Ontwaking. Nieuwe reeks. Jaargang 3

Maandschrift voor sociologie, kunst en wetenschap

[p. 338]

Sprokkelingen.

In ons vorig nummer werd medegedeeld, dat Knobel, de redakteur van het Berlijner ‘Neues Leben’, in hechtenis was genomen, ten gevolge van het artikel ‘der Kaiser der Sahara’, dat in dit blad, onder het handteeken van Siegfried Nacht, verschenen was.

Sedert dien is Knobel voor de vierschaar gebracht en werd hij tot zes maanden gevangenisstraf verwezen. De vervolging was gesteund op - moeten wij het u zeggen? - majesteitsbeleediging!

Dit is reeds de derde maal dees jaar, dat een redakteur van ‘Neues Leben’ veroordeeld wordt. Gladdasch en Grunwald kregen elk drij maanden, Knobel zes maanden.

Een artikel van ‘Neues Leben’, waarin deze veroordeelingen besproken worden, eindigt met deze verklaring:

‘Wanneer nu de reaktionnairen zich inbeelden, dat zij iets gewonnen hebben, dan bedriegen zij zich sterk. Zooals vroeger blijft onze leus het bestrijden van allen achteruitgang, alle verdrukking, alle knechtschap en ons doel is de Anarchie.’

[p. 339]

De medewerkers van ‘Neues Leben’ hebben waarlijk geen geluk! Siegfried Nacht werd een dezer dagen te Milaan aangehouden, voor welke reden is ons onbekend. Naar een blad beweert, zou hij echter zijn invrijheidstelling reeds bekomen hebben, maar nu blijft de vraag of dit nieuwsje wel echt is.

Sedert een tijdje is het de gewoonte geworden, men denkt zelfs dat het fraai staat, den grooten Tolstoï voor een ziekelijken type uit te krijten. Ook van anarchistische zijde moesten we zulks hooren.

Daarom doet het goed als eens een rechtzinnig kunstenaar de punten op de i's komt zetten en ons de echte, volle weerde van Toltoï's werk doet kennen.

Octave Mirbeau, de bekende Fransche schrijver, deed zulks in deze bewoordingen, in een brief aan Tolstoï geadresseerd:

‘Aanvaard de opdracht van deze Russische uitgave van mijne comedie ‘Zaken zijn zaken’. Aanvaard ze als een bewijs - te zwak, helaas! - van mijne kinderlijke genegenheid en van mijn onuitputtelijke erkentelijkheid voor al hetgeen ik verschuldigd ben aan uw edele ziel, aan uw machtig werk van rechtveerdigheid, liefde en waarheid.

Meer dan welke Fransche schrijver ook, waart gij mijn ware opvoeder. Gij en Dostoiewsky. Ik herinner mij hoe de wonderbare verhalen van

[p. 340]

Orlog en Vrede, Anna Karenia, de Dood van Ivan Illich, Straf en Vergelding, de Gek en zooveel andere Russische werken, die in mij de geestdrift deden ontvlammen, voor mij de schitterende veropenbaring waren van een kunst die ik nog niet kende en waarvan ik nergens anders, met een zoo groote zielsverrukking, de overweldigende en nieuwe schoonheid aantrof.

Hoogmoedige schrijvers van mijn land, wier werk zal vergaan of reeds vergaan is, verkondigden eens, dat gij veel aan Frankrijk verschuldigd waart en zij meenden in u den geestelijken erfgenaam te zien van de Fransche Revolutie en van Stendhall. Wat mij betreft, ik zeg, dat Frankrijk u veel verschuldigd is, want gij hebt aan zijn eeuwenoud génie een nieuwe kracht geschonken, gij hebt zijn gevoelsleven uitgebreid. De eerste van allen hebt gij ons geleerd het leven te zoeken in het leven zelf en niet langer meer in boeken, hoe schoon zij ook zijn mogen. De eerste van allen, hebt gij ons geleerd te ontcijferen wat er al leeft en wentelt achter een menschelijk aanschijn, in de diepten der duisternis van het ondoorgrondelijk geweten, dit weerspannig gaan en keeren, dit dwaze gedrang van tegenstrijdigheden, van noodlottige deugden, van oprechte leugens, van ongekunstelde ondeugden, van stugge overgevoeligheid en van naïeve wreedheid, die den mensch zoo jammerlijk.... en toch zoo broederlijk maken!...

Onze Latijnsche kunst is afgemeten en logisch, tot zelfs in de driften. Te meer, zij bepaalt zich bij de oppervlakte; zij heeft er een afkeer van, tot

[p. 341]

in de diepten der afgronden neer te dalen. Zij is dus onvolledig, als zij niet valsch is, want koud en keurig afgemeten te zijn, of logisch, - op altijd partijdige wijze - is niet goed voor deze gewelddadigheid, deze waanzinnigheid die het leven van den mensch uitmaken. Al de typen door deze kunst geschapen gelijken min of meer op elkaar; men levert ze zich over, onaangeroerd dringen zij van 't eene werk in het andere, door den loop der eeuwen, zooals een onvervreemdbaar erfgoed.

Gij moogt het u als een glorie aanrekenen deze kunst verstoord, en bijgevolg, uitgebreid te hebben, voor den klaren dag der kunst en der waarheid ontmanteld te hebben ‘datgene wat wij niet mogen zien, niet mogen kennen, niet mogen uitspreken’, en aldus over heel het leven te hebben uitgespreid den onmetelijken hemel van het erbarmen....’

H.M.