Ons Erfdeel. Jaargang 41

Een taal, vele stemmen in Zweden

Nederland en Vlaanderen waren op de internationale boekenbeurs van Göteborg (30 oktober - 2 november 1997) te gast als ‘themaland’ onder het motto ‘Eén taal, vele stemmen’. Dertien Nederlandse en acht Vlaamse

[p. 126]

auteurs lieten zich voor publiek interviewen, zaten in discussieprogramma's, hielden lezingen en lazen voor uit eigen werk. Schrijvers als Claus, Mulisch, Nooteboom figureerden er naast A.F.Th. van der Heijden, Marcel Möring, Connie Palmen, Adriaan van Dis, Tom Lanoye, Eddy van Vliet en Monika van Paemel. J. Bernlef, Anna Enquist en Rita Törnqvist (Verschuur) hadden er met hun kennis van het Zweeds al een streepje voor.

Opvallend was ook een sterke delegatie van jeugdschrijvers als Anne Provoost, Bart Moeyaert, Ed Franck, Els Progrom, Gregie de Maeyer en Imme Dros.

Het eerste criterium van hun uitverkiezing was een beschikbare vertaling in het Zweeds. Dat verklaarde de aanwezigheid van auteurs als de in Zweden veelgelezen Maarten 't Hart en Tim Krabbé. Alleen van Tom Lanoye was nog niets in het Zweeds vertaald.

De hele organisatie van het evenement berustte bij de Stichting Frankfurter Buchmesse '93 (SFB), een Vlaams-Nederlandse Stichting met de wat misleidende naam, die na de geslaagde manifestatie op de boekenbeurs van Frankfurt 1993 ook de beurs in Barcelona (1995) aandeed en dus nu het Zweedse taalgebied probeerde te openen voor de Nederlandstalige literatuur. Vlaanderen en Nederland investeerden in het project elk 16.000.000 BEF (ƒ900.000,-) (de Vlaamse poot van de Stichting, de Vlaamse Stichting voor Literatuur, is overigens intussen opgeheven).

Een ruime, aantrekkelijke en strategisch goed gelegen stand diende als informatiecentrum voor uitgevers, journalisten en het algemene publiek. Alle informatie over auteurs, vertaalde en (nog) niet vertaalde titels en beursprogramma's waren daar te vinden. Jammer dat de getoonde boeken niet te koop waren, omdat de grote Zweedse uitgevers uit Stockholm net dit jaar hadden uitgekozen om niet aanwezig te zijn in Göteborg wegens te duur. Dat was tenminste de officiële verklaring.

De bezoekers konden wel een Companion to Dutch and Flemish Letters meenemen, met essays over de stand der letteren in de Lage Landen, en een bibliografie van in Scandinavische talen vertaalde werken.

Een literaire avond in het Stadstheater, georganiseerd door Behoud de Begeerte, legde de schrijvers, die allen putten uit de ‘goudmijn’ van de kindertijd, een strakke regie op en wis-



selde de voorleessessies af met niet altijd functionele maar onderhoudende intermezzi. Het maakte indruk op de Zweden, die jammer genoeg niet in grote getalen opdaagden.

In het stadsmuseum stelden Gregie de Maeyer en Koen Vanmechelen intussen hun intrigerend (op het gelijknamige boek gebaseerde) project De kooi voor, waar kinderen filosofeerden over kunst en hun gedachten vormgaven in hout en ander materiaal. Beeldend kunstenaar Vanmechelen integreerde dan hun werkstukken in zijn ‘installatie’.

Mulisch hield een lezing (Holland for beginners), waarin hij betoogde dat Nederlanders voor het gezond verstand en de gulden middenweg (en dus middelmaat) kiezen. Enthousiasme is er verdacht en exuberantie verboden. Shakespeare en Mozart zijn er ondenkbaar. Een plein met in het midden een groot standbeeld is er zeldzaam en Goethe zou nooit uit Holland gekomen zijn, maar ook Hitler niet.

Mulisch vond overigens desgevraagd de Vlaamse en Nederlandse literatuur totaal verschillend en begreep niet waarom ze samen op een beurs stonden. Misschien moet hij de titel boven dit stuk nog eens lezen.

In zijn lezing Flanders for beginners: Split and full of shit stelde Lanoye op de hem eigen spitse én voorspelbare manier Vlaanderen voor als land van gezapigheid, corruptie en gebor-

[p. 127]

neerdheid. Toch bekende hij in een interview, net als de immer badinerende Claus, zijn geestelijke vader, dat hij nooit in Nederland zou willen wonen, en België (Vlaanderen?) nodig heeft als inspiratiebron.

Overigens had de Stichting Ons Erfdeel als enige uitgever uit het Nederlandse taalgebied in Göteborg een eigen stand. Ze stelde er vijf met steun van het ministerie van de Vlaamse Gemeenschap (Dienst Buitenlands Beleid) in het Zweeds vertaalde publicaties voor over de taal, de geschiedenis, de literatuur en de schilderkunst van de Lage Landen.

Luc Devoldere