Ontwaking. Nieuwe reeks. Jaargang 3

Maandschrift voor sociologie, kunst en wetenschap

[p. 89]

Sprokkelingen.

De spoorwegstaking te Amsterdam mag voorzeker aangemerkt worden als een der gewichtigste voorvallen uit de arbeidersbeweging. Zij heeft, eens te meer, in 't licht gesteld dat zelfs geen dadelijke voordeelen verworven worden door het parlement, maar wel door den daadkrachtigen wil der arbeiders, gesteund door organisatie. Bij slot van rekening zal de buitenwettelijke actie immer de meest doelmatige blijken.

Het feit, dat zoo één geslaagde beweging meer herrie en schrik in het kamp der behouders sloeg, dan 't veroveren der sociaal-democratische parlementszetels dit ergens vermochten, is op zichzelf beduidend genoeg. Het bewijst beter dan elk betoog, hoe de rechtstreeks ingrijpende handeling der werkers een heel wat aanzienlijker dracht heeft dan het min of meer welsprekend geredevoer in de Kamers, van al- of niet socialistische afgeveerdigden!

[p. 90]

De sociaal-democraten hebben wel eenigzins ongelijk zóo luidruchtig triomf te bazuinen, naar aanleiding dezer machtige staking. Want, laat de werkliê door deze en onvermijdelijk volgende bewegingen den waren weg verkennen tot verbetering van hunnen toestand, en heel de democratische politiek zal, alsdan, geen langen rit meer geren.

De vakvereeniging heeft, ontegenzeggelijk, een schoonen slag thuis gehaald met die stakingsbeweging. Het gevolg ervan zal vruchtdragend voor heur zijn.

Maar nevens den geweldigen knak hiermede toegebracht aan 't parlementairisme en de feitelijke les die de werkers er uit halen kunnen, sluit elke staking een zóo sterke dozis dwang in zich, dat men, uit libertair standpunt, heur slechts onder voorbehoud kan begroeten. Let wel: Níet dwang van de werkers op den werkgever wordt hier bedoeld. Het weigeren langer een werk te doen, waartoe men op straffe van hongerdood gedwongen wierd, kan met geen drogredenen over ‘arbeidscontract’ of ‘vrijheid van den arbeid’ tot dwang herleid worden! - Wél wordt bedoeld den, somtijds tirannieken, dwang der organisatie op den arbeider zelf. Dit nu is een treurig, heel, heel treurig verschijnsel. En als men dan op de mouw wil spelden dat dit een noodzakelijk uitvloeisel is van den klassenstrijd, dan wil dit nog hoegenaamd niet zeggen dat het dáarom billijk en, door libertairen, te rechtveerdigen is. Mocht het, integendeel, leeren wat voorzichtiger om te gaan met zoo'n gevaarvol woord als klassenstrijd! - Als laatste toevlucht hoort

[p. 91]

men, bij zulke gelegenheden, wel eens uitmaken dat macht tevens recht is. Maar wie dát doet, mocht waarachtig ophouden zich anarchist te noemen... Dwang, hoe men hem ook bemantelt, is, voor wie gezag verwerpt, op geen wijze goed te praten.

Nu meen ik ook dat een staking geen rechtstreeks-opbouwende gevolgen kan hebben; ten hoogste voorbijgaande verbeteringen kan brengen, die den ondragelijken toestand opknappen. - Een wereldlandsche staking in alle bedrijven is, voorloopig, niet denkbaar. Toch zou ook díe niet anders kunnen dan de bestaande verhoudingen losrukken...

Een waarachtig socialistische gemeenschap zal wel een gemeenschap van socialisten moeten zijn? Het product zal immer gevolg der composanten blijven en zoó moet men gedurig bij den eenling belanden. Door het feit dat meer en meer menschen anarchistisch zullen voelen en denken en dit in hun leven gaan uitbeelden, zal de mogelijkheid eener libertaire samenleving ontwikkelen. Die ontwikkeling zal, noodwendig, individueel en niet in massa voltrokken worden. Eerst dán, als het ontwikkelingsproces bij het individu genoegzaam is gevorderd, zal gezamenlijk optreden (om het even op welke wijze) gansch doelmatig wezen. - Den veelzijdigsten ópbloei der mogendheden van den eenling door alle middelen bevorderen, schijnt mij dan ook het hoofddoel der libertaire werking te moeten zijn.

De anarchie heeft weer aanleiding gegeven tot een reeks processen vóor het Brabantsch Hof van Assisen.

[p. 92]

't Zal voorzeker overbodig zijn te wijzen op den gewonen onzin, ter dezer gelegenheden door het openbaar ministerie aan den man gebracht. Hoe kwaadaardig, hoe hartvochtig-uit-domheid zoo'n procureur zich kan aanstellen, is oprecht monsterachtig. En waren 't niet de vreeselijke gevolgen die er uit kunnen voortvloeiën, 't zou bezonder lachwekkend zijn zoo iemand, hoogsternstig, te hooren raaskallen. Zoo'n Bisthoven zanikend over kunst en over de meest ingewikkelde psycho-physiologische vraagstukken, of zoo'n heeren Jottrand en Edmond Janssens wauwelend over anarchistische wijsbegeerte?... Den droes! - Een olifant die wou koorddansen zou geen gekker figuur slaan!

De reeks processen wierd, op 29 Januari, door 't geding-Mestag ingeleid. - De aanslag op het huis van M. Carton de Wiart, al wierd daar ook de anarchie eens bijgesleurd, blijft buiten bespreking. -

Mestag hoort niet onder de menschen die ik een hooge genegenheid toedraag. Zijn houding lokte nimmer mijn geesdrift uit. De artiekels waarvoor hij terecht stond hadden evengoed ongeschreven gebleven. - Dit belette 't requisitoir van procureur Jottrand niet, een mengsel van afschuw en meêlij te wekken.

Afschuw voor 't altoos onaangenaam schouwspel een mensch zonder middelen tot weerstand te zien beleedigen. -

Meêlij voor de getuigenis van... moet ik het geesteszwakheid heeten? waar hij uitriep: ‘Een der artiekels was Germinal getiteld. Germinal, nu, is de titel

[p. 93]

van een roman van Zola, die verhaalt van een mijnwerkersopstand. Een artiekel Germinal titelen is dus een beroep doen op de omwenteling.’!

Zoo'n zin kenschetst een mensch!

Want, van twee zaken éen: Ofwel is die dwaasheid gewild, is zij bedoeld om in te werken op de onvoorbereide verbeelding van de sullige burgers die als jury zetelen; ofwel, ja, ofwel is 't een ezelarij waar men droomend vóor blijft...

't Moet er, in ieder geval, niet pluis uitzien in dusdanige procureurs-hersenkas!

Ondertusschen: Mestag kreeg 6 maanden gevang en 100 fr. boet...

De revolutionaire overeenkomst, in de personen van Jan Robijn (Jean Hardy) en Pauly, leverde stof voor het tweede geding, dat vóorkwam op 30 Januari.

Ik meen dat het stichten dier ‘Overeenkomst’ een tactische fout is geweest. Vroeger had ik gelegenheid mijn meening daarover te zeggen, en 't afgeloopen proces komt een gedeelte der bewijsvoering staven.

M. Jottrand had, ook in deze zaak, de niet benijdensweerdige eer gestrenge vonnissen af te eischen.

De houding van beide beschuldigden was alleszins kranig, zonder brallerij.

M. Jottrand zegepraalde nogmaals op de heele lijn... Pauly wierd veroordeeld tot 6 maanden gevang en 100 fr. boet; Robijn tot 4 maanden en 100 fr.

Deze laatste verkeerde in zeer benarde levenstoestanden. Hij heeft een zieke vrouw met drie kinderen.

[p. 94]

- De redactie van ‘Le Réveil des Travailleurs’, 41, rue Glacis Luik, heeft het initiatief genomen om de familie te steunen, terwijl de vader wordt ingemuurd, tot meerder eer en glorie der geveste ‘onaantastbare orde’.

Rubini-Rubino kwam hierna aan de beurt.

Ik ben geen aanprijzer van ‘propaganda met de daad’ - in de gewone beteekenis dier uitdrukking. Een moord is een moord; en de leus der Jezuïten: ‘het doel heiligt de middelen’, is de mijne niet... En tóch heb ik de verdediging genomen van velen die hun uiterste wanhoop in gewelddaden omzetteden. In mijn verbeelding leed ik dan hun lijden, voelde ik hun wrok, door onrecht en ellende opgestapeld, groeien, groeien en groeien tot een opperste ‘daad’ van vergelding; daad die tevens de noodkreet moest zijn die 't besef der geleden ongerechtigheid zou wekken in de gemoederen der onbewuste schare, die zwoegt en kwijnt. - Een moord blijft een moord; stellig. Maar hier komt de verantwoordelijkheid, overheen het hoofd van den dader, op de toestanden neder. Zij zijn het die het wapen wrongen in de vergeldende vuist. Zij, die door alle uitingen van 't geweld bestendigd worden, zij lokken, als antwoord, het geweld-van-omlaag op de hoofden der dragers van het geweld-van-omhoog...

Zóo een daad van ópstand, langzaam gegroeid uit de gekwetste, bloedende ziel; een daad die vleeschgeworden pijn en overweging is; zóo een daad was stellig de rijtuig-aanslag van Rubini niet.

[p. 95]

Ver van mij te willen optreden als een tweeden vonnisser van den veroordeelde. Daarbij, zijn houding tijdens 't proces en niet min de treffende rede van Mr. Royer, hebben mijn meening gevormd, dat Rubini den aanslag op eigen hand beproefde met zuivere bedoelingen. - Diep was hij gegriefd door het minachtend wantrouwen, waarmeê de Londener kameraden hem behandelden uit oorzaak van zijn dubbelzinnig gedoen. De ware drijfveer van zijn ongelukkig optreden zal dies wel te zoeken zijn in het vliemend hartzeer dat hij hierdoor gevoelde. Zijn daad blijkt te zijn een poging om zich te reinigen, in de oogen zijner gewezen vrienden, van de smetten op zijn leven geworpen door regeerdersgeld, om Judasdiensten uitbetaald.

Een goed woord sprak advocaat Royer als volgt:

‘Rubini is het slachtoffer van Righetti en van Prina, die men gedagvaardigd heeft om, vóor het Belgisch Gerecht, te komen getuigen over die feiten (dat de Italiaansche regeering zou geld hebben gegeven aan Rubini om uitdagingswerk te doen. - Zie het vorig nummer). Zij hebben niet gedurfd.’

Men had verder moeten gaan dan dit. Niet als getuigen maar als beschuldigden hadde men ze moeten dagen, de heeren die Rubini gedreven hebben tot den aanslag, door hun wraakroepende handelingen. Zíj hebben Rubini gebracht in den valschen stand waaruit hij zich heeft willen redden. Zíj hadden hem in dienst genomen en rijkelijk betaald om uitdagerswerk te doen. Zíj zijn dus de verantwoordelijken. - Niet alleen de verantwoordelijken in feite, maar ook de verantwoordelijken

[p. 96]

voor de wet, vermits de lastgever instaat voor zijn bedienden.

Nevens Rubini hadden, niet alleen Prina en Righetti, maar de Italiaansche regeering moeten plaats nemen op het ‘banksken’. Want bij slot van rekening, is het de regeering die aansprakelijk blijft voor de handelingen in heur naam en met heur geld uitgevoerd. - De regeering heeft te verantwoorden dat zij lieden aanwerft en betaalt om, op alle wijzen, anderen na te gaan en tot strafbare daden aan te sporen. - Mr Royer heeft aangetoond dat Prina, met regeeringsgeld, een zoogezegd anarchistische drukkerij wou stichten, door bemiddeling van Rubini! - Zíj had hier (met de hand in den zak gevat) moeten verantwoorden over den aanslag gepleegd door een persoon, als uitdagingsagent in dienst genomen en met 't daarvoor getrokken geld in staat gesteld zijn aanslag te beproeven. - Waarom ontkomt de Italiaansche regeering aan de verantwoordelijkheid voor daden door heur agenten gepleegd?...

't Is waar: We leven in een land waar ‘Russische Baronnen’ konden huishouden op bezonder goede manier en waar Pourbaix en Lalois hun groote en kleine dag- en nacht- ‘entrées’ in 't ministerie hadden!

Rubini wierd veroordeeld tot levenslangen dwangarbeid.

Mr Edmond Janssens had de juryleden tot strengheid aangemaand en hierom beroep gedaan op hun politieke overtuiging en maatschappelijken stand...

Nochtans is het ongeoorloofd te spreken over klassenjusticie!

S.R.