Opuscula Selecta Neerlandicorum de arte medica. Jaargang 1937

[p. 432]

Vijftiende capittel.
De IX. kragt van de Thee in de nieren en de blaas.

I.

Veel eeuwen is men tevergeefs besig geweest, om te vinden de ware oorsaak, ende regte manier van de generatie ofte formatie van het Sand, Graveel, kleyne en grote stenen in de Nieren, en de Blaas van soo veel stenende menschen. De outheyt heeft sich niet vergenoegt met haar occulta qualitas, en andere diergelijke termen, die nog sommige gebruyken om niet openhartig te bekennen haar onkunde. Een lange tyd is men geweest in de opinie, dat de hitte van de Nieren 't slijm tot steen kookte; maar ik heb my altijd verwondert, dat niemand van die met steen gequeld worden, oyt iets gevoeld in de lendenen dat na een Tichel over gelijkt. Hy lyd pijn, en dikwils seer groot; maar noyt een hitte, die steen kan branden. Noyt heeft ook een Tichelbakker steen uyt slijm konnen maken, wel uyt aarde; maar schoon die lymich is, soo isse daarom geen slijm alleen. Dese opinie is dan kinderlijk. Anderen hebben versonnen een vis lapidifica, een spiritus petrificans, en daar sal ik niet op seggen, om dat een mensch, die sich kan inbeelden te verstaan soodanige termen en duysent diergelijke, die weet alles, en niets is hem onbekend, maar hy weet het voor sich alleen, en hy kan 'er niemand yets van mede-delen, 't raakt ons dan niet. Ik meyn, dat alle de steenen van alle de menschen niets sijn als tartarus, wijnsteen, als een Alcali of een sout gestremt met een suur, en seer eng te samen geset door verscheyde oorsaken, die ik eerlang in een tractaat van de steen, sal uytleggen, met alle de experientien, die ik daar op gedaan hebbe, en sonder als te versekeren, dat ik 't point gevonden heb, soo twijfel ik niet te sullen soo klaar als den dach tonen, dat men tot nog sig van een verkeerde weg gedient heeft, en dat ik de weg ontdekt hebbe, op welke voortgaande men ontwijfel-

[p. 433]

Chapter XV.
The effect of tea on kidneys and bladder.

I.

During many centuries vain attempts have been made to find the real cause and the way of formation of sand, gravel and small and large calculi in the kidneys and the bladder of so many gravelforming people. Antiquity was not satisfied with its occulta qualitas and other similar terms, which some people still use to cover, or not openly acknowledge, their ignorance. For a long time it was held that the heat of the kidneys boiled the viscid matter into stone; but I have often wondered why no one, suffering from gravel, then ever felt anything like a tile-kiln in his loins. Nor has any tile-burner ever been able to make tiles from slime, it could only be done from earth, and though this is glutinous, it does not consist of mere slime. So this opinion is childish. Others have invented a vis lapidifica, a spiritus petrificans, and about this I shall be silent, for if a man can imagine he understands such terms and a thousand like them, he knows everything and nothing is unknown to him, but he only knows it himself, and cannot impart it to any one else, so it does not concern us. I believe that all the stones people have are nothing else but Tartar, an alkali or a salt coagulated with an acid, very closely pressed together through various causes, which I shall, together with all the experience I have gained of this, before long explain in a treatise on stone; and, though I dare not assert that I have found out all about this matter, I do not doubt but I shall be able to make it as clear as daylight, that hitherto all have been on the wrong way and that I have found the right way, which, if continued on, will undoubtedly lead to the knowledge of the way stone grows in the kidneys and the reason why it always grows there.

[p. 434]

baar sal komen tot de kennisse, hoe de steen groeit in de Nieren, en datse altyd daar groeit.

II.

Ondertusschen soo keer ik my tot de Thee, waar van ik geen deugden meer sal aanwysen, als nog die, welke sy soo groot heeft tegens 't graveel, dat ik dorf uytarten soo veel duysent remedien, als de wereld meend uytgevonden te hebben hier tegens; de Thee sal prevaleren, of haar egaleren. De natie van China beroemt sig door kragt van dat kruyd vry te sijn van graveel en steen; my heeftse genesen van 't selve quaal, die soo miserabel ben geweest enige jaren agter een: soo veel hondert menschen sullen 't selve betuygen, en ik heb noyt iemand gevonden die op myn raad voor 't graveel Thee gedronken heeft, die niet genesen wierd van pijn en 't graveel, of ten ware, dat hy niet naliet veel andere abuysen, die magtiger sijnde, als de remedie, oorsaak gaven door syn schuld tot pijn, waarvan hy sich hadde konnen bevryden, indien 't hem belieft hadde. Ik moet in passant een waarheyt seggen, die veel menschen utiel kan zyn, soo sy believen sich daarvan te dienen niet op een speculative wyse, maar in de practijk van haar leven, behalven de kinderen, en 8 of 10 bejaarden. Soo heb ik onder honderden van die gene, die met steen en graveel gequeld worden, niet een gevonden die niet oorsaak was van sijn eygen quaal met de disorder van zijn leven, waar in de lust, en de gewoonte hem sodanig hielden, dat het weynig menschen mogelijk is geweest, sich in 't geheel of ten delen te redresseren, 't Suur, 't sout, 't slijm van de vis, en andere vuyle spijsen, en dranken sijn, die welke de materie aan de nieren geven tot de steen. De Wijnen, en de Bieren doen daar seer veel toe, en men moet de natuur seer sterk hebben, soo men kan wederstaan aan 't geweld, dat alle die dingen doen, om onse nieren te benemen haar goede constitutie, en ons niet te doen vervallen tot de ellende van 't graveel en steen. De maticheyt in spijse en drank, en boven al 't gebruyk van de beste spyse met een weynig goede Wijn, en een wel uytgekose Bier, doen seer veel, om sich te preserveren voor de steen; maar niets doet 'er soo veel toe als het dagelyx Thee-drinken; 't welk selfs in de ongeregeltheyd van de andere dingen, veele kan bewaren, om noyt Graveel te gevoelen.

[p. 435]

II.

Meanwhile I shall return to tea, of which I shall not point out any more virtues than these, that it is so excellent against gravel that I venture to defy so many thousands of remedies the world has imagined to have discovered against it; in my opinion tea will prevail over them or equal them. The Chinese boast of owing their exemption from gravel and stone to the power of this herb. It cured me, who felt so wretched for several years; many hundreds of people will declare the same and I have never found any one having, at my advice, taken tea against gravel that was not cured of pain and gravel, except in cases when many other wrong habits were not given up, which, being more powerful than the remedy, were through the patients' own faults, the cause of pains, of which they might have got rid, if they had wanted to. In passing I will tell a truth which may be useful to many people, if they will profit by it, not for speculation, but for the practice of their lives. I am speaking of grown-up people, not of babies and children of eight or ten. Among hundreds of people troubled with stone and gravel, I have not found one that was not the cause of his own complaint, through the disorderliness of his life. Desire and custom had such a firm hold on all of them that they found it impossible to redress themselves partly or entirely. Sour and salt things, the slime of fish and other unclean food and drink, furnish the material for the stone to the kidneys. Wine and beer contribute a good deal to this and one has to have a very strong constitution to resist the violence all these things do to rob the kidneys of their soundness, and make one fall a victim to gravel and stone. Eating and drinking moderately and that of the best food with a little good wine or well-chosen beer, is a good preventive from stone but even better is the daily drinking of tea which may even preserve those from getting it who are irregular in their use of other things.

[p. 436]

III.

Die een steen in de blaas hebben groter, als de passagie van 't water-canaal, die konnen door geen Thee-water geholpen worden; de goede hand van een steen-snijder kan haar alleen helpen en hoe sy sich eer daar toe begeven, hoe sy beter doen. Het Thee-water is in dit ellendich toeval onmachtig, om weg te spoelen een steen, groter als de canaal, waar door hy passeren moet. Maar kleynder steentiens dryft de Thee soo gelukkig af, dat ik noyt beter methode gevonden hebbe in de overvallen van 't graveel als dese, die ik hier ontdekke tot voordeel van soo veel miserabele personen. Indien yemand een sware pijn in de zyde aantast, met een gedurig braken, en dat de plaats van de pijn is omtrent de nieren, in de zyde, lendenen, ja ook terzyden aan in de buyk, of datse in de blaas is, soo laat hem, 't sy dat hy wateren kan, of niet, of dat 'er een koude pis by is, aanstonds een of twee oneen amandel-oly, of oly van lynsaat innemen, daar op 10 of 12 kopjens Thee drinken; soo hy alles utybraakt, laat hy wederom 7 of 8 kopjens drinken, en laat hem alsoo een uur of twee voortgaan; soo de pijn stild en 't water volgd, soo is hy genesen 't welk altyd gelukt soo hy intyds begint, en sijn maag en bloed niet seer opgevuld zyn met quade humeuren, en voor al 't steentje niet groot is. Soo de pijn niet verligt, behalven een clisteer een en andermaal geset van raap-oly, en een water, waar in Zenebladen gekookt sijn, behalven een purgatie met een braakdrank, (soo 't lichaam vervuyld is) aanstonds in te nemen, soo is er niets soo goed, niets soo veylig, als een pilletje van een goed laudanum opiatum, of by gebrek van dien slegts maar van rauwe opium (waar in niets gevaarlijks is, hoe seer d'onverstandige Doctoren ook daar tegen uytvaren) tot 2, 3, 4 en 8 grain, nemende eerst 2 of 3 grain, en een uur of een half daarna nog soo veel, en voorts met omsigticheyt voortgaande. Na dit pilletje aanstonds Thee gedronken, en dat te continueren, indiense 't ongewoon zijn, tot 40 en 50 of 60 kopjens, die 't gewoon sijn tot 100, 200 en meer. Die dit wel sal doen, sal sich gelukkig genesen ten ware het quaad dodelijk was, gelijk men daar van exempels heeft, en dat uyt drie oorsaken. 1. Is de grootheyt of de veelheyt van de steentjens. 2. Is het lichaam te swak, of te seer vervuylt, ofte veel toevallen onderworpen zynde. 3. Is de negligentie van den patient, of den Doctor, die in tyds niet aangewend heefd de goede, en suffisante

[p. 437]

III.

Those who have a stone in the bladder larger than the width of the urinary passage, cannot be helped by tea-water; only the good hand of the stone-cutter can help them and the sooner they go to him the better. In a dreadful case like this, tea-water is powerless to wash away a stone larger than the passage through which it has to go. But smaller stones are so well washed away by tea that I have never found a better method in such attacks of gravel, than that which I shall now describe for the benefit of these wretched sufferers. If one gets an attack of terrible pain in one's side, with constant vomiting, and the place of the pain is somewhere near the kidneys, in the side, in the loins or on one side of the belly or in the bladder, let him, whether he can make water or not, or the water he makes is cold, immediately take two ounces of almond-oil or linseed-oil and then drink ten or twelve cups of tea; if he vomits and everything is rejected, let him drink another seven or eight cups, and go on like this for an hour or two. If the pain stops and he can make water, he is cured, which will always follow when he begins in time and his stomach and blood are not too full of evil humours, and especially when the stone is not too big. If the pain does not diminish and a clyster has been tried once or twice with rapeseed-oil, and with water in which senna-leaves have been boiled, besides a purgation and an emetic in case the body should be charged with noxious matter, nothing is better and safer than taking a pill of a good laudanum opiatum, or, if this is not to be had, of raw opium (in which there is nothing dangerous, whatever unwise doctors may say against it) two, three, four or eight grains, first two or three grains, after an hour and a half the same quantity again, and continuing in this way with circumspection. After this pill, tea should be drunk at once, if he is not accustomed to it, forty, fifty or sixty cups, if he is, a hundred, two hundred and more. Who does this properly will cure himself, unless the disease be mortal of which there are examples, and that from three causes: 1. The size and quantity of the stones. 2. The body is too weak or too full of noxious matter, or subject to fits. 3. The negligence of the patient or of the doctor who has not, in time, applied the right remedies. I have seen several people die after five or six days of pains, torment and fever that had not been stopped

[p. 438]

remedien; want ik heb 'er diverse sien sterven, na datse 5 of 6 dagen door pijnen, en koortsen waaren gemartelt, en die men niet gestild hadde door goede remedien. Ik heb ook gesien, dat men door 't aderlaten, door bad-stoven en ander onnut ambaras, swakke personen heeft doen beswijken, om niet te konnen uytstaan soo lange pijnen, en tormenten.

IV.

Voor de strangurie of droppel-pis, koude pis en andere pijnen in 't water-maken, en selfs voor de opstoppingen van 't water is onse Thee-water een remedie en een preservatif boven alles, wat ik oyt daer toe gevonden hebbe. Selfs in die opstopping van water, die yemand overkomt sonder pijn in de Nieren, en die ordinaris de dood met sich sleept; dit machtige Diureticum breekt er door, en doet water-losen de gene, die anders moet sterven, gelijk ik, niet lang geleden, nog een man van jaren aan soodanige verstopping door de quade methode van drie Doctoren soo wel, als door nog eenige bykomende oorsaken, heb gesien sijn leven eyndigen op den seventienden dag van dat hy niet als een of andermaal gewatert hadde. 't Is onse kostelijk Thee-water, 't welk een soulaas is aan alle menschen; maar noch een grooter preservatif, om niet te vallen in dese en so veel andere miserien.

[p. 439]

by good remedies. I have also seen weak patients succumb through bleeding, stewing in a hot bath and other useless fuss, because they could not stand such long pain and torture.

IV.

For strangury when urine is passed painfully and in drops, cold urine and pains in water-making, and even for obstruction of the water, our tea-water is a remedy and a preservative beyond anything I have ever found. Even in cases of obstruction of water without pains in the kidneys, which is generally fatal, this powerful diuretic breaks through and causes the patient, who would otherwise be doomed to die, to make water. Not long ago I saw an elderly man with such an obstruction come to his end, owing to the wrong method of three doctors and to attendant circumstances, on the seventeenth day after his trouble began, he having only made water once or twice in all that time. It is our wonderful tea-water which is a solace to all people, and of still greater value as a preservative for not falling into this and so much other misery.