Ontwaking. Nieuwe reeks. Jaargang 3

Maandschrift voor sociologie, kunst en wetenschap

[p. 177]

Vaderlanders

21 Juli was weer een gunstige gelegenheid tot een patriotiek betoogingsken. - Ze moeten wel voelen hoe de grond onder hun voeten wegzinkt, vermits onze blauwe en gele behouders jaarlijks al meer moeite en kosten doen om, met die praalcomedie, het ‘patriotisme’ wat op te warmen!

Policie te peerd, in een tenueken van operabouffe; burgerwachten die een wanhopige poging doen om er als heusche soldaten uit te zien; oudgedienden die den vredelievenden regenscherm krijgshaftig in ‘port d'armes’ dragen; een ouwtje van 't jaar '30 dat zich preuts laat trekken in een luxe-koets; lieve knapen en meiden der scholen in uniforme; dit alles defileerend vóór de belinte en bestrikte, vergulde en gesabelde overheid. Dan een manifestatie in de Beurs - het aange wezen lokaal voor zoo'n parade, die tempel opgericht voor den eeredienst van den gewettigden diefstal! - Vaderlandsche en godgevallige zangen omlijstten er den femeligen discours van den d.d. burgemeester... Het was kompleet!...

Het ergste van die historie, is het misbruik dat hier weerom van onze kinderen wordt gemaakt. - Dat men oud-gedienden en zondagssoldaten laat defileeren en dat weldoorvoede, alles in den haak vindende menheeren van vaderlandsliefde ontvlammen in den tempel van Mercurius - dit ligt in den aard der zaak.

[p. 178]

Maar, den droes! dat ze de kinderen niet bij die comedie halen! Is er soms niets beters te doen dan de ouders het geld uit den zak te truggelen voor al dit tooisel-van-eén-dag? Kan de tijd dier kleuters niet beter worden besteed dan met het dresseeren voor de zoogezeide feestelijkheden, en met het borduren der kostbare vaantjes die in den stoet wierden rondgedragen?..

Hoe lang zal het nog duren vooraleer de ouders zullen bevroeden dat de moraal hunner kleinen wordt vergiftigd door zóo een gedoe?

Vaderlandsliefde is een dubbelzinnig woord, dat veel misbruikt wordt. - Wat toch is vaderlandsliefde? Is dat de liefde voor het land waar we geboren zijn; voor de menschen en dingen die ons omringen en, om zoo te zeggen, met ons zijn vergroeid; is het de onbepaalbare verknochtheid aan de taal die ons eigen is, waarin we ons eerste woordekens stamelden en die steeds de natuurlijke uiting onzer gedachten bleef? - Dan zijn ook wij...vaderlanders!

Maar, officieele vaderlandsleifde beduidt nog heel wat anders: 't Is de ‘dienst’ voor het, door wereldpolitiek, kunstmatig afgeperkte landje binnen wiens grensjes we 't licht zagen, met hierbij wat haat en misprijzen voor den ‘vijand’, die aan den anderen kant dier grenzen woont. t' Is de verafgoding der moorderijen, in de geschiedenisboeken bezongen als de roemrijke wapenfeiten onzer heldhaftige vaderen. 't Is het soldaatje-spelen, zoogezeid uit patriotisme

[p. 179]

maar in waarheid ter behartiging, zoo in binnen als in buitenland, van de belangen der bezitters, der speculateurs van alle slag. - Achter de vaderlandsliefde verbergen de Engelschen hun wandaden in Transvaal; uit patriotisme moordden de vereenigde legers der mogendheden in China; de vaderlandsliefde dekt al het gekend en ongekend drijven der Hollanders in den Oost en der Belgen in Congo; het is het ‘vaderlandsche’ leger waarop regeeringen steunen om de ‘orde’ te herstellen, als er wat meer vrijheid en rechtveerdigheid wordt gevraagd... Die vaderlands... liefde (?) is de onze niet! Dit patriotisme dat als voorwendsel dient tot de ruïneuze budjetten van oorlog; dit patriotisme, waardoor het puik der jongelingschap aan werk en studie wordt onttrokken om het in Kazernen te abrutisseeren en op te leiden tot automaten, die op een wenk moord en verdelging zaaiën; dit patriotisme, dat een vermeende vijand ziet in al wie een andere taal spreekt en belet te bemerken dat hij de vijand is die ons persoonlijke vrijheid bedrijgt en dat onze vriend degeen is die, waar hij ook geboren wierd, met ons een vreugdiger toekomst betracht; dit patriotisme, dat gevierd wordt in de Beurs, is onzedelijk, is misdadig en zullen wij nooit ophouden te bestrijden!

De kunst en de wetenschap is ook een geliefkoosd thema voor vaderlandsche grootsprekerij. De geleerde en vooral de kunstenaar, die heel zijn leven moet tobben voor een karig bestaan, die geloochend en

[p. 180]

soms vervolgd wordt door allerlei bonzen, die dikwerf zijn stiefmoederlijk geboorteland moet ontvluchten, - die moet nog dienst doen om het hart te doen zwellen van nationalen trots! - Welhoe, gij die praat over patriotisme, gij durft, b.v. onze schrijvers erbij halen? Maar vergeet ge dan, dat het de vreemde is die hen het bestaan mogelijk maakt? Het is Holland voor de Vlamingen; het is Parijs voor de Franschschrijvenden die hen toelaten hun werken uit te geven, die hen waardeering en genegenheid bezorgen, waarvan ze in hun ‘vaderland’ verstoken blijven!

Neen heeren, de ware kunstenaars en geleerden walgen van U en van uw bedrieglijk patriotisme. De philisters lijk gijliê, zijn hun wereldlandsche ‘vijanden’ en hun genooten zijn zij die open geest en warm hart hebben, hier en overal, en 't zijn ook wat de nederigen de kinderlijken die zich nog een tijdje blind staren op uw praalbetoon, totdat zij ónze stem gehoord en óns begrepen hebben...

Raast liever over uw soeverein, uw veroveraars, uw proper werk in Congo; dit alles laten we u, dit alles hoort u toe, verdrietige Janklazen! - Kunst en wetenschap staan op de hand der Vrijheid - op ónze hand!

Segher Rabauw.