Ontwaking. Nieuwe reeks. Jaargang 3

Maandschrift voor sociologie, kunst en wetenschap

[p. 333]

De tijden naderen.

Zoo schreef Tolstoï toen de Hollander Van der Veer aan zijn verblufte militaire oversten zegde waarom hij weigeren moest de wapens op te nemen.

Sedert dien hebben enkelen Van der Veer's voorbeeld gevolgd. In den laatsten tijd werden ons drij gevallen van dezen aard bekend gemaakt en wij deelen ze hier mede.

In Zweden had C.A. Schouqvist den militairen dienstplicht geweigerd. Men nam hem gevangen, maar na verloop van vijf weken werd hij in vrijheid gesteld. Toekomend jaar wordt hij opnieuw opgeroepen, maar hij is bereid het spel te herbeginnen.

Sedert vijf jaar zit de Hongaar Save Maletity in het gevang opgesloten. Toen hij, nu zes jaar geleden, aanzocht werd de wapens op te nemen, weigerde hij, daar zulks in tegenstrijd was met de voorschriften der godsdienstige sekte, waartoe hij behoort. Hij liep een eerste gevangenisstraf op van twee jaar. Dit termijn verstreken zijnde, werd hij bij een regiment ingelijfd, maar hij weigerde beslist de wapens aan te nemen, die hem werden aangeboden.

[p. 334]

Daarvoor kreeg hij een tweede straf van drij jaar gevang. Deze straf gaat nu ten einde loopen en opnieuw zal hij naar de kazerne gezonden worden. Maar hij heeft reeds de overheid verwittigd, dat hij liever voor zijn leven in 't gevang opgesloten blijft dan de wapens te hanteeren.

Charles Naine, een Zwitsersch advokaat, opgeroepen voor de jaarlijksche wapenschouwing, zond den volgenden brief aan den bevelhebber zijner omschrijving;

‘De militaire bekendmakingen aanzoeken mij, binnen weinige dagen deel te nemen aan de wapenschouwing. Ik zeg u met deze, dat ik niet zal opkomen en dit om de volgende redenen. Wij hebben een keerpunt bereikt, waarop de belangen der beschaafde volkeren, alsook hun moraal, bepaald vijandig zijn aan de regeering van den moord-in-het-groot, waaraan de regeeringen hun beste zorgen wijden. Alleen de de belangen van eenige bevoorrechten, te zamen met de vooroordeelen en den slenter der massa, houden het leger nog recht en laten toe dat er nog oorlogen gevoerd worden.

Wat mij aangaat, daar ik niet tot de bevoorrechten behoor, die belang hebben bij het behoud der vaderlandsche vooroordeelen, en daar ik, anderzijds, sterke redenen heb als mijn evennaaste te beschouwen hem, die aan genen kant van den Rhijn, den Doubs of de Alpen woont, is het mij niet mogelijk een deel der verantwoordelijkheid, hoe klein ook, te dragen in eene instelling, die morgen den dood kan veroorzaken aan een ontelbaar getal menschelijke

[p. 335]

wezens, en die, elken dag, fabelachtige rijkdommen vernietigt, terwijl miljoenen mijner gelijken in armoede verkeeren.

Ik ben bereid al de gevolgen te dragen van mijn besluit, hun verkiezende boven diegene waarvan ik de verantwoordelijkheid op mij zou laden, zoo ik u gehoorzaamheid verleende.’

De ‘overheid’ deed Naine kennen welke maatregelen zij tegen hem zou nemen, indien hij in zijn weigering zou volharden.

't Kon hem weinig schelen, want hij antwoordde heel fier:

‘Uw brief van 31 Oogst is mij toegekomen. Het besluit, dat ik den heer schutterijoverste mededeelde, is een onvermijdelijk voortvloeisel van mijn werkdadigheid en mijn overtuiging. Ik trek het niet in. Ik weet, dat ik mij blootstel aan policievervolgingen en de daarbij behoorende tuchtstraf. Vermits, zoolang wij slechts een minderheid zullen wezen om van geen leger te willen hooren, de meerderheid ons slechts deze dubbele keuze zal overlaten: of de wapens te dragen of gestraft te worden, kies ik de tweede, omdat zij mijn geweten, zoowel als mijn overtuiging voldoet terwijl de eerste ze beiden in opstand brengt?

Wat komen moest, kwam: Naine werd in hechtenis genomen en verscheen Vrijdag voor den krijgsraad.

De debatten hadden plaats op 24 September j.l.

Stippen wij vooreerst een zonderling feit aan: De rechters brachten hulde aan den moed en de rechtzinnigheid van onzen vriend. Wij verleenen hun daar-

[p. 336]

voor onzen oprechten dank: immers, met zoo te handelen, brachten zij ook het hunne bij om de anti-militaristische propaganda te steunen. Tenzij zij het deden uit domheid, hetgeen ook niet te verwonderen zou zijn: rechters zijn over het algemeen zeer dom.

Naine's houding was tijdens de debatten zeer flink. In zijn verdedigingsrede tast hij de bestaande wanorde aan. Hij onderzoekt nauwkeuriglijk den oorlog, die van uit een rechtstreeksch materieel oogpunt zelfs niet te verdedigen is. Hoeveel goed zou men niet kunnen stichten en hoeveel kwaad vermijden met de 35 millioen, die Zwitserland jaarlijks voor zijn leger uitgeeft? Niet alleen in Zwitserland, maar over heel de wereld haakt men naar den vrede. En niettemin worden jaarlijks milliarden verspild in het vooruitzicht der op handen zijnde oorlogen!

Hoe worden de geesten niet verkreukt en verwrongen? Van in de school wordt de jeugd opgeleid voor de verdelging van den vijand. En van in de wieg tot in het graf wordt ons herhaald, dat de vijand aan de grenzen waakt om ons te vermoorden.

Het is beter te bezwijken en het recht te verdedigen, dan het onrecht in stand te houden. Daarom zal Naine het gevang verkiezen. Hij haalt het voorbeeld aan van zijn landgenoot Sigg, die weigerde tegen Zwitzersche werklieden op te trekken; hij, Naine, weigert zulks wanneer het vreemde werklieden geldt.

Daarna bespreekt hij de verhoudingen tusschen het kapitaal en den arbeid. Het kapitaal is

[p. 337]

de eeuwenoude vijand. Wordt het openlijk door een arbeider aangevallen, dan wordt deze gebroodroofd. Laten wij dus strijden voor het recht om ons te organiseeren; laten wij de vrijheid van denken veroveren! Allen, die lijden onder den druk van het huidige systeem zijn broeders, wier verdrukkers hun vijanden zijn.

Ten slotte verklaart Naine, dat hij de straf die hem zal worden opgelegd, zal dragen. Zoo hij tegen alle verwachtingen in, niet uit het leger wordt verbannen, zal hij toekomenden keer herbeginnen. Het gevang schrikt hem niet af.

De krijgsraad veroordeelde Naine tot drij maanden gevang en tot een jaar berooving zijner politieke rechten.

De tijden naderen!... Er komt allengs beseffing in de massa. 't Vordert traagzaam, maar 't vordert toch. Zij zijn niet talrijk, de dienstweigeraars, maar om het even, de daad van slechts éen hunner vermag meer te doen om het verzet tegen het militarisme aan te kweeken, dan de truterijmeetings, die hier ten lande, eens om het jaar, uit een flauw, beschaamd plichtsgevoel, worden bijeen getrommeld. Zoo 'n daad is de beste propaganda om den menschen, die zich anarchist noemen, te leeren ook anarchistisch in het leven te staan.

H.M.