Ons Erfdeel. Jaargang 40

De taaie hoop van een linkse Vlaming

In nummer 1 van deze jaargang had ik het over de gemiste kans die Het klauwen van de historicus van Eric Defoort was als antwoord op Het klauwen van de leeuw, het geruchtmakende boek van Marc Reynebeau. Het lijkt erop alsof de linkse publicist Ludo Abicht dat (begin van een) antwoord nu wel geschreven heeft.

De auteur heeft het niet begrepen op onze ‘postmoderne conditie’. Alle ‘grote Verhalen’ (ook het nationalistische) worden verworpen, maar er wordt met geen woord gerept over het allergrootste ‘Verhaal’ van onze tijd, dat van het triomferend kapitalisme. Het postmoderne levensgevoel past echter wonderwel in een eengemaakte wereldmarkt die zweert bij deregulering en waar alles te koop is voor een winkelende consument met geld. Maar de mensen worden intussen zonder bescherming overgeleverd aan een economisch-financiële elite, die alleen uit eigenbelang handelt.

Zolang Europa een democratisch en sociaal deficit kent, moeten de democratische en sociale belangen op nationaal niveau worden verdedigd. Voor Abicht is dit niveau het Vlaamse. Hoe recent en kunstmatig de Vlaamse constructie ook is, ze is voor hem de vrucht van een bevrijdingsbeweging. Indien evenwel Vlaanderen dat bevrijdingsethos niet uitdraagt, wordt het niet meer dan een ‘klein België’, en dan is de moeite van honderdvijftig jaar Vlaamse Beweging vergeefs geweest.

Abicht ziet de Vlaamse niet afgegrendelde politieke ruimte als een uitgangspunt. Het blijft de voorwaarde om te ‘onderhandelen’ met andere culturen binnen en buiten de grenzen. Abicht is niet tegen oppositie - het is de graadmeter van een gezonde democratie - maar hij krijgt wel de indruk dat sommigen de Vlaamse politieke ruimte zelf ter discussie stellen. Abicht heeft het over de abdicatie van in-

[p. 618]

tellectuelen die hun kritiek richten op het project zelf van de Vlaamse natievorming. Hij constateert ook de afzijdigheid van de jeugd. Het komt erop aan de jongeren ervan te overtuigen dat de redelijke verdediging van de eigen belangen automatisch het engagement voor alle ‘verworpenen der aarde’ met zich meebrengt.

Er bestaat dan ook geen onoverbrugbare tegenstelling tussen een democratische ontwikkeling van de Vlaamse autonomie en de beweging voor een nieuwe politieke cultuur. Abicht zet zich hier af tegen wat hij de ‘belgicistische heisa’ noemt rond de Witte Mars.

Abicht ziet twee knelpunten op de agenda: het migrantenvraagstuk en het collaboratie- en repressiedossier. Elke Vlaming moet zich ondubbelzinnig distantiëren van extreem rechts om de sociale en humanistische kern van de emancipatiebeweging uit de handen van ‘ideologische piraten’ te redden. En bij het onverwerkte verleden van collaboratie en repressie pleit hij voor officiële verzoeningsmaatregelen, waarbij men maar beter de term ‘amnestie’ kan vermijden, omdat die nu eenmaal in de praktijk semantisch verbrand is. Het ene kamp moet kunnen toegeven dat de repressie in vele gevallen onrechtvaardig was en het andere kamp moet principieel de collaboratie veroordelen als een verraad aan de Vlaamse emancipatiebeweging zelf.

Voor wie het nog niet wist, toont dit essay aan dat er meer kamers zijn in het huis van de Vlaamse Beweging dan sommigen willen zien, en dat menig kamer nog bewoond lijkt ook. Het komt er nu op aan in die kamers ook iets te doen. De taak van de intellectueel is in elk geval duidelijk voor Abicht: hard werken aan een haalbaar en overtuigend alternatief voor het triomferend kapitalisme.

Luc Devoldere

ludo abicht, De herinnering is een vorm van hoop. Vlaanderen in de postmoderniteit, Weekblad WIJ, Barrikadenplein 12, B-1000 Brussel, extra editie, 63 p.