Deze verzorgde bloemlezing van modern Nederlandstalig proza, poëzie en theater kwam tot stand naar aanleiding van het vijfjarig bestaan van het jaarboek The Low Countries, uitgegeven door de Vlaams-Nederlandse Stichting Ons Erfdeel. Het jaarboek is een waardige opvolger van het betreurde tijdschrift Delta (1958-1973) en biedt, zoals zijn voorganger, ‘reliable and soundly based information’ over de maatschappij en cultuur van de Lage Landen. Dit laatste schrijft Jozef Deleu, afgevaardigd-bestuurder van de Stichting en hoofdredacteur van The Low Countries, in zijn voorwoord. De inhoudstafels van de eerste vijf jaarboeken, achteraan in Low Leans the Sky afgedrukt, zijn het bewijs van de veelzijdigheid en de kwaliteit van The Low Countries.
De bloemlezing zelf is ook een mijlpaal in de promotie van de Nederlandstalige literatuur. Ze bevat de integrale tekst van een literaire manifestatie die in maart 1998 op twee prestigieuze Britse locaties - de National Gallery in Londen en de City Chambers te Edinburgh, beide tot de nok gevuld - te zien was. De bundel bestaat grosso modo uit drie delen. Het eerste deel is een selectie van hoofdzakelijk poëzie uit Noord en Zuid, die door Eva de Hondt werd gebracht. Moderne klassieke dichters als Marsman, Boon, Claus, Vasalis, Herzberg en Campert staan er naast hedendaags talent als Van Deel, Dewulf, Nolens, Van Haren, Van Vliet en Ducal (het hoe en waarom van de keuze is echter niet steeds duidelijk). De vreemde eend in de bijt is de eminente vertaler James Brockway, die hier aanwezig is als auteur van een ironisch en oorspronkelijk in het Engels geschreven gedicht over zijn adoptie-land Nederland, met als memorabele slotwoorden: ‘God made the world with an amateur touch, / Holland He left to His Betters, the Dutch.’
Daarna volgt de finale van Eriek Verpales monoloog Olivetti 82, die door Bob de Moor werd voorgedragen. Het derde deel is een keuze uit het werk van Monika van Paemel en Rutger Kopland, die beiden zelf optraden tijdens de voorstellingen. Alle teksten in het boek zijn overigens zowel in het Nederlands als in Engelse vertaling afgedrukt.
Van een programmaboek als
Low Leans the Sky mag men natuurlijk niet verwachten dat het de opgenomen teksten in een ruime literair-culturele context plaatst. Op een aantal korte biografische schetsen na, laat het boek dan ook de teksten hoofdzakelijk voor zichzelf spreken.
‘Chatham Revisited’, het bovengenoemde essay van Luc Devoldere, is charmant-lichtvoetig, maar noodzakelijkerwijs ook hoogst impressionistisch.
Nu en dan heeft men toch het gevoel dat de samenstellers de kans hebben laten voorbijgaan om een auteur in een ruimer internationaal verband te plaatsen. Bij J. Bloems ‘Na de bevrijding’ is dat het geval. Nobelprijswinnaar Seamus Heaney maakte hiervan een Engelse versie voor Peter van Kamps tweetalige bloemlezing Turning Tides (1994), een boek waarin Ierse dichters worden geconfronteerd met Nederlandse poëzie. Heaneys ‘After Liberation’, ook overgenomen in de bundel The Spirit Level (1996), had zeker een plaats verdiend in Low Leans the Sky.
In elk geval verdient dit initiatief alle lof. Hopelijk zal het zijn sporen nalaten bij zowel de individuele literatuurliefhebber als bij sommige Britse uitgevers die de voorstelling bijwoonden. Eind 1997 deed Behoud de Begeerte voor het eerst Londen aan met een literair programma, met op de affiche o.a. enkele vooraanstaande Vlaamse en Nederlandse auteurs, zoals Claus, Palmen, Van Dis, Nolens en Hemmerechts. Achteraf schreef een recensent hierover in de Daily Telegraph: ‘Only the Belgians could have dreamt this up’. Moge dit het startsignaal zijn voor een voortschrijdende opmars van de Nederlandstalige literatuur op de eengemaakte Europese markt.
Paul Vincent
| jozef deleu (ed.), Low Leans the Sky. Stichting Ons Erfdeel, Rekkem, 1998, 160 p. ISBN 90-75862-20-02. |
Auteursrechtelijk beschermd