Opuscula Selecta Neerlandicorum de arte medica. Jaargang 1937

[p. 342]

Negende capittel.
De III. kragt van de Thee in 't gedarmte.

I.

Het Thee-water 't welk men drinkt, passeert van de mond door de keel tot in de maag, al waar niet lang vertoeft, maar veel rasser als men geloofd, nedervloeid tot in 't gedarmte. Men vind persoonen, die niet konnen begrijpen, hoe 't mogelijck is, dat minder dan in een uur, 't Water van de mond in de maag, van de maag in 't gedarmte, en van hier door 't gansche lichaam loopt, tot dat het hier en daar wederom uytgeworpen worde, en insonderheyt in de Niere en Blase sijn passagie vinde. Dese onkunde heeft de Medicijns doen gissen dat de natuur, die Afgod van onwetenheyt, die 't Orakel is van onse naam-doctoren, door welke sy alle de verborgene dingen op een verborgene wyse uytleggen, dat die natuur na sijne wyse voorsichtigheyd sijn verborgene wegen heeft, om 't water te loosen, 't Gemene volck kan niet begrypen, dat een mensch, die alle dagen een stoop water, of meer drinkt, nogtans niet watersuchtich word; Ja dat ter contrarie de watersugtige dickwils genesen worden met seer veel Thee water te drinken. Indien sy wisten den omloop van 't bloed, en alle de Humeuren des lichaams, sy souden sich over dit alles niet verwonderen. 't Syn de maag, en 't gedarmte, die alle vochtigheyt met een snelle kragt van sich dryven door 't gantsche lichaam. Het Theewater vertoeft dan niet lang in de maag; maar passeert eensdeels door sijn eygen kragt, anderdeels door de perssinge van de maag na beneden in 't gedarmte, 't sy alleen, 't sy met spijse en drank: laat ons sien wat goed dat het doen kan in dese plaats, na dat men alle persoonen gewaarschuuwt heeft, om niet te vresen, dat sy 't water niet konnen losen. 't Water passeert in alle menschen niet even ras,

[p. 343]

Chapter IX.
The effect of tea on the bowels.

I.

The tea-water that is drunk passes from the mouth through the throat into the stomach, where it does not stay long but, much sooner than one would expect, flows down into the bowels. There are people who cannot understand how it is possible that, in less than an hour, the water flows from the mouth into the stomach, from the stomach into the bowels and from here through the whole body, till it is ejected again here and there, and passes chiefly into the kidneys and the bladder. This ignorance is the cause that physicians have guessed that nature, that idol of ignorance which is the oracle of our so-called doctors and by means of which they explain all the occult things in a occult way, has in its wise prudence its secret ways to void the water. The common people cannot understand that a person, though drinking ten pints of water or more every day, does not develop dropsy, nay that, on the contrary, the dropsical are often cured by drinking much tea-water. They would not be astonished if they knew the circulation of the blood and all the humours of the body. It is the stomach and the bowels that, with quick vigour, send the water all over the body. So tea-water does not remain long in the stomach but, partly through its own force, partly through the stomach pressing it down, either by itself or together with food and drink, passes into the bowels.

Let us see what good it does there, at the same time warning everybody not to fear that they will not be able to emit the water. The water does not pass through everybody equally quickly, nor equally gently. It does not pass quickly through those who have

[p. 344]

nog even sagt. Die gene, die de maag niet seer groot hebben, of vervuld met slym, winden, of spys, die sal't soo ras niet afloopen; maar de dagelijkse gewoonte van Thee drinken disponeert de maag, en alles daar toe om onverhindert en ras 't water doorgang te geven; soo dat een yegelijk, die het Thee-water schynt te benauwen, en om 't hart te leggen, ja gelijk als tegen de keel wederom te stuyten, die sy versekert, dat sijn maag qualijk is gesteld, en dat of de gewoonte van Thee te drinken hem sal genesen, of de raad van de Medicyns, waar toe hy sich kan begeven. 't Is anders een vreemde inbeeldinge, dat 'er sijn, die een goede dronk Wijn en Bier alle dagen drinken, sonder niet te gevoelen eenig beletsel van te konnen haar water losen, die ons willen klagen, dat sy 5 of 6 kopjes Thee gedronken hebbende dat water niet konnen losen. Dat is imaginair, en redicuel; 't is een klagte van personen, die een secrete haat hebben voor de Thee, om dat sy de Wijn en 't Bier so seer beminnen.

II.

Soo men regt wil begrypen de werkinge, en 't nut, 't welk het Thee-water in 't gedarmte doet, soo moet men gedenken, wat de darmen in alle menschen doen tot het leven, en de gesondheyd. Sy ontfangen alles wat de maag tot haar neder-vloeid, sy behouden 't niet lang, en onophoudelijk sich selven wringende, drayende, en perssende, soo dryvense het na beneden, al wat niet ter zyden zypeld in de melk-aderen, om na 't hert te passeren. 't Is de Thee, die de Spyse door de maag verandert in Sap en meer en meer verdunt, verandert, en bequaam maakt om door 't gedarmte neder te dalen, en in te gaan in enge en onsigtbare gaatjens van de melk-aderen; ik sal alhier niet ondernemen in 't particulier uyt te leggen een saak, die alle menschen niet capabel zijn te begrypen, maar ik moet seggen, dat in de distributie van 't voedsame sap, 't leven, en de gesondheyd bestaande, seer veel gelegen is, dat een yegelijk sorge drage, dat in hem dese distributie te regt geschiede. Laat yemand de beste Spyse eeten, en in sijn maag wel verteeren, dat is niet genoeg. 't Voedsame sap moet sich van daer verspreyden door 't gantsche lichaam, of hy sal beswyken, en in 't kort sterven. 't Is een oorsaeck van groote swakheyt, en dikwils van uytteringe wel te eeten en te drinken met een goede maag, maar niet gevoed te worden, omdat het voedsel niet

[p. 345]

not a very large stomach or one filled with mucus, gas or food, but the daily tea-drinking habit disposes the stomach and the other parts to letting the water through quickly and unhindered; so that every one who feels the water oppress him, or lie round the heart or even be forced back to the throat, may be sure that his stomach is out of order and that either habitual tea-drinking will cure him or the advice of the doctors to whom he can go. For the matter of that it is a strange fancy of some people who drink a considerable quantity of wine and beer every day and do not feel any impediment in voiding it, that, as they complain to us, they cannot void tea-water, after drinking five or six cups of it. This is imagination and ridiculous; it is a complaint of people who secretly hate tea because they are so fond of wine and beer.

II.

To understand the effect and the benefit which the bowels derive from tea, it must be remembered in what way the bowels contribute to life and health. They receive everything that flows down from the stomach, do not retain it long, but pressing, twisting and turning themselves force down everything that does not ooze out on the sides into the lacteal veins, which convey it to the heart. It is tea that turns the food into juice in the stomach and dilutes and changes it, making it fit to descend into the bowels and through the narrow invisible holes of the lacteal veins. I will not go into particulars here explaining a matter which not everybody is able to understand, but I feel bound to say that, as regards life and health, much depends on the distribution of the nourishing juice and that every one should see to it that this distribution happens in him in the right way. Let a man eat the best food and his stomach digest it well, if the nourishing juice does not spread through the whole body he will collapse and soon die. There is much weakness and wasting away, though good food is eaten and well-digested by the stomach, through it not doing more than pass through the bowels, which occurs more often to people of our nation than they or their doctors know, because these do not trouble to find the real cause of the disease. The stomach will

[p. 346]

verder als 't gedarmte kan passeren, 't geen meer gebeurd aen onse natie, als haar, en onse Doctoren bekend is, die de moeyte niet nemen, om de ware oorsaaken van de siekte te kennen. De maag sal dikwils de grove Spyse nog eenigsins verteren, maar 't sap, 't welk daar uyt komt te grof sijnde, kan niet passeren, en maakt in den Buyk groote troublen, in de leden en 't hooft Beswaartheyt, Luyheyt, slapericheyt etc. dit alles kan 't Thee-water genesen, en dikwils minder als in een half-uur: want 't is ons en andere soo menigmaal gebeurt dat men alle die trouble met 8 of 10 kopjes Thee water te drinken heeft doen verdwijnen, 't Is het Thee-water 't welk ras passeert door de maag, en opent de passagies in 't gedarmte voor sich selven, en voor 't sap van de Spyse, 't welk te gelijk verdunt sijnde, en meer geperst wordende, te rasser sijn cours vervolgd; behalven dat in de selve tijd, wanneer ordinaris den dorst yemand queld, insonderheyt in personen, die 't bloed wat heet hebben, en wiens Spyse wat Sout, en heet is geweest, dat als dan die selve dorst gelukkig met een gelest wort door het Thee-water, gelijk als niet soude doen nog Wijn, nog Bier, nog simpel Water; om dat geen van dien soo ras, en sonder maag te beswaren konnen passeren tot in de darmen, en aldaar soo wel te bevorderen de distributie van 't sap van de Spyse.

III.

Het Thee-water helpt ook seer om de Grove deele van 't voedsame sap af te scheyden van de fijne, die alleen nut sijn. Dit doende belet het ook alle die pijne, en wringinge die men lijd in sijn buyk, wanneer de Darmen sich lang moeten pynigen, en wringen, om dese separatie te doen. In de selve tijd doet het Thee-water nog een ander effect; het breekt, en drijft na beneeden de winden, die anders, blyvende sitten, Pyn veroorsaken, en de cours van 't sap seer verhinderen. Nog ook doet het de excrementen van den buyk, gemakkelijk nederdalen, en bevordert alsoo den tragen kamergang, die een van de dingen is, dewelke seer gemeen sijn aan veel menschen, en seer ongemakkelijk. Ik moet alhier niet verswygen de gelukkige ervarentheyt, die ik gehad hebbe in myn selven, in veel andere menschen, wiens gewoonte is dikwils niet dan om den derden of vierden, ja sesten, of achsten dag af te gaan.

't Is de Thee dagelijks gedronken, die een dagelijkse Camer-

[p. 347]

often more or less digest the coarse food but the resulting juice, being too coarse, connot pass and causes great trouble in the belly, heaviness in the head and limbs, laziness, sleepiness etc. All this can be cured by tea-water and that often in less than half an hour; we have frequently made all this trouble disappear by means of eight or ten cups of tea-water. Tea-water passing quickly through the stomach, opens the passages of the bowels to itself and to the juice produced by the food, which being at the same time more diluted and pressed on, follows its course all the more rapidly. Besides, it successfully quenches the thirst of people whose blood is somewhat hot and whose food was rather salt and heating; which could not be done by wine, beer or simple water, as none of these can pass so rapidly and without burdening the stomach into the bowels and there promote the distribution of the nourishing juice.

III.

Tea-water is also very helpful in separating the coarse parts of the nourishing juice from the more delicate parts, which alone are useful. In this way it prevents all the pain and writhing that are felt in the belly when the bowels have to twist and turn a long time to bring this separation about. The tea-water at the same time does something else, it breaks and drives down the flatulence which otherwise, getting stuck, causes pains and greatly interferes with the course of the juice. It also causes the excrements to go down from the belly more easily and thus quickens slow evacuation, which many people suffer from, to their great discomfort. I will not omit mentioning here the good results I have had with myself and with many other people who are often accustomed to go to stool no more than once in three, four, nay six or eight days.

It is tea taken daily that makes a daily stool and that much more

[p. 348]

gang maakt, veel gemakkelijker, als de purgatien, ofte andere medipyne, die men weet, dat na dat gepurgeert hebben, dikwils niet sonder pijn, en alteratie, daar na den buyk soo veel te meer stoppen. 't Contrarie doet het Thee-water; 't welk de materie van de buyk dunner makende de selve afdrijft: maar 't welk ook nog, behalven dat, opend de verstoptheden van die klieren, die haar vogticheyt niet gevende aan de darmen, oorsaak sijn, dat de excrementen hard en droog wordende, niet als traag voor den dach komen.

IV.

De trage Kamergang is dikwils oorsaak van de aanbeyen, die men daarom ook door ons Thee-water kan voorkomen en genesen. Maar soo de selve ontstaan in de personen, die niet hard-lyvig sijn, soo is evenwel de Thee daar voor een remedie en een preservatif, soo krachtig als 'er een in de natuur is; gelijk de experientie soo wel leerd, als de reden. Die soort van aanbeyen groeyen niet dan uyt een grof en scherp bloed, de Thee nu verdunt en tempert soo een bloed, ergo weg nemende d'oorsaak, soo neemt het ook 't quaad selfs weg; insonderheyt indien die personen te gelijk de grove, heete en scherpe Spyse en Drank quiteren of menageren.

V.

Dat onse Thee den buyk opend en stopt, schijnt contradictoir en ongeloofelijk. 't Is egter waar: het selve Thee-water, 't welk de trage Kamergang vordert, dat selve stopt in anderen den buyk-loop. 't Is de incontestabele experientie, die my dat soo dikwils heeft doen sien, dat ik geen reden hebbe om 'er aan te twijfelen. Laat nu onse wijse Doctoren haar qualitates occultae voor den dag brengen; of laten sy na haar gewoonte sulx niet geloven, om dat sy 't niet begrypen. Ik sal de moeyte niet nemen, om reden te geven van dese soo strydige werkinge, hoewel 't my niet swaar soude zyn om te doen. Ik soude haar konnen tonen, hoe dat de Thee versterkt, hoe datse corrigeert de cruditeyt, de verkoutheyt en 't scherpe Suur, 't welk het Fruyt, de raauwe Wijnen en andere dingen veroorsaken; 't is my genoeg te versekeren, dat selfs die gene, die maanden, ja jaren met een buykloop gequeld worden, sich met Thee drinken konnen genesen, soo 't haar belieft 't selve te doen op 't getrouwe advys, 't welk ik haar geve.

[p. 349]

easily than purgatives or other medicines, of which it is well-known that, after the purging, which is often not without pain and alteration, they obstruct the bowels all the more. Tea, on the contrary, not only makes the contents of the belly thinner and drives them out, but also opens up the obstructions in the glands, which, not yielding their moisture to the bowels, are the cause of the excrements getting hard and dry and only appearing sluggishly.

IV.

Constipation frequently causes haemorrhoids, which, therefore, can also be prevented and cured by our tea-water. But if they occur in people that are not constipated, tea is an excellent remedy and a preservative, as effective as any in nature; experience teaches this as well as the reason why it should be so. These kinds of haemorrhoids only arise from coarse and sharp blood; tea dilutes and tempers such blood, consequently, by eliminating the cause, takes away the evil, especially when these people at the same time avoid coarse, hot and pungent meat and drink.

V.

It seems contradictory and incredible that tea should both open and obstruct the bowels. Yet it is true. The same tea-water that stimulates sluggish stools in some people, in others stops diarrhoea. Incontestable experience has so often proved this to me that I have no reason to doubt it. Let our wise doctors now produce their qualitates occultae, or let them, as usual, not believe it, because they do not understand it. I shall not trouble to account for these contrasting results, though it would not be difficult for me to do so. I could prove that tea strengthens the body, corrects crudity, colds and the acidity caused by fruit, dry wines and other things; it is enough to say that even those who have been troubled by diarrhoea for months, nay years, can be cured by drinking tea if they will follow the good advice I give them.