Over Multatuli. Jaargang 32. Delen 64-65

[p. 81]

Droogstoppel en de leugen
Josefien van Dusseldorp

Mij is gevraagd het boek Max Havelaar te lezen en er iets over te schrijven. Dat was niet zo gemakkelijk, want waar moest ik het over hebben? Je zou pagina's kunnen vullen over dingen uit het boek, maar ik heb voor Droogstoppel gekozen.

Droogstoppel is een merkwaardig persoon. Hij is zeer gelovig, maar dat is meer voor de buitenkant. Hij bidt bijvoorbeeld wel, maar hij geeft vrij weinig om de mensen op Java die worden uitgebuit. Zolang hij zelf zijn zaakjes maar op orde heeft is hij tevreden met zichzelf en de wereld. Ergens is het ook wel grappig, de onwetendheid van deze man. Hij is natuurlijk een belangrijk persoon voor het boek. Het is apart om te lezen hoe hij Sjaalman ziet als je het vergelijkt met hoe diezelfde man op Java werd gezien. Hij was daar de held die opkwam voor de bevolking. Droogstoppel ziet hem als een arme sloeber en lastpak. Hij heeft er geen flauw benul van wat Max Havelaar allemaal heeft gedaan voor de bevolking. Het is dan ook treurig om te zien hoe het Max Havelaar vergaat in Nederland. Hij heeft zich zo ingezet voor de Javaanse bevolking en was bereid die veel te geven, zelfs wanneer hij daardoor zelf misschien geen geld meer had om eten te kopen. In Nederland kijken mensen als Droogstoppel minachtend naar hem. Domme mensen zijn het. Mensen die zich niet interesseren voor anderen. Droogstoppel kijkt naar Sjaalman alsof hij een vlieg is die hij niet van zich weet af te slaan en die nog stinkt ook.

Droogstoppel moet nog veel leren. Oké, hij weet veel af van koffie en heeft een neus voor zaken doen, maar hij heeft geen idee van wat er speelt in de wereld. Zaken en hijzelf, dat zijn twee woorden die een grote rol spelen in zijn leven. Toch moet je op de een of andere manier wel om hem lachen tijdens het lezen, ook al komen er steeds meer slechte eigenschappen van hem naar boven en stapelen de domme uitspraken zich op. Ook loopt hij over van egoïsme, maar dat is niet erg

[p. 82]

storend, juist wel grappig. Het is goed dat er zo'n personage als Droogstoppel in het boek zit. Wanneer hij was vervangen door een figuur die juist heel zachtaardig en meelevend was, was het boek een stuk eentoniger geworden, denk ik. Het is een stuk afwisselender en verfrissend om af en toe de situatie te zien vanuit iemand die totaal geen weet heeft van dingen als onderdrukking en zich niet bekommert om de mensen die het minder goed hebben.

Je gaat al lezend bijna medelijden met Droogstoppel krijgen. Hij doet zo zijn best om een goed beeld van zichzelf naar de buitenwereld te creëren, een beeld van een rijke, gelovige, nette en wijze man met status. Maar eigenlijk is hij helemaal niet streng gelovig. Ja, hij houdt zich wel aan de regels, maar hij zou bijvoorbeeld nooit spullen en geld afstaan aan de armen. Hij zou zich ook nooit druk maken vanwege het onrecht dat de Javaanse bevolking wordt aangedaan. Maar Sjaalman staat wel spullen af aan de armen en maakt zich wel druk om het welzijn van de Javaanse bevolking. En toch voelt Droogstoppel zich verheven boven Sjaalman. Onbegrijpelijk.

Droogstoppel is fel tegen leugens. Zo heeft hij ook een hekel aan toneelstukken en poëzie, omdat daar dingen in voorkomen en worden gezegd die volgens hem niet waar zijn. Natuurlijk is hij zelf ook niet altijd even eerlijk. Hij verzint bijvoorbeeld smoesjes om Sjaalman te ontlopen, de ‘arme sloeber’. Dat Sjaalman een ‘arme sloeber’ is, is volgens Droogstoppel ook geheel terecht. Hij is volgens hem een nietsnut die nooit iets heeft uitgevoerd en alleen maar bezig is met onbelangrijke zaken. Nogal wiedes dat die Sjaalman arm is, hij heeft het verdiend. Natuurlijk weet de lezer dat Sjaalman juist een heel bijzondere man is die zich inzet voor anderen. Hij is denk ik speciaal voor zijn tijd, net als het boek.

Ik vond het een bijzonder boek om te lezen. Maar vooral aan het begin had ik veel moeite met de uitvoerige beschrijvingen en schoot het verhaal maar heel weinig op. Pas over de helft kreeg ik het idee dat er belangrijke dingen gebeurden en daardoor wilde ik verder lezen.