OSO. Tijdschrift voor Surinaamse taalkunde, letterkunde en geschiedenis. Jaargang 24

[p. 158]

John Serkei
Een verhaal over kleur

Wanneer het voor het eerst aan haar verscheen, ze weet het niet meer. Ze moet een klein meisje zijn geweest. Ja, want zolang als ze zich kan herinneren kent ze het al, is het er al. Misschien al van ver voor de tijd dat ze ‘Ik’ kon zeggen, was het er: dat gevoel... ja...het begint met een gevoel van onbehagen...en daarna komt het visioen. Ze ziet een... wezen in het bevroren beeld, een witte doorschijnende gedaante, die een stem heeft. Een soort wolk die een stem is. Eigenlijk alleen een stem wil zijn. Ze schrikt, ze is bang want ze ziet iets buitenaards. Die visioenen krijgt ze steeds vaker. Zo vaak dat ze zich hecht aan die vertraagde film: ja, de beelden zijn gaan bewegen, heel traag... en op een gegeven moment weet ze dat zij het is die in de film speelt; zij heeft de hoofdrol in haar eigen film. Het wezen in die film is zij. En die Shirley daar zingt prachtig, buitenaards mooi. Ze is een engelenkoor in haar eentje. Ze gaat zo van haar eigen film houden dat ze die steeds vaker afspeelt in de bioscoop in haar hoofd. Ze is dan niet meer alleen; want ze is anders, anders dan andere kinderen en dat maakt eenzaam. Ze zit vaak voor de spiegel aan haar gezicht te krabben - driftig te krabben - ze denkt dat onder haar huid, haar zwarte huid, haar echte doorschijnende gedaante te voorschijn zal komen.

‘Shirley, Shirley, Shirley waar ben je, kom terug meisje’ zo roept mama haar liefdevol als ze weer vertrokken is naar verre oorden. Mama is bezorgd maar ze laat het nier blijken. En soms als Shirley vertrekt in een dagdroom zingt ze liederen zo mooi dat de hele buurt stil staat om re luisteren en mama, ja mama kan niets anders dan ontroert zijn: ‘Meisje, wie ben je, wie heeft je gestuurd? Zo mooi, zo mooi...’ Maar het meisje weet geen antwoord. Ze heeft alleen dat vreemde verlangen dat ze eigenlijk iemand anders wil zijn. Ze heeft er geen woorden voor en het lijkt op niets dat ze al kent.

Shirley gaat op zoek naar wie ze is en waar ze bij hoort. En zo ontdekt ze India. Ze ziet elke Bollywood film, draagt alleen nog maar sari's en heeft elke week een gesprek met een pandit. Maar alle Brahma's en Vishnu's brengen haar toch niet waar ze wil zijn. Ze geeft haar sari's weg en wordt weer het meisje met de vlechten.

De vlechtjes worden een afro, een echte serieuze afro met alles wat erbij hoort: brothers, sisters, Africa, Say it loud I'm black and I'm proud. Maar dit is het eigenlijk ook niet: ze blijft onrustig.

De afro wordt blond. Blonde Shirley gaat van Djarrekepan naar djarrekepan, wordt hip - hop, met broeken zo laag, dat als ze bukt... kan je alles zien. En

[p. 159]

ondertussen wil ze alles over het boeddhisme weten.

De jaren vliegen voorbij. Mama schiet heen en weer als een balletje in een flipperkast tussen streng, opgelucht, kwaad, verontrust. Vooral verontrust want haar dochter zingt niet meer. Ja, Shirley zit met alles erop en eraan, alle mode en trends die je bedenken kan, steeds vaker voor de spiegel te staren naar haar spiegelbeeld. Maar die liederen die ooit van ver kwamen en door haar heen zongen komen niet meer.

Op een avond kijkt ze weer in de spiegel en ziet iemand die ze niet kent. Ze knipt haar blonde krullen tot een kale kop en begint driftig in haar huid te krassen.

- ‘Meisje, wat is er?’

- ‘Ik weet het niet, mama.’

- ‘Wat wil je? Wat zoek je?’

- ‘Ik weet het niet, ik...ik... ik weet niet hoe ik het moet zeggen...Ik heb geen woorden’

- ‘Maar zeg me, wat wil je dan?’

- ‘Iemand anders zijn... misschien? Dit lichaam mama...het is net een verkeerde jas’

- ‘Wat bedoel je? Je gaat me toch niet zeggen dat je...dat je...ZO bent?’

- ‘Nee. Nee, het is het is mijn huid. Denk ik. Ja, ik wil een andere huid.’

- ‘Wat, wat ga je me zeggen...je wil een andere huid? “Charles, Charles kom hier.”’

Charles is papa die er af en toe ook is.

- ‘Weet je wat dat kind tegen me zegt, ze wil een andere huid, een witte huid hebben eh? Heb je ooit?’

- ‘Nee mama dat heb ik niet...’

- ‘Meisje, hou je mond, je hebt al genoeg gezegd.’

De hele familie in rep en roer.

- ‘Weet je wat Shirley, dat kind van Yvonne heeft gezegd?

- Ze wil een witte huid, ze wil wit zijn.’

- ‘Mi gado, mi Jezus, mi tata! Hoe komt dat kind aan zoiets?’

- ‘Na sma d'wing’ zegt tant Liesje en ze pakt haar floridawater en zeven geesten. Het is erg toch, dat kind van Yvonne, ze wil haar eigen kleur en haar eigen familie niet meer hebben. Ze wil wit zijn. Ja!

- ‘Mijn god wat een kruis, wat een belediging voor die moeder.’

En hoewel ze er niet in geloven krijgt ‘dat kind’ meer wassies dan de familie kan betalen. Er is niemand die ‘dat kind’ kan helpen. Ja, zo heet ze nu, Shirley is ‘dat kind’ geworden. En dat kind krijgt steeds meer littekens van het krassen in haar zelf om de waarheid te achterhalen en om zich zelf nog te voelen. Want dat kind laten ze nu links liggen. Er is nu altijd ruzie in huis. Het wordt nog erger nu ‘dat kind’ eigenlijk een jonge vrouw is.

- ‘Waarom doen jullie alsof ik een misdadiger ben? Als ik wit, rood, groen was geweest zou niemand iets zeggen, toch? Waarom mag je geen andere kleur willen als je zwart ben?’

[p. 160]

De volgende ochtend trekt ze stil de deur achter zich dicht, ze sluipt voorzichtig weg. Nog geen vijfhonderd meter van haar huis schreeuwt haar moeder haar na: ‘Je zult altijd weten dat je gevlucht bent.’

Haastig loopt ze door. Onwillekeurig tast haar hand naar haar gezicht en ze schrikt: een gezicht vol littekens. Vastberaden loopt ze door en ze weet één ding, nee twee, ze gaat zingen en haar huid bleachen. Ze wil wraak. Haar eerste daad: haar zwarte huid ‘witten’.

Overal waar ze optreedt, wordt ze uitgejouwd. Ze is een merkwaardige verschijning. Een bijna witte huid met littekens en de gelaatsbouw van een ‘zwarte’.

- ‘Zombie, Allien, Leba’ roepen ze. Shirley wordt bang en trekt zich steeds meer terug.

- ‘Als de mensen mij niet zouden zien, zou ik beroemd zijn. Ik weet dat ik heel mooi kan zingen’.

Een bar, klein, donker, toevluchtsoord voor alles wat niet past of niet wil passen. Verschraald bier, goedkope parfum en niets is wat het lijkt... Meisjes die jongens lijken, mannen die vrouwen zijn en hoeren die de ‘nette dame’ spelen. De nieuwe familie van onze Shirley. Ze treedt er elke avond op. Als ze in het half duister haar liederen vol weemoed en verlangen zingt, is het er muisstil. Daar ontmoet ze ook haar vriendin Charly, die eigenlijk een man is maar een vrouw wil zijn. Ze herkennen elkaars pijn: liefde op het eerste gezicht noemen ze dat. Charly verleidt haar met zonnige toekomstverhalen: een huis voor hun beiden en een nieuwe gedaante voor haar.

- ‘Ik ken iemand die kan je precies zo maken als je zelf wilt. Krijg je van me, Kadootje.’

Maar het leven is hard. Charly moet pezen om het bij te benen. Op een avond keert ze niet terug van een afspraak met een heer, die een vrouw bestelde maar een man kreeg. Na een paar uur vinden ze haar: afgeslacht in een hotelkamer. Shirley blijft trouw aan haar familie in de club. Avond aan avond zingt ze haar liederen over liefde, verlangen en dood. In het half duister, in de kroeg. Na jaren wordt ze wakker geschud. Er is iemand helemaal wild van haar en haar zang. Hij wil platen maken, concerten regelen, publiciteit en nog veel meer...: Shirley is ontdekt.

- ‘Is that all there is? Is that all there is?’ klinkt nu in alle concertzalen. Ze heeft een stormachtig succes. Eerst alleen in het land maar daarna in alle wereldsteden. Ze zingt haar liederen vol weemoed en verlangen in het half duister. Een mysterieuze ster, die haar grote geheim, haar uiterlijk, niet zal prijsgeven. Nu ze rijk en beroemd is, denkt ze aan de belofte van Charly. Ze vindt de maskermaker - zo noemde hij hem - na drie dagen reizen ergens in de bergen.

- ‘Zo ben je daar, ik had je al eerder verwacht. Kom binnen.’

Hij vertelt haar zijn verhalen en laat haar vragen stellen. Zo nu en dan wordt ze ongeduldig en zegt: ‘Maar ik wil toch een masker, een ander gezicht.’

Dan zegt de maskermaker: ‘Alles heeft zijn tijd.’

[p. 161]

Als ze aandringt zegt hij op een goede dag: ‘Oké, ik zal je een nieuw gezicht geven.’

Met allerlei geavanceerde materialen en high tech apparaten maakt hij voor haar een nieuw masker. Zo dun en zo mooi dat het haar eigen huid, haar eigen gezicht lijkt. Een heel eigen gezicht dat op geen ander lijkt en - ja, van een buitenaardse schoonheid is. Als zij de deur uitloopt, roept de maskermaker haar na:

- ‘Mocht je het ooit kwijt willen, achter je rechteroor zit een opening.’

Voor Shirley is het alsof ze thuis komt na een lange barre tocht. Ze is ook heel trots op haar nieuwe gezicht. Ze gaat weer optreden. Nu eist ze het volle licht, maar de magie is verbroken. Het publiek moet haar niet meer. Uitgeput besluit ze terug te keren naar het huis waar ze jaren geleden uit vertrokken was. Ze laat het opknappen en gaat er wonen...in haar eentje.

Ze had hem een paar keer eerder gezien, die vriend van vroeger. Steeds heeft ze hem vanuit de donkere hal terug gestuurd. Nu klopt hij weer eens aan: ‘Ik wil bij je komen wonen.’

Zij zegt: ‘Geen sprake van. Je mag wel even binnenkomen.’

Ze gaat zo zitten dat hij haar niet goed kan zien. Na een paar weken is hij er weer: ‘Ik wil bij je komen wonen.’

- ‘Geen sprake van, maar je mag wel bij me komen eten.’

De tijd gaat voorbij en hij blijft aanhouden. Na een tijdje zegt ze: ‘Oké, je wilt hier blijven wonen, eerlijk gezegd wil ik dat ook, maar dan zul je alles van me weten. Draai je om!’

Hij draait zich om en zij zoekt waar ze al eens eerder gezocht heeft; ze vindt de opening en, zoals wij een pleister van onze knie aftrekken, zo trekt zij in één keer het masker af...en zij roept:

- ‘Kijk maar!’

Hij kijkt. En hij zegt tegen haar: ‘Wat wil je dat ik zie?’

Haar hand gaat naar haar huid en zij kijkt in de spiegel en ziet haar zelf.