Ons Erfdeel. Jaargang 43

Oldenburg: een draaischijf voor de neerlandistiek in Noordoost-Europa

In 1972 pleitte Jan Goossens in Ons Erfdeel voor een leerstoel Nederlands in Neder-Saksen. In deze grote Duitse deelstaat met zijn lange grens met Nederland ontbrak lange tijd de mogelijkheid om op universitair niveau Nederlands te studeren. Er bestond wel een éénmanslectoraat in Göttingen. Pas in het begin van de jaren tachtig werd aan de jonge universiteit van Oldenburg gestart met een leerstoel Nederlands. Die behoorde samen met Germanistiek, Anglistiek en Slavistiek tot de vakken die men in de vakgroep Literatuur- en Taalwetenschappen kon volgen.

In Oldenburg werd dus pas in 1974 een universiteit opgericht, genoemd naar Carl von Ossietzky (1889-1939). Deze journalist en pacifist werd in 1933 gevangen gezet door de nazi's. In 1936 ontving hij de Nobelprijs voor de vrede, die hij echter nooit in ontvangst heeft mogen nemen. De nieuwe universiteit onderhoudt contacten met onderwijsinstellingen over de hele wereld, maar vooral met de universiteit in het nabijgelegen Groningen zijn er intense banden.

In het begin kon men aan deze universiteit enkel een paar algemene cursussen Nederlands volgen. In 1981 werd Francis Bulhof benoemd tot hoogleraar van de nieuwe leerstoel Nederlandse literatuurwetenschap en er werd ook een lector aangesteld die zich bezighield met taalkunde en Landeskunde. Sinds 1984 bestaat er een volledige opleiding neerlandistiek. In 1989 werd A.N. Sturm benoemd tot titularis van de leerstoel Nederlandse taalkunde. In 1997 volgde Ralf Grüttemeier de in 1995 gepensioneerde Bulhof op. Anno 2000 bestaat de staf uit 7 personen waaronder twee hoogleraars. Het aantal studenten is moeilijker te achterhalen, omdat dit per semester nogal eens varieert. Op dit ogenblik volgen ongeveer 170 studenten Nederlands als hoofd- of als bijvak, het hoogste aantal ooit. Daarmee heeft Oldenburg samen met Munster de grootste afdeling Nederlands in Duitsland.

De studie neerlandistiek omvat naast taal-

[p. 615]

lessen, literatuurwetenschap, taalkunde en Landeskunde. Literatuurwetenschap bevat de Nederlandstalige literatuur van de twaalfde eeuw tot vandaag. De klemtoon ligt wel op de hedendaagse letterkunde. In de lessen taalkunde leert men de grammatica en fonetiek van het Nederlands aan. Landeskunde brengt de studenten kennis bij over de sociale en culturele geschiedenis van Vlaanderen en Nederland. Zoveel mogelijk wordt de evolutie in beide landen vergeleken met die in Duitsland. Men kan zich ook verder specialiseren. Dan hebben de studenten de keuze tussen literatuurwetenschap en taalkunde.

In het wintersemester van 1998 werd in Oldenburg met de nieuwe opleiding ‘Niederlande-Studien’ begonnen. Met deze nieuwe studierichting wil men inspelen op de toenemende Duitse interesse voor Nederland. Deze interdisciplinaire Magisteropleiding is een samenwerking met de Rijksuniversiteit van Groningen. Tijdens de studie is trouwens een verblijf aan de Groningse Universiteit verplicht: een semester als men ‘Niederlande-Studien’ als bijvak volgt, twee bij een studie als hoofdvak. Aan de Groningse universiteit werd ook een leergang ‘Duitsland-studies’ ingericht. De nieuwe studie is meer op de praktijk gericht. De opleiding neerlandistiek blijft de basis, maar na een tussentijdse proef kan men voor ‘Niederlande-Studien’ kiezen. Ook studenten die een opleiding neerlandistiek aan andere Duitse universiteiten gevolgd hebben, kunnen zich inschrijven. De studie bestaat uit vier onderdelen: economie; recht; geschiedenis, sociologie en politiek van de Nederlanden en Duitsland, en ten slotte Landeskunde van de Nederlanden. Met deze nieuwe studierichting hoopt de initiatiefnemer, Ralf Grüttemeier, de studenten beter voor te bereiden op de arbeidsmarkt. Dankzij deze studie zullen de afgestudeerden aan beide zijden van de grens aan de slag kunnen. Men wil hen opleiden tot tussenpersonen die zowel de taal als de cultuur en de economie van beide landen goed kennen. De nieuwe opleiding is gestart aan het begin van het wintersemester van 1998 en zal eind 2002 geëvalueerd worden

Zowel de studie neerlandistiek als ‘Niederlande-Studien’ kunnen als hoofd- en als bijvak gevolgd worden en men kan ze ook in het kader van een leraren opleiding studeren.

In 1980 sprak Herman Vekeman in een bijdrage in dit tijdschrift zijn verwondering uit over het feit dat de universitaire voorzieningen voor de neerlandistiek in Neder-Saksen tot op dat ogenblik ondermaats gebleven waren. Hij hoopte dat de nieuwe leerstoel Nederlands in Oldenburg daar verandering in zou brengen. Hij kan gerust zijn. Oldenburg is in twintig jaar uitgegroeid tot een van de belangrijkste leerstoelen Nederlands in Duitsland en het is een draaischijf voor de neerlandistiek in het Noordoosten van Duitsland.

Dirk van Assche

Niederlandische Abteilung Universität Oldenburg, Ammerländer Heerstrasse 67-69, Postfach 2503, D-26111 Oldenburg Tel.:(+ 49)441.798.20.45. Fax:(+ 49)441.798.21.15.

Bibliografie:

jan goossens, ‘De Duitse germanistiek en het Nederlands’, in Ons Erfdeel, 1972, XV, nr. 5, pp. 22-32.

herman vekeman, ‘De actuele situatie van de neerlandistiek in de Duitse Bondsrepubliek’, in Ons Erfdeel, 1980, XXIII, nr. 5, pp. 645-654.