Ons Erfdeel. Jaargang 46

Thé Lau: een dichter in popland

Een rock-'n-rollband, popmuziek... voor velen zijn dat de symbolen bij uitstek van vrijheid. Met z'n allen in het busje. De roadies zijn al eerder vertrokken met de apparatuur en natuurlijk de cd's en T-shirts die na afloop van het concert worden verkocht. De bandleden doen rond vijf uur de soundcheck en controleren het lichtplan. Daarna gaan ze naar de lokale Chinees of pizzeria, spelen vanaf een uur of tien twee keer drie kwartier plus twee toegiften, drinken nog wat pilsjes in de bar, delen handtekeningen uit en nemen misschien nog even een enthousiast meisje mee naar achteren. Dan, met een gelukzalig gevoel, weer terug in het busje naar huis. Absolute vrijheid.

Thé Lau heeft de vrijheid van het rockbestaan altijd gerelativeerd, ook van zijn eigen band The Scene. ‘Er zit al snel iets burgerlijks aan dat hele rock-'n-rollleven. Wat voor de burgervader z'n borrel en z'n pantoffels zijn, is voor de rockmuzikant z'n biertje en z'n lijntje. Dat is een schrikbeeld waaraan ik me wil onttrekken.’

Daarnaast had de pseudo-persoonlijke vrijheid van een popband nóg een keerzijde: het artistieke keurslijf. De zanger/gitarist/tekstschrijver van de band wilde ook wel eens dat de gedichten waar hij zo lang op heeft gezwoegd werkelijk worden verstaan, werkelijk worden begrépen. Dus stapte hij na bijna een kwarteeuw uit The Scene en verlegde hij zijn pad naar het theater, waar het bescheiden decibelniveau van de akoestische muziek ruimte laat voor poëtisch genieten. Daar groeide hij snel uit tot de Nederlandse chansonnier die hij in potentie altijd was. Dat verklaart deels het succes dat The Scene in Vlaanderen begin jaren negentig al had. Thé Lau is in Humo meermaals bewierookt. In Vlaanderen werden zijn teksten vergeleken met Paul van Ostaijen en Elsschot. Dankzij de radiozender voorjongeren, Studio Brussel, kreeg het nummer ‘Blauw’ in 1991 de status van alternatief volkslied.

Een begenadigd dichter in popland, het gaat maar zelden samen. De belangen van een poëet en een rock-'n-rollster zijn namelijk tegenstrijdig. Lange tijd hield Thé Lau vol dat de bijdragen van de andere bandleden hem beter maakten, en dat hij te veel in zichzelf zou zwelgen zonder hun weerwoord. Ook die laatste barrière heeft hij overwonnen. Thé Lau speelt nu met een toetsenist in (de kleine zaal van) schouwburgen en sfeervolle theatertjes. Want geef toe,

[p. 438]

een tekst als ‘De God van Nederland’ mag niet verdrinken in een orgie van kabaal op het podium en gerinkel van bierglazen in de zaal:

De God van Nederland
laat de geest graag vrij bewegen
Maar de greep van zijn strenge hand
houdt destoutste dromen tegen.

Een harde hand heeft ons geraakt
Een harde hand heeft ons gekraakt
Een harde hand heeft ons geslagen zonder ons te breken

Maar een zachte hand heeft ons gemaakt
bezegeld en gezegend
Eenzachte hand heeft ons gemaakt
uit schemerlicht en zachte zomerregen

Uitzonderlijk is de overstap van het popcircuit naar het theater niet. Collega's als Harrie Jekkers, Gé Reinders en Jan Rot gingen Thé Lau voor, en ongetwijfeld zal zijn voorbeeld nog door anderen gevolgd worden. Anderzijds zie je de ontwikkeling dat cabaretiers/kleinkunstenaars de verleiding van de popwereld toch ook niet kunnen weerstaan. Lebbis & Jansen, Acda & De Munnik en de jongens van NUHR (Niet Uit Het Raam), zoeken graag voor korte of langere tijd het poppodium op.

De cd De God van Nederland (met onder meer een duet met Sarah Bettens van K's Choice) is het logische resultaat van de muzikale en literaire zoektocht van Thé Lau. Het album is gevuld met liefdeshartenkreten en wrange observaties over het benauwde leefklimaat in Nederland, ondanks de schijn van vrijheid. Aan Sylvia Weve vroeg hij of ze voor de hoes een aantal calvinistische koppen wilde tekenen. We zien harde, compromisloze hoofden. Hoofden uit steen gehakt. Hoofden die schreeuwen dat genieten zonde is, dat geld niet over de balk mag worden gesmeten en een mens gewoon moet doen, want dat is ten slotte al gek genoeg. Pontificaal in het midden prijkt het hoofd van Freek de jonge, de verpersoonlijking van de starre trekjes van het calvinisme, maar ook de bestrijder van het onwrikbare dat zo kenmerkend is voor het Nederlandse protestantisme.

Met het hoofd van Freek de Jonge op de hoes is een cirkel rond. In 1973 speelde Thé Lau in een band met het cabaretduo Freek de Jonge en Bram Vermeulen in het programma Neerlands Hoop Express. Het was een ‘onverstaanbaar goede show’ waarin de conférences van Freek de jonge voor de eerste (en ook laatste) keer door een geluidsmuur werden tegengehouden. Lau had in die tijd behoorlijke aanvaringen met Freek de jonge. De cabaretier zag weinig heil in de naïeve grote denkbeelden van Thé Lau, die op zijn beurt bang was voor het cynisme van de komiek met zijn zwarte humor. Over die mentaliteitsstrijd zei Lau eens: ‘De eerste versies van mijn teksten zijn nogal negatief. Ik heb een duistere kant. De neiging bestaat het leven van de zwarte zijde te bekijken. Maar dat wil ik niet uitdragen. Ik sleutel net zolang tot ik in mijn teksten het tegenovergestelde heb bereikt. Cynisme vind ik een stijlfout.’

In 1979 richtte Thé Lau The Scene op, met aanvankelijk Engelstalig repertoire. Er kwam een stroom van albums uit, er werd een enkele hit gescoord, de band trad op tijdens het prestigieuze Torhout-Werchterfestival, en kreeg onderscheidingen als Edisons, een Gouden Harp en de Popprijs in 1992. Het hoogtepunt van The Scene kwam in de derde bloeiperiode van de Nederlandstalige popmuziek. Rond

[p. 439]

1960 gaf Peter Koelewijn het startsein, met in zijn kielzog een aantal tienersterren. In het begin van de jaren tachtig dreef Doe Maar de meisjes tot hysterie en sleepte andere groepen in de hausse mee. Omstreeks 1990 gaven De Dijk, Tröckener Kecks en The Scene de nederpop een nieuwe impuls.

Bijna een decennium lang was The Scene vooral ruig en up-tempo. Met de komst van de klassiek gevormde toetsenist Dante Oei in 1998 werden de strijkers geïntroduceerd. Op de cd Marlene, opgenomen in de Brusselse Jet Studio, is het strijkkwartet van het BRT Orkest te horen. Maar dat bleek nog niet soft en mellow genoeg. Voorzichtig probeerde Thé Lau tijdens late nightconcerten in Amsterdam het volume nog verder terug te draaien. De poëzie moest overwinnen. Thé Lau komt niet voor niets uit het Hollandse kustdorpje Bergen, dat grote dichters als A. Roland Holst en Lucebert heeft voortgebracht.

Thé Lau heeft eens van zichzelf gezegd dat hij eigenlijk een lui mens is. Anders zou hij wel romans schrijven en geen liedteksten. Om zichzelf tegemoet te komen heeft hij zich in de bundel De sterren van de hemel geworpen op het korte verhaal. De bekende thema's van Lau worden helaas iets te zwaar aangezet. Het gevoel, het mededogen met de minder gefortuneerde medemens in diverse werelddelen halen de noodzakelijke lucht en licht weg uit dit werk. De podiumkracht en de muziek, hoe rudimentair Thé Lau die de laatste tijd ook laat klinken, ontbreken. En dat is jammer, want er bestaat geen groter genoegen dan Thé Lau te zien zingen. Hij jankt en kreunt. Een stem met prikkeldraad en honing. Hij zingt met zijn hele gezicht en sleept zijn gehoor mee in zijn kolkende rivier van klanken en woorden.

Want ik leef om te leven
En niet om te verstikken
in een hartstocht die al lang niet meer bestaat
in een huis waar de geest al lang uit is verdreven
- Zo, ik heb gezegd
Ik hoop dat je 't begrijpt
En dat je me nu verder laat -

Patrick van den Hanenberg

thé lau, De God van Nederland, Sony Music, 2002, DTM 507927 2
thé lau, De teksten, Vassallucci, Amsterdam, 2003, 140 p.
thé lau, De sterren van de hemel, Vassallucci, Amsterdam, 2000, 198 p.