Ontwaking. Nieuwe reeks. Jaargang 5

Maandschrift voor sociologie, kunst en wetenschap

[p. 449]

In den Avond
(slot)

'Nen schoonen lentemorgend toen Jeremie in 't open veld de pas gemaaide klaver gaarde, kwam Pol heur vinden zonder dat zij iets vermoedde en zei heur zachte in 't verblufte aangezichtje dat ze trok: ‘Ik weet een blijde woonste.’

Ze was er door ontroerd en aangedaan en daar ze rood werd en hem bijkanst niet geloofde nam hij heure beide handjes vaste en heel diepe blikkend in heur wonderlijke oogen loech hij in zijn heerlijk grootsch geluk en noemde haar zijn wijfje.

De zonne dingelde en heel het wijde klaverveld dat nog te maaien stond en in de mierelende laaite blekte, ging op en neere zachte trillende en ruischend in den zoelen wind. De hemel blauwde danig diep en zonder einde, en alhier aldaar een vlugge leeuwerik klapperde al zingen naar omhoog.

...Ze luisterde, hij zei heur zoete woorden, een tale, roerend of de ziele sprak en heur geheel en gansch nu mede voerde.

't Was ginder bachten ‘'t Hooge bosch’ een beetje verder dan de reke slanke populieren, een huizeken gelijk een lusthof, heelemaal bijkanst gedoken onder 't loof. De beuken zongen er hun wonderlijken zang van in den morgend tot den avond en de zonne lonkte deur de blaadjes neerewaards tot op het huisje als een

[p. 450]

stralenbui van goud. Een beekje slingerde gelijk een zilveren vlietje achterom een meerselken tot in de leegte neere, en 't was er vol gevogelte, vol merels en vol nachtegalen zoo gelijk in 't dichte woud.

Er woonde geene ziele in de ronde en 't was amper dat ze in de verte langs de glooiing van de velden somtijds hier of daar een knape zouden zien, die er ploegde of wel eegde met de peerden, en in 't groene jaargetijde soms een bende koeien in den meersch. Het ariauwen van de wachters en het kletsen van de zwepe kwam getemperd en veel zoeter aangedreven met den wind en vermengde zich aan 't ronken van de tortels in de boomen, en aan 't gonzen van het bieken en aan 't spelen van het loof.

...Zij horkte, en het was alsof een teedere muziek heur ooren streelde en alsof de hemel nóg zoo blauw was en het windje nóg zoo zoel. 't Geluk, zij had het nooit betracht, zij had er nooit aan durven denken, geheel en al gewijd en ingenomen deur haar dagelijks gedoen. En zie, daar was het nu van zelfs gekomen, zoo heerlijk en zoo jeugdig als de nieuwe lentetijd, ze voelde 't aan heur harte, en heur harte deelde het aan heel heur blijde wezen. Wat was heur ziele groot nu, overheerlijkt en verheugd, wat scheen ze heur almachtig en gereed om heel een wijde wereld jubelende in heur op te voeren.

‘O Pol’, zoo sprak ze, ‘Pol, dat had ik nooit geloofd!’

En daar hij heur nu zoende, miek ze zich al blozen los en beiden liepen hand in hand verheugd en opgeruimd naar 't huizeken dat ginder verre lag gedoken in de boomen.....

[p. 451]

Als Evelin het groote nieuws vernam dat Pol vertrok en ging met Jeremie woonen, was 't haar zoo deerlijk triestig en zoo moede al meteen. Het kropte steeds in heure kele en z'en loosde toch geen traan, 't was of de smart daar vast lag als een rotsblok die ze niet en kon verroeren. Geen haat en voelde ze, geen grievende verwijt; ze had hem lief in hooge reine liefde nog verhemeld in heur zoete droomen. Maar nu zou 't eenig zijn en droevig op 't kasteel; ze'n zou hem niet meer op zijn baaide peerd zien steigeren in het park en hollen deur de boomen, z'en zou voortaan nu nooit meer met hem medegaan, nu nooit meer zijne zoete tale hooren.

‘O Pol, indien ge 't wist, zoo peinsde ze, hoe dat gij leeft in mijne ziel en hoe uw heele wezen steeds verheerlijkt, heerschend en gebiedend zich beweegt in mijn gemoed, indien ge 't maar beseffen kont hoe dat mijn leven aan het uwe is verknocht, mijn vreugde, mijn geluk uit uwe aanbidding komen, g'en zoudt me zoo gemakkelijk niet vergeten als g'het nu doet, jonge vriend... maar gij en zult het nimmer weten, g'en zult het nimmer zien... in stilte zal ik treuren om uw heengegané liefde... om 't verlorene geluk dat ik in uwe afscheid zal beweenen.

En zie, met moederlijke zorg begon zij heure groote boekerij te laten overvoeren; een oude eiken fijnbewerkte kas met honderde van kostelijke exemplaren. Ze zond hem deze boeken ten geschenke daar hij ze zoo geeren zag, en bij hen opgesloten in zijn kamer vele aangename stonden leefde. Ook had ze nog een meesterlijk portret van zijne moeder in donker goud gelijst, dat zij hem wilde medegeven. De tijd kwam

[p. 452]

nader, en zij had de uitrij-poorte van het park gesierd, met bloemen en met ranken doen bekleeden. Daarboven hing een opschrift: ‘Wees gelukkig en vaarwel!’ maar of het heur te vele pijn deedt had ze het evenspoedig doen verdwijnen.

Het oude zwaar kanon dat op 't kasteel was hadden ze in 't park geplaatst, om het zoo spoedig als de andere donderen zouden aan de Hommelkeete en op 't dorp, ook galmend af te buisschen.

De dag was schoone en de hemel blauwde wijd en ongestoord, de zonne schong en blekkerde in 't loover van de boomen. En 't was het afscheid dat ze vierde, 't was de eenigheid vandage, al heur verlorene geluk; het was de feeste van heur eenzaamheid, van heur vergane vreugde. Ze zag heel verre, hier en daar alreeds de boeren rijden, te peerde dat het zand in wijde wolken stoof en dat de bonte lintjes van de beesten wapperende weg en weere waaiden. Ze hoorde 't verre dreunen der muziek en 't luien van de klokken op den toren. Toen schoten de kanonnen en van onder heure vensters op het gladgeschoren gerstapijt begon nu ook het zwaar geschut dat heel den bodem bonsde. Het vulde heel de ruimte en de echos klonken weere uit het woud en van ten allenkante buischten, klonken, daverden en donderden de schoten. Zij wandelde de kamer op, gejaagd en uitgelaten; nog nooit en had ze van heur leven zulke wisselende stonden ooit gekend. Het duurde van den morgend tot den avond, en zij gaf bevelen om te schieten dat den heelen omtrek klonk. Zij gaf een dag van feeste en van leute en ze deelde wijn en lekkernijen uit aan alle de bedienden. De avond kwam, ze nam een bad, en naakt, geheel ontkleed,

[p. 453]

terdte ze in 't water. Ze lei er bruischende tabletten in, naar iris riekende en persische viooltjes, en weelderig zoo vleide ze heur borsten, heure slanke lenden en heur drijvend blonde haar al wemelen en draaien in het geurend warme water. Het bad vervulde heel de bovenzale met een teederen aroom, en rozig blekkend lei heur lichaam in den halven donkeren te roeren, en luisterde ze naar het bruisschen van de saamgedrukte smeltende tabletjes aan de beide kanten van heur mooie lijf. Al borrelen en perelen en spuiten klommen belletjes omhoog en somtijds stoof het fijn gepulverd over heuren hals gelijk een warme regen.

Toen keerde zij zich om en weere, wentelde en plonsde in het bad, en als 't kanongebulder herbegon te kreunen in den avond kleedde zij zich aan, trok om heur geurend lijf een witte met satijn gevoederde peignoir en spoot zich met heur zilveren buisje in den arme. En zie, de avond werdt zoo zoete, zoo deurschijnend en zoo heerlijk in de maan. Een enkele schaduw dweerschte heure kam er; 't was deze van een ebbenbeenen staander met een marmeren beeld op van een grieksche danseres, zoo meesterlijk gebeiteld of het van de hand van Phidias of Praxiteles ware, en in de schaalte die zich zoo verwonderlijk vergrootte stond heur canapé waarop ze lang te droomen lei alsof ze heel en al verloren was en overstroomd in 't zachte glooien van de goddelijke lijnen. En zij vergat heur eigen zelve, lange stonden zonder peinzen noch gedachte daar, en ze voelde zich gelukkig en als bovenmenschelijk tevreden.

Toen was het of een groote plechtigheid had aangebroken; deur het open venster hoorde ze een verre

[p. 454]

naderende ruischende muziek, en 't was alsof een stoet met staatsie zegevierende voorbij trok in den avond. Ze hoorde weer 't kanon maar 't scheen zoo verre en zoo eindeloos verloren ieverst en zoo vaag, en plotselings gevoelde ze een ongemak, een angstige aandoening over heel heur wezen stroomen. 't Was of er ginds entwaar gestreden werdt, alsof een kamp van opgeruide volkeren de heele wereld overwoelde, en zij en kon niet weten, niet begrijpen wat die strijd beduiden moest, en voor heur oogen zag ze duizende gezichten turende met dwaze blikken, hijgende en hunkerende lieden loopen, ijlen, vluchten, stormende ten allen kant. En had zij er maar éen gekend, het maar aan éenen kunnen vragen, maar zij en had de sprake niet en 't was heur of er op het hart een heele wereld lag, een monsterachtige verpletterende aardbol voerde.

Ze haalde adem, van heur eigen zelve voelde ze den geur die naar omhooge kwam en plotselings een heelen lochting voor heur oogen deedt verschijnen. De bloemen waren wonderschoon en hingen aan heel fijne slanke stelen en de kelken stonden open, geurende ten toon gespreid met zinderende draden; onder 't loof der boomen slingerden de lanen, de verrukkelijke dreven. Er was muziek die vleiend streelde, gerrende deurtrillende geroerde snaren van violen, diepe borend in het herte met hun wonderlijken klank. en vele menschen dwaalden doelloos en al slenteren in de wegen.

Er waren aangezichten van bekenden die ze geren had gezien, en bovenmenschelijke krachten deedt ze om ze maar een oogenblikje langer in het oog te houden, maar aan den ommedraai der dreve bachten d'hooge

[p. 455]

bloemen waren ze voorbij en altijd altijd aan den wemelenden stoet van menschen doolde.

Plots was het of heur harte bonsde om te breken.... in 't midden van den tuin was Pol verschenen; hij zocht entwie, ze zag het, hij begeerde heur te zien. Ze wenkte en ze riep hem, maar hij kon heur niet ontwaren en heelemaal ontmoedigd ging hij heen.

Zij sloot de oogen en het scheen haar of zijn adem heure teere wimpers streelde....

Zacht wiegde de muziek en 't geuren van de bloemen heuren smartelijken droom.

Oscar Six.