Ons Erfdeel. Jaargang 46

Een winters ‘fait divers’

Het gebeurt niet zo vaak dat een Vlaamse filmproductie genomineerd wordt voor de hoogste internationale filmonderscheiding, met name de felbegeerde Oscar. Dit was wel al eerder het geval met onder meer Daens (Stijn Coninckx, 1992), Iedereen beroemd (Dominique Deruddere, 2000) en No Man's Land (Danis Tanovic, 2001). En uiteraard voor de korte animatiefilm Een Griekse tragedie van wijlen Nicole van Goethem (1942-2000), die als enige Vlaamse en Belgische regisseur voor haar eerste animatiefilm in 1987 een Oscar in de wacht sleepte. Dirk Beliën (^o1964), die met zijn korte film Fait d' hiver naast vier andere kandidaten op de shortlist van de American Motion Pictures Arts and Sciences voorkwam, maakte dit jaar een mooie kans, maar greep naast de onderscheiding.

De cineast studeerde in 1988 af aan de Brusselse filmschool Rits en realiseerde nadien de korte films Jingle Bells (1996) en Straffe koffie (1997). Fait d'hiver (2001) is zijn derde film.

Beliën vertelt zijn verhaal in zeven minuten: de duidelijk overspannen manager Tim (vertolkt door de toneelacteur Tom van Dyck) keert na een vermoeiende dag op het werk naar huis, maar raakt in een sneeuwbui in een file vast. Via zijn pas gekochte gsm wil hij zijn vrouw waarschuwen. Hij krijgt zijn vijfjarig dochtertje aan de lijn. Met de eerlijkheid van een kind vertelt ze haar papa dat mama momenteel boven is samen met oom Wim, in de slaapkamer nota bene. Deze ‘oom’ is voor de vader-zakenman Tim een nobele onbekende. Bij de gestreste echtgenoot, die in een sneeuwfile gevangen zit, slaan alle stoppen door. Op weg naar huis ziet hij zijn leven instorten. In alle onschuld vertelt het meisje hoe ze op verzoek van de vader gaat aankloppen aan de slaapkamerdeur om te melden dat papa haar verteld heeft ‘via de telefoon’ dat hij thuis is. Het vervolg kan niemand raden... Het is niet alleen een ‘fait d' hiver’, maar helaas ook een ‘fait divers’.

Deze korte film is structureel een subliem staaltje van hedendaagse cinematografie. Hij opent met een extreme close-up van een besneeuwde autokoplamp, als een alziend oog. Daarop krijgt de kijker een close-up van de overspannen en opgewonden zakenman die geblokkeerd zit tussen Antwerpen en Gent. Het alziende oog blijkt uiteindelijk zijn doch-

[p. 440]

tertje te zijn. Haar verhaal wordt bijzonder suggestief, met stiltes en in flashback met voice-over gebracht. Ruimte wordt gegeven aan de fantasie van het vijfjarige kind... In wezen reageert het meisje op de leugens van haar ouders: mama die het had over oom Wim en papa die haar de opdracht gaf te kloppen aan de slaapkamerdeur om te zeggen dat hij thuisgekomen was. Het dochtertje (een schitterend geregisseerde Ellen van Cutsem) is de centrale figuur die de afloop van het verhaal verbeeldt, waardoor de afwezige vader in een panieksituatie terechtkomt.

Fait d'hiver getuigt van een bijzonder intelligente kijk op wat filmmaken in wezen is: een originele vorm geven aan een existentieel gegeven. Het tekort aan liefde bij moeder en kind leidt tot een meedogenloze wraak.

Enerzijds is de film grotesk. Dat wordt geaccentueerd door de overacting van Tom van Dyck in de beginscènes. Anderzijds is de film dramatisch voor alle betrokkenen. Je zou Fait d'hiver kortom kunnen omschrijven als een zwarte komedie. Dat de cineast Beliën erin slaagt via zuiver filmische middelen, onder meer met extreme close-ups en een speelse, ingenieuze en knap gemonteerde flashback, tussen het humoristische, het realistische en het surreëel macabere een bijzondere spanning te creëren, getuigt van meer dan talent alleen.

Deze korte film bleef dan ook niet onopgemerkt op talrijke, zowel binnen- als buitenlandse festivals. Behalve met de Oscarnominatie werd de film al achtmaal bekroond. Hij ontving onder meer een speciale vermelding op het achtentwintigste Internationaal Filmfestival van Vlaanderen Gent, waar een jurylid hem ‘de enige humoristische film van het hele festival’ noemde, en hij kreeg ook de Publieksprijs op Leuven Kort, het internationale Festival van de Korte Film, dat steeds meer weerklank vindt.

Genomineerd worden voor een Oscar in de categorie Best Short Live Action is uiteraard het beste wat een jonge cineast kan overkomen. Intussen blijft Dirk Beliën niet hunkeren naar een Oscar: in afwachting van zijn debuut

Tom van Dyck in ‘Fait d'hiver’.

in de lange speelfilm met De zusjes Kriegel, naar een roman van jeugdschrijver Marc de Bel, begint hij nog deze zomer te draaien aan zijn vierde korte film, Fifi.

Wim de Poorter

Fait d'hiver, regie Dirk Beliën, met Tom van Dyck, Ellen van Cutsem, Aza Declercq en Kris Swinnen.