Opuscula Selecta Neerlandicorum de arte medica. Jaargang 1937

verantwoording

gebruikt exemplaar

exemplaar universiteitsbibliotheek Utrecht, signatuur: O qu 1004

 

algemene opmerkingen

Dit bestand biedt, behoudens een aantal hierna te noemen ingrepen, een diplomatische weergave van Opuscula Selecta Neerlandicorum de arte medica jaargang 1937. Deze jaargang bevat de volgende werken: fragmenten van Gulielmus Piso, De Indiae utriusque re naturali et medica uit 1658; fragmenten van Wilhem ten Rhyne Verhandelinge van de Asiatise melaatsheid uit 1687 en Cornelis Bontekoe Tractaat van het excellenste kruyd thee uit 1678.

 

redactionele ingrepen

In het origineel zijn de Nederlandse of Latijnse tekst en de Engelse vertaling steeds naast elkaar weergegeven. In deze digitale uitgave is deze weergave gehandhaafd, waardoor de Nederlandse of Latijnse en de Engelse tekst wisselen.

p. 4: kop ‘Historiae naturalis et medicae Indiae Occidentalis’ tussen vierkante haken toegevoegd.

p. XLII en p. XLIII: noot 4 heeft geen nootverwijzing in de tekst en is daarom door de redactie geplaatst.

p. 36: kop ‘Verhandelinge van de Asiatise Melaatsheid’ tussen vierkante haken toegevoegd.

p. 118: kop ‘Tractaat van de excellentste kruyd thee’ tussen vierkante haken toegevoegd.

 

Bij de omzetting van de gebruikte bron naar deze publicatie in de dbnl is een aantal delen van de tekst niet overgenomen. Hieronder volgen de tekstgedeelten die wel in het origineel voorkomen maar hier uit de lopende tekst zijn weggelaten. Ook de blanco pagina's (p. II, 1, 32, 114 en 466) zijn niet opgenomen in de lopende tekst.

 

[pagina I]

OPUSCULA SELECTA NEERLANDICORUM DE ARTE MEDICA XIV

 

[pagina III]

Opuscula Selecta neerlandicorum de arte medica

Fasciculus Quartus - Decimus

quem

Curatores Miscellaneorum

quae vocantur

Nederlandsch Tijdschrift voor Geneeskunde

colegerunt et ediderunt

Amstelodami Sumptibus Societatis. MCMXXXVII

Piso Ten Rhyne Bontekoe De Medicina Tropica

 

[pagina IV]

INHOUD.

GULIELMUS PISO, DE INDIAE UTRIUSQUE RE NATURALI ET MEDICA.

	Bldz.
M.A. VAN ANDEL, Inleiding.	XII
GULIELMUS PISO, Introductio libri II.	4
Lib. II, cap. IX. De ventris fluxibus.	6
Lib. II, cap XII. De dysenteria.	12
Lib. II, cap XVI. De lue Indica.	18
Lib. IV, cap LII. Caa-atája, Ipecacuánha, et Caa-apía.	26

 

WILHEM TEN RHYNE, VERHANDELINGE VAN DE ASIATISE MELAATSHEID.

	Bldz.
D. SCHOUTE, Inleiding.	XL
WILHEM TEN RHYNE, Voor-reden	36
1e Hoofdstuk. Van het onderscheyd en de soorten deser siekte.	48
2e Hoofdstuk. Van de tekenen en toevallen.	78

 

CORNELIS BONTEKOE, TRACTAAT VAN HET EXCELLENSTE KRUYD THEE.

	Bldz.
F.M.G. DE FEYFER, Inleiding.	LII
CORNELIS BONTEKOE, Een waarschouwinge voor alle die dit boekje sullen lesen, en daarvan oordeelen.	118
Aan de lief-hebbers van de Thee.	132

 

 

[pagina V]

INDEX.

GULIELMUS PISO, DE INDIAE UTRIUSQUE RE NATURALI ET MEDICA.

	Page
M.A. VAN ANDEL, Introduction.	XIII
GULIELMUS PISO, Introduction of the 2nd book.	5
Book II, Chap. IX. Diarrhoea.	7
Book II, Chap. XII. Dysentery.	13
Book II, Chap. XVI. Indian Lues.	19
Book IV, Chap. LIII. Caa-atája, Ipecacuánha and Caa-apía.	27

 

WILHEM TEN RHYNE, TREATISE ON THE ASIATIC LEPROSY.

	Page.
D. SCHOUTE, Introduction.	XLI
WILHEM TEN RHYNE, Introduction.	37
Chapter I. On the kinds of this disease and the differences between them.	49
Chapter II. On signs and symptoms.	79

 

CORNELIS BONTEKOE, TREATISE ABOUT THE MOST EXCELLENT HERB TEA.

	Page
F.M.G. DE FEYFER, Introduction.	LIII
CORNELIS BONTEKOE, A warning to all who will read this book and judge of it.	119
To the lovers of tea.	133

 

 

[pagina VI]

	Bladz.
Een kort discours op het leven, de siekte, en de dood: mitsgaders op de medicijns, en de medicijne van dese tijd; en speciaal van ons land.	136

 

VAN 'T WATER DRINKEN.

1e Capittel.	't Water drinken is een van de aldernoodsakelijkste dingen tot de conservatie van 't leven en de gesondheyd.	206
2e Capittel.	De Thee verdroogt het Lichaam niet, nog maakt het mager, nog disponeert het tot de teering.	226
3e Capittel.	De Thee verslapt de maag niet, en dese valsche opinie heeft geen steunsel nog in de reden, nog in de experientie.	250
4e Capittel.	De Thee maakt geen gal, en is niet schadelyck voor de gene, die met de galle gequeld zijn.	268
5e Capittel.	De Thee veroorsaakt noyt beving in de leden, of de vallende siekte.	278
6e Capittel.	De Thee maakt nog de Mans nog de Vrouwen onvrugtbaar.	284
7e Capittel.	De Kragt van de Thee in de Mond en de Keel.	300
8e Capittel.	De II. Kragt van de Thee in de Maag.	322
9e Capittel.	De III. Kragt van de Thee in 't Gedarmte.	342
10e Capittel.	De IV. Kragt van de Thee in 't Bloed.	350
11e Capittel.	De VI. Kragt van de Thee in de Ogen en d'Oren.	416
13e Capittel.	De VII. Kragt van de Thee in de Borst.	420
14e Capittel.	De VIII. Kragt van de Thee in de Ingewanden van den Buyk.	426
15e Capittel.	De IX. Kragt van de Thee in de Nieren en de Blaas.	432
16e Capittel.	Wat de Thee is en hoe mense moet gebruyken.	440
	I. Wat de beste Thee is.	440
	II. Van wat natuur, qualiteyt, en deelen de Thee is.	444
	III. Met welk water dat het best is Thee te drinken.	448

 

 

[pagina VII]

	Page
A short discourse on life, disease and death; also on doctors and the medicine of our time; especially of our country.	137

 

ON THE DRINKING OF WATER.

Chapter I.	The drinking of water is one of the most necessary things for the conservation of life and health.	207
Chapter II.	Tea does not dry up the body, neither does it make it thin, nor disposes it to phthisis.	227
Chapter III.	Tea does not relax the stomach. This false opinion neither finds support in reason nor in experience.	251
Chapter IV.	Tea does not produce any bile, nor is it harmful to those suffering from bile.	269
Chapter V.	Tea never causes any trembling in the limbs nor the falling sickness.	279
Chapter VI.	Tea does not make either men or women barren.	285
Chapter VII.	The power of tea in mouth and throat.	301
Chapter VIII.	The effect of tea on the stomach.	323
Chapter IX.	The effect of tea on the bowels.	343
Chapter X.	The influence of tea on the blood.	351
Chapter XI.	The effect of tea on the brains.	379
Chapter XII.	The effect of tea on the eyes and the ears.	417
Chapter XIII.	The power of tea in the chest.	421
Chapter XIV.	The effect of tea on the bowels in the belly.	427
Chapter XV.	The effect of tea on kidneys and bladder.	433
Chapter XVI.	What tea is and how it ougt to be taken.	441
	I. What the best tea is.	441
	II. On what are the nature, the quality and the parts of tea.	445
	III. What kind of water had best be drunk in tea.	449

 

 

[pagina VIII]

		Bladz.
	IV. Of men 't water lang moet koken.	450
	V. D'instrumenten, waar in men 't water kookt.	450
	VI. Hoe men de Thee toebereyt.	452
	VII. Of 't goed is de Thee sterk te drinken, of dat se met veel water gemengt moet zijn.	456
	VIII. Hoe veel Thee dat men op een tijd mag drinken.	458
	IX. Wat tijd van 't jaar, en van den dach dat het best is Thee te drinken.	460
	X. Of men brandewijn, of iets anders behoort na de Thee te gebruyken, om 't Water te losen, de maag te versterken, etc.	462

 

 

[pagina IX]

		Page
	IV. Whether water ought to be boiled long.	451
	V. The utensils in which water is boiled.	451
	VI. How tea is prepared.	453
	VII. Whether it is right to drink strong tea, or whether it ought to be mixed with a lot of water.	457
	VIII. How much tea can be drunk at a time.	459
	IX. At what time of the year and of the day it is best to drink tea.	461
	X. Whether brandy or any other thing ought to be taken after tea to make water, strengthen the stomach, etc.	463

 

 

[pagina 2]

Gvlielmi Pisonis

Medici Amstelodamensis

Historiae naturalis et medicae Indiae Occidentalis

Libri quinque.

Amstelodami, Apud LUDOVICUM et DANIELEM ELZEVIRIOS.

Ao. CIↃIↃCLVIII.

 

[pagina 3]

Willem Piso

Physician in Amsterdam.

Five books on

The natural history and medicine of the West Indies

Amsterdam, LODEWIJK and DANIEL ELZEVIER

1658 A.D.

 

[pagina 34]

Verhandelinge van de Asiatise Melaatsheid

Na een naaukeuriger ondersoek, ten dienste van het gemeen opgesteld

door

Wilhem ten Rhyne, M.D.

op Batavia

t'Amsterdam, by ABRAHAM VAN SOMEREN, boekverkooper in de Kalver-straat, in Perkins, 1687.

Aan den Edelen, Hoog-Agtbaren Heer, De Heer en Meester

PIETER VAN DAM, Der beiden Rechten Doctor, Advocaat en Raad der E. OOSTINDISE MAATSCHAPPIE tot AMSTELDAM,

Sijnen Hoog-geëerden Patroon werd dese Verhandelinge opgedragen, Door sijn wel E. verplichtste en gehoorsaamste Dienaar

Wilhem ten Rhyne, M.D.

 

[pagina 35]

Treatise on the Asiatic Leprosy

After an accurate investigation, undertaken in the service of the public
Wilhem ten Rhyne, M.D.
in Batavia

Amsterdam by ABRAHAM VAN SOMEREN, book seller in the Kalverstreet, in Perkins, 1687.

To the very Honourable and Revered Lord and Master

PIETER VAN DAM, Doctor of both Laws, Lawyer and Adviser of the EAST INDIA COMPANY at AMSTERDAM,

His very honoured chief is this Treatise dedicated by his honourable's most indebted and obedient Servant

Wilhem ten Rhyne, M.D.

 

[pagina 116]

TRACTAAT VAN HET EXCELLENSTE KRUYD THEE

't Welk vertoond het regte gebruyk, en de groote kragten van 't selve in Gesondheid, en Siekten. Benevens een

KORT DISCOURS

op

Het Leven, de Siekte, en de Dood: mitsgaders op de Medicijne, en de Medicijns van dese tijd, en speciaal van ons Land.

Ten dienste van die gene, die lust hebben, om Langer, Gesonder en Wijser te leven, als de meeste menschen nu in 't gemeen doen,

door

CORNELIS BONTEKOE

doctor in de medicijnen.

In 's Gravenhage, Bij PIETER HAGEN, Boekverkooper op de Hoogstraat, in de Koning van Engeland, 1678.

 

[pagina 117]

TREATISE ABOUT THE MOST EXCELLENT HERB TEA

Showing what the right use of it is, and its valuable qualities in times of Health and Sickness. Also a

SHORT DISCOURSE

on

Life, Disease and Death: also on Medicine and the Doctors of our time, and especially of our Country.

In the service of those who desire to live Longer, Healthier and More Wisely, than most people usually do,

by

CORNELIS BONTEKOE

doctor of medicine.

At the Hague, at PIETER HAGEN's, Bookseller, in the Hoogstraat, in the Koning van Engeland (King of England). 1678.