Ons Erfdeel. Jaargang 43

Tien jaar Philip Morris Kunstprijs

Het was, zoals sommige kranten schreven, een onmogelijke benaming: Philip Morris Selection Award. Gelukkig werd die in 1999 veranderd in Philip Morris Kunstprijs. Maar de opzet bleef dezelfde: ondersteuning van de carrière van jonge talentvolle kunstenaars. Aanvankelijk ging, voor het eerst in 1991, de prijs naar iemand uit de (klassieke) muziek, maar al gauw kwamen daar de sectoren dans en beeldende kunst bij. Jaarlijks kent de ‘Philip Morris Finest Selection Foundation’ 150.000 gulden (± 2.775.000 BEF) toe en het geld komt natuurlijk van de sigarettenfabrikant in Amstelveen die daarmee geïnstitutionaliseerde kunstsponsoring van belang bedrijft. De media accepteerden de ‘award’ zonder enige terughoudendheid en de naamsverandering heeft ontegenzeggelijk nog meer uitstraling aan de jaarlijkse bekendmakingen gegeven.

Het dient te worden gezegd dat het Philip Morris er in het begin allerminst om ging om naambekendheid in de media te krijgen. Het bestuur van de stichting (het management van het bedrijf, aangevuld met de directeur van Toneelgroep Amsterdam Gerrit Korthals Altes als speciale adviseur) spiegelde zich voornamelijk aan het sponsorbeleid van de Amerikaanse moederonderneming, dat tot de grote mecenaten van de wereld behoort.

In Nederland werd keer op keer benadrukt dat men zich wilde inzetten voor de jeugd, het liefst kunstenaars die vernieuwend werken. Talent jonger dan achttien jaar komt niet voor beoordeling (en bekroning) in aanmerking, omdat men vreest dat de buitenwereld dat verkeerd zou uitleggen: het bevorderen van het roken door jonge mensen. Publiciteit zocht het bedrijf niet; die kwam op de tweede plaats.

Drie raden van advies, voor muziek, dans en beeldende kunst waarvan de leden in de diverse disciplines werkzaam zijn, dragen ieder in hun eigen categorie een kandidaat voor aan het bestuur. Dat neemt dan de formele beslissing tot toekenning van de prijzen. Tot op de dag van vandaag is men niet van de verschillende adviezen afgeweken. In 1991 en '92 werd de prijs alleen uitgereikt in de categorie muziek (celliste Quirine Viersen en het Osiris Trio). Het jaar daarop vond de uitbreiding plaats naar dans (choreograaf Pieter de Ruiter) en in 1995 werd de sector beeldende kunst toegevoegd(Ansuya Blom). In overleg met de wensen van de winnaars wordt bepaald op welke manier de ondersteuning kan worden ingevuld (baar geld wordt niet gegeven). Dat kan door het aanbieden van een expositie met boek (beeldende kunst), cd-opname en/of deelname aan masterclasses (muziek) of het geven van een choreografieopdracht (dans). Allerlei varianten zijn mogelijk.

Bovendien worden de bekroonden op hun weg naar mogelijke roem goed en zorgvuldig gevolgd (soms springt de stichting nog wel eens financieel extra bij) en zij worden ook gevraagd regelmatig van zich te laten horen. Bij de muziek zijn ze doorgaans net twintig, bij dans en beeldende kunst liggen de leeftijden hoger.

Eenmaal dreigde de muziekadviesraad het

[p. 608]

Lars Wouters van den Oudenweijer, klarinettist, winnaar van de Philip Morris Kunstprijs 1999 (muziek) - Foto Vincent Kruijt.

schip in te gaan. Iemand uit de kunstensector had een bandje ter beoordeling ingezonden, voorzien van een cv van de betrokken kunstenaar. De leden kwamen onafhankelijk van elkaar tot de conclusie dat hier sprake was van pianospel van de hoogste orde, een Horowitz of Rubinstein waardig. Men dacht dus een groot onbekend talent op het spoor te zijn gekomen. Maar snelle naspeuringen brachten aan het licht dat de persoon in kwestie nergens domicilie had. Geraadpleegde conservatoriumdirecties kenden hem niet en de opgegeven beroemde leermeesters hadden nooit van hem gehoord. Een onopgelost raadsel.

De 150.000 gulden vormen overigens maar een topje van de kunstijsberg. Winnaars ontvangen een bronzen plastiek van de beeldhouwer Jan Verschoor, er is in november steeds een publieks presentatie die royaal is aangekleed, er zijn persbijeenkomsten, videoproducties, ceremoniële ontvangsten van kunstenaars én televisiepromotie. In november 2000 worden de winnaars van de Philip Morris Kunstprijs 2001 bekend gemaakt.

Rekent men bij dit alles de steun die het bedrijf nog geeft aan culturele evenementen en organisaties en instellingen als het internationaal Theaterschool Festival, het Cobra Museum voor Moderne Kunst in Amstelveen en de schouwburg aldaar en andere incidentelere manifestaties dan is er sprake van een zeer omvangrijk sponsorbudget. Bestuursvoorzitter, tevens algemeen directeur van Philip Morris Holland, drs. Jan Schipper voorziet een lang leven voor de kunstprijzen, ofschoon het denkbaar is dat accenten, in navolging van de Verenigde Staten, in de toekomst wat meer verlegd zullen worden naar sociale ondersteuningen.

Jan Rubinstein