Nederlands-Oostenrijkse betrekkingen
De banden tussen Oostenrijk en het Nederlandse taalgebied zijn oud en gaan terug tot in het jaar 1477. In dat jaar werd door het huwelijk van Maria van Bourgondië met Maximiliaan van Oostenrijk het rijk van de Bourgondiërs met dat van de Habsburgers verbonden. Het was de eerste stap in een lange reeks van politieke, economische en culturele contacten tussen enerzijds Nederland en Vlaanderen en anderzijds Oostenrijk.
In zijn monografie Niederlande Österreich heeft de hoogleraar voor internationale en vergelijkende pedagogiek uit Klagenfurt, Edmund A. van Trotsenburg, voor het eerst de veelzijdige aspecten van deze vijfhonderdjarige relatie en de continuïteit respectievelijk de discontinuïteit in de politieke, economische en culturele betrekkingen tussen Oostenrijk en Nederland uitvoerig beschreven. Hij putte daarbij, zoals uit de bibliografie blijkt, uit een overvloed van uiterst heterogeen en soms moeilijk toegankelijk materiaal.
In het middelpunt van deze studie staan natuurlijk de contacten van de zestiende tot de twintigste eeuw en de betrekkingen tussen Oostentijk en Nederland na de Tweede Wereldoorlog. Terecht legt Van Trotsenburg echter ook de nodige nadruk op de periode van het Derde Rijk. Tenslotte werden in 1938 de diplomatieke betrekkingen tussen Oostenrijk en Nederland, die in 1670 opgenomen werden, voor het eerst onderbroken, en overschaduwen juist de gebeurtenissen uit de Tweede Wereldoorlog nog steeds de relaties tussen het voormalige keizerrijk en de Lage Landen. Aanleiding genoeg dus om ook een pleidooi te houden voor een meer cultureel georiënteerde diplomatie en een open gesprek over verleden en toekomst van de Nederlands-Oostenrijkse betrekkingen. Waar hij kan, probeert de auteur met Nederlands-Oostenrijkse nationaliteit vooroordelen te benoemen en te weerleggen of te relativeren.
De studie van Van Trotsenburg zal nog jarenlang het uitgangspunt zijn voor verder onderzoek over de Oostenrijkse betrekkingen met de Lage Landen. Van Trotsenburg heeft voor het eerst de belangrijkste informatie bijeengebracht en op een persoonlijke manier samengevat.
Het is wel jammer dat in deze studie het onderzoek naar de literaire contacten tussen Oostenrijk en het Nederlandse taalgebied te kort schiet en dat de monografie zich beperkt tot de Oostenrijkse betrekkingen met Nederland en de relaties met de zuidelijke Nederlanden verregaande uitsluit. De contacten met het zuiden vóór de Vrede van Münster en de periode van de Oostenrijkse Nederlanden komen wel ter sprake, maar in cultureel opzicht geeft dit hoe dan ook een vertekend beeld van de huidige Nederlandse cultuur.
Herbert van Uffelen
e.a. van trotsenburg, Niederlande-Österreich: Eine fünfhundertjährige Begegnung, Böhlau Verlag, Wien / Köln / Weimar, 267 p.
Auteursrechtelijk beschermd