Ons Erfdeel. Jaargang 47

Perfide niemendalletjes van Flip Kowlier

Zeg ne kjir oe loat'est
'k è der gin gedag van
Zôt of achter ntwolvn zyn
k' è gin arloiz'an
Zyj ze were kwyt musskien
't goat u ginne zak an
Domistiek en Leevrancier,
Buzza en Cauwelier

(Zeg eens hoe laat het is. Ik weet het niet. Zou het al na twaalven zijn? Ik heb geen horloge aan. Ben je ze weer kwijt dan? Dat gaat je helemaal niet aan. Domistiek, Leevrancier, Buzza en Cauwelier zijn de bijnamen van de bandleden van de groep.)

Met dit legendarische refrein bestormde het West-Vlaamse rapperscollectief 't Hof van Commerce in 1998 de Vlaamse podia en hitlijsten. Naar hartenlust combineerde de Izegemse crew zijn West-Vlaamse plattelandsdialect met de urban grooves van hiphop. En hoewel het grootste deel van de Vlamingen de teksten nauwelijks begreep, was die combinatie kennelijk exotisch genoeg om aan te slaan. Bovenstaand refrein heeft zich in elk geval vastgebeiteld in het collectieve geheugen van jong Vlaanderen. 't of van Commerce bestaat drie full-cd's en enkele singels later nog altijd en brengt nog geregeld nieuw werk uit.

Maar uit dit Izegemse gezelschap werkte zich in 2001 een man los die met zijn in het West-Vlaams gezongen liedjes ook buiten de grenzen van Vlaanderen hoge ogen gooide. In vergelijking met zijn eerdere werk bij 't Hof van Commerce bracht Flip Kowlier op zijn eerste solo-cd Ocharme ik veel intimistischere en eenvoudigere gitaarmuziek, geïnspireerd op het werk van singer-songwriters. In 2004 ging hij op zijn tweede full-cd In de fik verder op de ingeslagen weg. Intussen bleef hij meewerken met zijn vrienden van 't Hof van Commerce en wierp hij zich ook op als producer van andere muzikanten en bands. Kowlier is niet meer weg te denken uit de Vlaamse muziekwereld. Maar zeker sinds zijn solo-cd's maakt hij ook in Nederland furore.

Hoe doe je dat als Vlaming? Trendy muziek maken, zou ik denken, en je een Hollands accentje aanmeten. Flip Kowlier doet echter niets van dat alles. Hij voerde wekenlang de zogenaamde ‘moordlijst’ aan van het muziek-tijdschrift Oor met ouderwetse folk-, countryen popdeuntjes gezongen in een West-Vlaams dialect dat enkele kilometers buiten Izegem zo goed als onverstaanbaar is. Hoe valt dat te verklaren? Niet. Een Nederlandse krant kopte bij de bespreking van een concert, waarbij de hele zaal uit de bol ging: ‘Onverstaanbaar succes’. Toch een poging. Zou het tóch aan de teksten liggen?

30 graden butten
airco en
mini bar
en ge mist mie echt nie
al zegdje van wel
an de tillefong
oak bell
djillu met n tv
ge wit nuoit wik zeggen
en hit nietn huort
stelt de zelste vroagen
nog ne kji
ist goe were o doa?
ier ist da lik nie

De ikfiguur zit op een hotelkamer dichtbij de luchthaven en als hij naar zijn vriendin belt, dan blijkt die hem helemaal niet te missen. Hij moet haar delen met de televisie, ze lijkt niet te luisteren want ze stelt telkens dezelfde vragen: is 't lekker weer daar, hier valt het tegen.

Tja. Minimal poetry heet zoiets dan zeker? En toch... is dit ‘Bjistje in min uoft’ (Beestje in mijn hoofd) een pareltje van een lied. Kowlier zingt heerlijk lijzig, het melodietje kabbelt onweerstaanbaar, het refreintje werkt aanstekelijk

[p. 586]

Flip Kowlier (^o 1972) - Foto Alex Vanhee.

en bovendien mag Vlaanderens vocaliste nummer één, Geike Arnaert van Hooverphonic, zomaar als achtergrondkoortje fungeren. Izegems of niet, je valt ervoor. Maar het wordt inderdaad nog leuker als je na vele beluisteringen toch wat van de tekst weet mee te pikken. Het simpele countrywijsje dekt helemaal de inhoudelijke lading. Ondanks het weinig passionele begin, blijkt de ik uit dit liedje toch een gelukkige vriend, blij met zijn vriendin en blij met zijn beestje in zijn hoofd dat fel lijkt op vlinders in de buik. Hij is niet uitbundig blij maar de innerlijke vreugde straalt van hem af. Kowlier zegt dat zoveel mooier:

ik stoa ip ne poster
in een boekske da
pulp verpakt in dier papier
en ti niemand deure
dak zitte te lachen
in min binnenste
en da, mak mie blie

Je ziet hem innerlijk lachen op een poster in een chique tijdschrift. ‘Glossy magazine’ noemen we dat in keurig Nederlands. ‘Een boekje dat pulp verkoopt op duur papier’ is niet alleen beeldrijker maar zal ook wel pijnlijk veel dichter bij de werkelijkheid staan.

Nog wat grasduinen in beginregels:

Ki u gezien
T was ip cafe
Die kirel dai hie bie woart

'k Zag je op café, die gozer waar je bij was leek me best.

angelo en angelique
goan vandog een us gon kuopen
't is tjinne dazzo hjil under leven van druom

Angelo en Angelique gaan vandaag een huis kopen, daar dromen ze al hun hele leven van.

gisteren i min zuster voe den jiste kji sinds uoit
eurne vrijer meegebrocht noa toezen tus
vader was wa lastig en oes moeder was nerveus

Gisteren bracht mijn zus voor 't eerst haar vriend mee naar huis, pa was wat kregelig en ma was zenuwachtig.

Vintje toch wie it er ier neffest depot gepist
Joengne toch dien it wel echt zin beste gedoan

Man, wie heeft hier naast de pot geplast, sjonge die heeft aardig zijn best gedaan.

Waarom benk ik zuo dikke
En ziej hie graetemaer
Ip 't platteland doa kwjikken z'oe goed ip

Waarom ben ik zo dik en ben jij sprokkelmager, op het platteland word je goed vetgemest.

En zo kan ik nog wel een tijdje doorgaan. Twee dingen worden duidelijk: Flip Kowlier zingt over uiterst gewone, alledaagse onderwerpen. Hij doet geen poging om dat banale te verheffen tot poëzie. We zien Kowlier niet zo snel de Jan Campertprijs binnenhalen en wie hem ‘de West-Vlaamse Dylan’ noemt, doet Bob tekstueel erg veel onrecht aan. En toch is Flip Kowlier geen ondermaatse smartlaptekstenworstenvuller die zijn onkunde verdoezelt door zich te verbergen achter dat onverstaanbare Izegems. Want haast in elk liedje zit ook wel een oneliner waar veel hedendaagse stand-up comedians niet van terug hebben. Alweer een bloemlezinkje:

Nu dak unne nummer goe vanbuiten kenne
Zin der hun redens mi voer u te beln

[p. 587]

Nu ik je nummer uit het hoofd ken, heb ik geen reden meer om je te bellen.

wist je dat in bad zitten skrjim ne vorm van bespaering is?

Wist je dat in bad liggen huilen een vorm van besparing is?

krusraketten ip u uoft da kan ni ghjistig zin
't stof ofdoen is nutteluos met o die bom bin

Kruisraketten op je hoofd, dat kan niet leuk zijn. Stof afnemen heeft geen zin met al die bommen in huis.

En ook hier zijn we nog niet door de voor-raad heen. Toch is het weinig waarschijnlijk dat het de tekst is die Flip Kowlier het grote succes oplevert in Vlaanderen en Nederland. Ook niet de charme van het dialect, want hij is al lang niet de enige die in een Vlaams dialect zingt, Wannes van de Velde en Willem Vermandere deden hem dat dertig jaar eerder al voor. Overigens ziet Kowlier dat West-Vlaams niet als een statement, net zomin als Willem Vermandere of Wannes' Antwerps. Met zin-gen in je moerstaal, vuistje omhoog a la Normaal, heeft dit niets te maken. Het Izegems is Kowliers natuurlijke uitdrukkingsvorm en voor hem de enige waarin hij écht kan communiceren.

Als het de tekst niet is, dan moet het toch de muziek zijn? Dat is ook maar ten dele zo, maar het is een feit dat Kowlier perfect en als weinig anderen weet hoe een deuntje moet klinken dat ‘erin gaat als koek’, om het maar plat te stellen. Hij schrijft schoolvoorbeeldjes van populaire, verteerbare varianten op countrywijsjes, folkdeuntjes, reggaehuppeldingetjes of poptunetjes. De diminutieven geven aan dat het allemaal niet zo ernstig en zo puur is, maar het is allemaal wél zeer doordacht! Het zijn bijna perfide niemendalletjes. Flip Kowlier kent de kneepjes van het vak. Hij droomt er trouwens van om ooit een wereldhit te schrijven. Wel, het zou me niets verwonderen dat hij de eerste is van zijn generatie die daarin slaagt.

Laatste element in het succes van het fenomeen Kowlier is het product Kowlier. ‘Guitige Knuffelbelg’, ‘Onweerstaanbaar onverstaanbaar’, alweer twee koppen uit Nederlandse kranten. Ze slaan vooral op de zogenaamde aaibaarheidsfactor van de artiest Flip Kowlier. Hij weet dat hij een hoog teddybeergehalte heeft en, alweer met het nodige vakmanschap, speelt hij daar professioneel op in. Hij is lief en teder, ook als hij hiphop rapt of hardrock brult. Zijn eerlijkheid duikt te pas en te onpas op in recensies van platen en concerten. Ach, zegt Filip Cauwelier in een interview: ‘ik lieg heus ook wel eens’... Flip Kowlier, een professioneel jokker, maar wel met leugens waar je van kunt genieten.

Wim Chielens

flip kowlier, In de fik, EMI, 2004.
flip kowlier, Ocharme ik, EMI, 2001.