast als ik van huis ging. Toen ik die middag van huis ging, was de deur dicht geweest en niet op een kier.

U zat in uw stoel, de voeten in pantoffels naar buiten, de knieën tegen elkaar gedrukt en op die corduroy knieën een tijdschrift, waarvan u de bladzijden langzaam maar onafgebroken en zonder ze te lezen omsloeg. Een zogenaamd ontspannen, slappe hand op de brede armleuning.

Moniek stapte zonder aarzelen op u af, stak haar hand uit en zei:

‘Dag, ik ben Moniek.’

Waarschijnlijk bent u het vergeten: u gaf een hand, stond niet op, u keek haar niet aan, uw lippen bleven als twee slakken aan elkaar geplakt. U verspreidde een geur van wrokkige jenever, een zwijgzaamheid die iedereen die zich in uw buurt waagde de strot van angst dichtkneep. Bovendien keek u zo zielig dat Moniek wel gedacht moet hebben dat mijn moeder u dagelijks beurs sloeg. Nee, van een vrolijke dronk was weer eens geen sprake.

‘Zullen we’, vroeg Moniek met opgewekte stem, maar toch zichtbaar van haar stuk gebracht, gelet op haar opgetrokken wenkbrauwen. Ze liep achter me aan naar de piano aan de andere kant van de kamer, bij het open raam. Misselijk van angst haalde ik het boek met de Lieder ohne Worte uit mijn tas. Ik zocht het duet op en zette het opengeslagen boek op het plankje. Moniek zat al. Ze begon te spelen. Het klonk nou niet bepaald briljant, dat hoorde ik ook wel, maar ze speelde het toch praktisch zonder fouten tot aan de net niet chromatische toonladders

[p. 47]

aan het eind. Daar moest ze drie keer opnieuw beginnen. U kuchte luid, zuchtte en volgens mij hoorde ik u zachtjes vloeken. Ik keek naar het gladde haar van Moniek, had het willen aaien, ze was iemand om bij thuis te komen, ook al speelde ze te luid en gebruikte ze te veel pedaal. Ze haalde de dubbele eindstreep en keek me ernstig aan.

‘Mooi’, loog ik. Het kon me niet schelen. Al had ze de vlooienmars gespeeld.

‘Nu jij.’

Ik ging zitten. In het eerste gebroken akkoord speelde ik een B in plaats van een Bes. Ik zag uit een ooghoek dat u het hoofd schudde en begon opnieuw. Nu ging het goed. De gebroken akkoorden sloten zich geruststellend aan bij de verdrietige stem in de rechterhand, alsof een moeder probeerde een kind met koorts te kalmeren. Toen de laatste noot zachtjes door het open raam naar buiten was gefladderd, zei u:

‘Mendelssohn was een jood. Een sentimentele jood.’

Ik keek naar Moniek, die wit was geworden onder haar gebruinde huid, ik keek naar u, u loerde over uw bril naar Moniek, de lippen slap van elkaar, uw hoofd schommelde een beetje heen en weer.

Ik schoot overeind, vloog door de keuken, de schuur, langs de verfkast, de tuin in, mijn moeder voorbij en sprong op mijn fiets. Twee straten verderop haalde Moniek me hijgend in. Ze legde haar warme hand op mijn rug.

Toen ik uren later thuiskwam, ruiste de vierde berk net tegen de grond.

[p. 48]