Ons Erfdeel. Jaargang 45

[p. 192]

Jan Wolkers
De Weerspiegeling

De hele zomer lever ik strijd tegen het eendekroos om de weerspiegeling te behouden van onze poel die ongeveer vijfentwintig meter lang is en vijftien meter breed. Dat kan dus uitgroeien tot bijna vierhonderd vierkante meter rul vast tapijt, van een kleur waarvan je je op den duur afvraagt of je binnen de krans van gele lissen, kattestaart en moerasandoorn die het aanvankelijk heldere voorjaarswater omzomen niet net zo goed een tankwagen vol erwtensoep leeg zou kunnen laten stromen. Tussen mijn werk door loop ik zo nu en dan met een fijnmazig schepnet naar de waterkant en sla wakken in de groene brij, waarin je voor korte tijd weer wolken ziet drijven achter de weerspiegeling van de berken. Dan trekt alles weer dicht, alsof er met slagregens een groen noodweer overtrekt. En je kan zo'n net vol kroos niet zomaar op de kant uitschudden en de volgende hap groezeligheid opvissen. Je moet ieder bergje, dat niet alleen maar groen is maar ook roodachtig door de onderkant van de blaadjes, en waaruit zoetwaterpissebedden en geelgerande waterkevers met krampachtige sprongen trachten te ontkomen, zorgvuldig met je vingers doorroeren om te kijken of er geen jongen van de kleine watersalamander tussen zitten. Op eigen tere kracht kunnen ze niet uit het op elkaar gepakte kroos ontsnappen, zodat je ze een handje moet helpen. Bij ieder schepnet vol dat je in het gras kiepert zitten soms wel vier of vijf van die kleine elastiek-kleurige stukjes wriemeligheid. Het heeft ook iets symbolisch, dat gevecht om de weerspiegeling te behouden. Alsof je je uit alle macht verzet tegen het verduisterende kroos van het grote vergeten.

Van het voorjaar, toen het water nog zo glashelder was dat je de kleinste vogels die over de poel vlogen aan hun weerspiegeling kon determineren, zag ik ineens vanuit het riet een paar rimpelingen die me te fijnzinnig leken voor een wilde eend die aan het grondelen was. Even dacht ik aan een rugstreeppad die al vroeg in het seizoen werd gedreven Door de aandrift die in de lente vervoert, zoals Slauerhoff dat in een van zijn gedichten noemt. Maar ineens vloog er een merelgrote vogel van de kant op, die ik vanwege zijn witte borstvlek eerst voor een beflijster hield. Toen het mollige beestje op de vlonder neerstreek en steeds in elkaar dook alsof het veren (van metaal dan) in zijn onderlijf had, begreep ik dat het een waterspreeuw moest zijn. En steeds dook hij nerveus door zijn poten, precies zoals een winterkoning. Alleen een forse hand vol veren molliger. Van de vlonder vloog hij naar de waterkant en liep het water in. Over de bodem zag je hem kleine waterwezens wegvangen.

[p. 193]

Nadat ik hem een poos geobserveerd had, belde ik naar de Vogelwerkgroep Texel en zei dat ik een waterspreeuw in mijn poel had. Binnen de kortste tijd was mijn terrein veranderd in een klein Srebrenica.

Overal zaten vogelaars in grauwgroene kledij, zoals het behoort, met fototoestellen met geschutsgrote voorzetlenzen die ze op de waterspreeuw richtten die kennelijk geen negatieve briefing van de schepper aller dingen had ontvangen over het specimen mens en onverstoorbaar doorging met zijn onderwaterjacht. Een van de vogelaars zei me dat het pas de derde of vierde keer was dat de waterspreeuw op Texel was waargenomen op zijn doortocht naar noordelijker streken en heldere bergbeken, en dat de vogel door de weerschijn van zijn witte borst de weerspiegeling doorbreekt, zodat hij zijn prooi over de bodem kruipend kan waarnemen.

Een paar dagen later was hij vertrokken naar de heldere bergbeken van het noorden. Die avond werd ik wakker omdat ik in mijn droom gehuild had. Mijn waterspreeuw is dood, schoot het door me heen.

Er was een lange duistere sloot door een kale polder. In de sloot stond een figuur, een donker silhouet.

Het stijve van een vogelverschrikker. Waar zijn staken in het water kwamen zag ik het wit van de borst van de waterspreeuw. Hij leefde nog. Ik tilde hem uit het water en toen stierf hij in mijn handen.

Overgenomen uit: jan wolkers, De Weerspiegeling, Uitgeverij De Bezige Bij, 2001.