Ons Erfdeel. Jaargang 45

Theater

Het Net: met Josse de Pauw als hefboom

Eind januari 2000 beëindigde Robrecht de Spiegelaere een dossier, gericht aan de adviescommissie voor teksttheater. ‘Ik ben ondoordacht geweest’, chrijft de algemeen directeur van De Korre. ‘Maar kunt u nu daarom een goed werkend theater schrappen?’ Zijn dossier is een herkansing, want zijn aanvraag tot subsidie van enkele maanden voordien was vaag, onvoldoende onderbouwd en werd daarom afgewezen. Toen stond er één naam in: Josse de Pauw. Plat opportunisme, oordeelde de commissie, een poging om een zwak project te redden met een grote naam.

Het is spannend geweest voor De Korre, maar de groep heeft het in de herkansing gehaald. Vanaf het najaar van 2000 trad er een overgangsperiode in waarin het nieuwe artistieke gezicht in Brugge geïntroduceerd werd: Josse de Pauw. Onder zijn leiding kreeg de theatervoorziening een andere naam. De Korre werd Het Net.

Nu Het Net er weldra één seizoen heeft opzitten in deze nieuwe constellatie en het stof van de warrige overgangsperiode is neergedaald, weten we dat De Spiegelaere geen poker speelde. Hij had jammer genoeg zijn subsidiedossier niet klaar tegen de inleveringsdatum. De voorbereidende gesprekken met zijn kandidaat waren pas aangevat. Daarvan getuigt Hugo de Greef, intendant van Brugge 2002, die De Korre en De Pauw met elkaar in contact bracht. ‘In de zomer van 1999 vroeg De Korre een gesprek met mij. Men zat een beetje strop en stelde zich vragen over de toekomst. Ondanks de impasse wou men wel graag een centrale plaats innemen tijdens Brugge 2002. We waren het er snel over eens niet naar een directeur te zoeken, maar naar een kunstenaar of een gezelschap dat het artistiek werk zou kunnen verrichten. De naam De Pauw viel. Dat was weinig realistisch, vonden we, ikzelf incluis. Josse was in die periode aan het uitzoeken waar hij thuishoorde en was sterk verankerd met Brussel. Maar hij zei ja.’

Het leken niet meteen twee partners die voor elkaar voorbestemd waren. De Korre, een bescheiden theaterhuis van middelmatige envergure, dat een drietal producties per seizoen maakte waarmee overwegend lokale zalen werden bereisd. Onder Karst Woudstra was het gevangen in een krappe infrastructuur. Vanaf de komst van Bob de Moor ruimer behuisd, samen met partners van andere kunstdisciplines waarmee parallelprogramma's mogelijk waren. Maar toch overwegend, onder deze laatste, ambachtelijk gemaakt verteltheater over de volkse, alledaagse mens. Daartegenover Josse de Pauw, grootstedeling die in de kringen van het Kaaitheater de avant-garde meemaakte, die de voorbije jaren Europese podia aandeed, die theater maakte, filmwerk deed, teksten schreef en inbreng uit muziek en plastische kunst integreerde in zijn werk. De man die op zijn vrijheid stond, zich niet liet knechten, op geen enkele plek ooit vast ingelijfd werd. Een artiest die het ooit wel eens probeerde met een eigen

[p. 454]

structuur, Laagland, maar daar wegens een te onaangepaste houding voor de vigerende beleidskaders niet mee van grond kwam.

Een wereldburger in een provinciestad. Is het oneerbiedig om het zo samen te vatten?

Mogelijk wordt Het Net een testcase onder de theaters. Het houdt het midden tussen gezelschap en kunstencentrum, want is enerzijds actief op productioneel vlak, maar heeft anderzijds oog voor verwante producties die uitgenodigd worden in de receptieve werking. Als één ding duidelijk is, dan wel dat De Pauw weinig voelt voor een traditionele invulling van zijn functie. ‘Ik wil mijn werk maken zoals ik dat altijd gedaan heb’, zegt hij. ‘En ik wil het graag in Brugge maken. Dat is goed volk. Daar valt een klap mee te doen. Je kunt met elkaar sporen zonder op elkaars lip te zitten. Voor mij is het goed om in een andere context terecht te komen. Breuken hebben me in mijn loopbaan altijd iets opgeleverd. Het is niet helemaal wat ik met Laagland voorhad, dat meer los-vast moest worden, terwijl Het Net er nog zal zijn als ik wegga. Ik heb wel dezelfde mensen gevraagd als ik bij Laagland om me heen had gewild.’

Als er al een voorloper is, dan misschien het model dat het Gentse Nieuwpoorttheater hanteerde onder Arne Sierens, Johan Dehollander en Stef Ampe. Dat wil zeggen, producties opzetten, uitgaande van een beperkte kern huisartiesten met verwantschappen. Daarnaast allianties aangaan met andere theaters die op dezelfde golflengte zitten, hetgeen uitmondt in coproducties. En tot slot een receptief programma uitwerken dat aansluit bij het eigen werk of er een aanvulling op is.

Het Net is een open model, dat vrijheid toelaat en een weldadig ‘je m'enfoutisme’ heeft. Zo is er geen doel op lange termijn, geen programma om tijdens de subsidieperiode van vier jaar ten uitvoer te brengen. De horizon is niet afgelijnd, er zijn mogelijkheden tot creativiteit. Het is volslagen tegen de logica van de kunstmarkt, waar langetermijnvisie en effectbejag steeds meer aan de orde zijn.

Nog zo'n marktcorrigerende bekommernis is de introductie van Sproken, een reekstitel die om de paar maanden artiesten van uiteenlopende gezindte, wetenschappers of theoretici samenbrengt op één avond. Het is een blind booking waarbij het publiek volledig is overgeleverd aan zijn vertrouwen op De Pauw. Hoewel

Josse de Pauw in ‘Sittings’
Regie Peter van Kraaij -
Foto Herman Sorgeloos.

het niet noodzakelijkerwijs aansluit bij de producties die op stapel staan, wordt het omschreven als ‘de ruggengraat van de werking’. Immers, het levert voeding en inspiratie, het bezielt en enthousiasmeert. Lezingen over artificiële intelligentie of fotografie staan er schouder aan schouder met dans, een video of film, poëziefragmenten of muziekuitvoeringen. Telkens geeft een jong maker inzage in zijn werk.

Multidisciplinair is trouwens sowieso de werking die De Pauw voorstaat, getuige zijn recente creaties, waarin muziek van Peter Vermeersch aanwezig was (Weg en Larf) en Roland van Campenhout (Larf), plastische kunst van Koen Tinel (Larf) of film (Übung). Daarnaast is deze activiteit stevig verankerd in de plaatselijke context van De Republiek, dat is het gemeenschappelijk kunstenhuis waar Het Net deel van uitmaakt. De twee andere medebewoners zijn concert- en festivalorganisator Cactus en bioscoop Cinema Lumière. Een ‘cohabitation’ met hen vergemakkelijkt de mogelijkheid tot doorstroming en synergie, en bevordert sowieso de algehele ambiance en uitstraling naar het publiek toe.

Verwantschap en verstandhouding zijn codewoorden die echt wel opgaan voor alle ge-

[p. 455]

ledingen van de werking. Een naam als ‘Het Net’ verwijst dan ook niet zozeer naar een belemmerende fuik, waarin gevangen of bijeengezamelde specimen bijeen zitten; het is een open systeem, dat op zeer hedendaagse wijze begrepen kan worden als netwerk. Dat geldt voor de artiesten die opdrachten krijgen of voor uitvoerders in de cast. Het zijn overwegend ‘fellow travellers’ waarmee De Pauw, zoals hij dat zelf zegt, graag een tijd doorbrengt. Het is een heel lijstje: Peter Vermeersch, Peter van Kraaij, Tom Jansen, Dirk Roofthooft, Jan Ritsema, Frieda Pittoors, Hans Aarsman, Dirk Pauwels, Marc Didden, Dominique Deruddere, Koen Tinel, Roland van Campenhout. Veel van die namen doken het eerste seizoen al op in de programmering. Anderen krijgen we vast later nog te zien.

De netwerkstructuur zit verankerd in het hele theaterlandschap. Dat bleek bijvoorbeeld uit de eerste producties die Het Net opzette. Voor Übung werd een verbond aangegaan met Victoria en het KunstenFESTIVALdesArts. Tom Jansen schreef de tekst voor Kind, maar in de figuur van Jan Lauwers, die de coaching waarnam, was de Needcompany als coproducerende instantie in het spel. Peter van Kraaij realiseerde twee projecten. Eerst het ambitieuze Sittings, een ‘double bill’ over de fotografen Tina Modotti en Gary Winogrand, maar vervolgens samen met Muziek Lod De overstroming. De laatste productie van het seizoen, SS, is een onderdeel van het programma van Brugge 2002.

Netwerken opent niet alleen deuren, het sluit er sommige. De spreidingspolitiek van Het Net ziet er bijvoorbeeld ingrijpend anders uit dan die van zijn voorganger. Van wild op tournee gaan is geen sprake meer, het reizen in ‘la flandre profonde’ is geen optie. Ook hier is het uitgangspunt om slechts die plekken aan te doen waar een inhoudelijke verwantschap mee bestaat. Daarom werkt Het Net niet meer met een impresariaat dat de tourneeboekingen verricht, maar neemt het zelf de verkoop van zijn producties in handen. Het Net zal beduidend minder plaatsen bespelen; het zullen bovendien eerder kunstencentra zijn dan culturele centra.

Het hoeft geen betoog dat De Korre van weleer, na zijn gestage infrastructurele aangroei, plots een inhoudelijke groeischeut meemaakt. Het krijgt toegang tot integere en kwaliteitsvolle artiesten en kan coproducties aangaan met gelijkgestemde huizen. Josse de Pauw is de hefboom waarmee dit alles kan. Krijgt hij na Brugge 2002 ook de deuren van het nieuwe Brugse Concertgebouw open?

Geert Sels

Het Net, Sint-Jakobsstraat 36, B-8000 Brugge
Tel.: [phone] Fax: [phone].
e-mail: [e-mail]