Ontwaking. Nieuwe reeks. Jaargang 3

Maandschrift voor sociologie, kunst en wetenschap

[p. 28]

Boeken en tijdschriften.

Van ‘Vlaanderen’ verscheen de eerste aflevering.⁽¹⁾ Deze vereenigt de namen van Streuvels, Van de Woestijne, de Clercq, Van Offel, Gijsels, Caesar Gezelle, H. Teirlinck, Van Langendonk en Vermeylen. In heur geheel heeft zij een degelijk literair gehalte. - In eene ‘Kroniek’ vraagt Vermeylen: hoe zouden wij met onverschillig oog naar den strijd kunnen kijken, wij die toch weten wat in dit veie Vlaanderland nog overal aan 't sluimeren is, in de diepe aarde, en eens onder lauwere luchten rijpen zal...’ We hopen dat ‘Vlaanderen’ het niet bij die heel platonische vraag zal laten en, met een volgend nummer, zal toonen dat de redactie waarlijk diep bevroedt hoe ‘de literatuur samenhangt met de wetenschappelijke en sociale beweging’ en hoe ‘een tijdschrift dat daar geen rekening meê houdt, hier niet kan voldoen.’

De heer J.L. Pierson heeft een zeer nuttig werk verricht door het Nederlandsch-lezend publiek in kennis te brengen met een zóo belangrijk boek als ‘Up from Slavery’ van den beroemden neger, Prof. Booker T. Washington.⁽²⁾ - Het is een boek dat men leest zonder

(1) Vlaanderen. Maandschrift voor Vlaamsche Letterkunde, onder redactie van Streuvels, H. Teirlinck, E. De Bom, Vermeylen, Hegenscheidt, P. van Langendonck - Uitgaaf van C.A.J. van Dishoeck te Bussum. - Prijs per jaar: 10 fr.

(2) Uit Slavernij in Vrijheid, Autobiographie door Booker J. Washington. Vertaald uit het Engelsch door J.L. Pierson. Uitgegeven door P.M. Wink te Gorinchem. - Prijs: ing. 3,20 fr; geb. 4.25 fr.

[p. 29]

uit de hand te leggen, zóo boeit het bewogen leven van dien begaafden wroeter, geboren als slaaf op eene plantage en, als knaap, in eene kolenmijn werkzaam; het wilvolle leven van hem die, onbemiddeld en trots alle moeilijkheden, studeeren ging en daarna, altijd even arm, eene school voor negers oprichtte in een kippenhok te Tuskegee; school die gedijde tot een erkend modelinstituut waar heden elf honderd leerlingen studeeren en waar nevens de ontwikkeling van den geest, ook voor een doelmatig onderricht in handenarbeid wordt gezorgd. Onder allen die, na den Vrijheidsoorlog, zich aangordden tot opbeuring van het hulpelooze negerras, zal stellig niet één zulken heilzamen invloed hebben uitgeoefend als de schrijver van onderhavig boek; als de man die, door zijn leven van onverdroten arbeid tot ópheffing der zijnen, eene feitelijke weerlegging gaf aan hen die neerzien op de kleurlingen als op wezens van lager orde. Het reuzenwerk dat Washington, gesteund door leden van zijn volk, - vóor korten tijd nog slaven - op twintig jaar tot stand kon brengen, zonder éen enkelen dollar te bezitten - alleen door wilvol werk, gediend door weergalooze fijnheid - is het welsprekendst pleidooi om aan de wereld te betoogen wat diepe krachten er steken in zijn ras, wiens toekomst bij zoo hoopvol tegenziet.

Van denzelfden uitgever kregen we ook de Nederlandsche vertaling - bezorgd door F. Domela Nieuwenhuis - van Peter Kropotkine's ‘Gedenkschriften’.⁽³⁾

(3) Gedenkschriften van een Revolutionair door P. Kropotkine. Met inleidend woord van Georg Brandes. Vertaald door F. Domela Nieuwenhuis. Eenige door den schrijver geautoriseerde nederlandsche Uitgaaf, door P.M. Wink te Gorinchem. - Prijs: ing. 6.50 fr. - drie portretten buiten tekst.

[p. 30]

Dit is een van die werken zooals er niet veel het licht zien op eene eeuw tijds. Boeiend als een roman door het afwisselende, dikwijls uiterst dramatische, soms ook teeder-roerende der voorvallen; leerrijk door het zóo bewogen tijdperk waarover de schrijver zijne rijke werkzaamheid verbreidde, opbeurend en verstalend door de hooge menschelijkbeid, de volhardende toewijding, het kalm bewustzijn, den ernst en den zielenadel van den zeldzaam grooten man, die met zoo'n treffenden eenvoud spreekt van den tijd en de gebeurtenissen die hij doorleefde, veeleer dan over zijne eigene persoonlijkheid. - Die ‘Gedenkschriften’ moesten in ieders handen zijn om, in dagen van moedeloosheid, het zelfvertrouwen en de hoop in de toekomst herop te beuren, overal bij hen die, evenals Kropotkine, willen arbeiden om een voller, vrijer leven te verwezenlijken voor allen.

S.R.