Ons Erfdeel. Jaargang 38

Muziek

Componist en muziekpedagoog Jan Decadt

In de loop van 1994 werd componist Jan Decadt verschillende keren gehuldigd, onder meer met een Radio 3-concert in Brussel (mei), een cd met persvoorstelling in Kortrijk (juni) en een academische zitting met concert in Harelbeke (december). Directe aanleiding was zijn tachtigste verjaardag, maar uiteraard gold dit alles als erkenning voor een levenslange inzet voor vele aspecten van het muzikale leven in Vlaanderen.

Decadt werd geboren in Ieper op 21 juni 1914. Door de oorlog en daarna wegens de werkomstandigheden van zijn vader bracht hij zijn kinderjaren door in Engeland en Zwitserland. In 1922 keerde hij terug in Ieper, waar hij lessen volgde aan de stedelijke muziekschool. In 1933 begon hij zijn studie aan het conservatorium in Gent, waar hij eerste prijzen voor harmonie, contrapunt en fuga behaalde bij bekende muziekpedagogen of componisten als: G. D'Hoedt, G. Lonque, J. Ryelandt en J. Toussaint de Sutter. Daarna volgde hij nog privé-lessen bij L. Moeremans (muziekpedagogiek G. Bogarts (psychologie), P. van Eechaute (contrapunt) en vooral bij J. Absil (orchestratie en compositie); deze laatste noemde hij ooit ‘de vader van de hedendaagse muziek in België’. Naast zijn conservatoriumopleiding behaalde Jan Decadt ook het ‘staatsdiploma muziekonderricht’. Zijn belangrijkste verdien-

[p. 292]

sten liggen dan ook op muziekpedagogisch vlak, en zijn activiteiten richtten zich zowel op de jeugd van de lagere school als op de conservatoriumstudenten in de compositieklas. Zo gaf hij muziekonderwijs op de stadsschool in Ieper, op de athenea van Ieper, Blankenberge en Kortrijk en op de rijksnormaalschool in Kortrijk. Van 1936 tot 1965 zette hij zich daar in voor de muzikale vorming van de schooljeugd, o.a. met een schoolkoor, een schoolfanfare en zelfs met de uitvoering van zangspelen, waaronder bijvoorbeeld Doornroosje een eigen compositie. Als muziekleraar bij de toekomstige onderwijzers op de normaalschool ijverde hij voor een constante kwaliteitsverbetering van een vak dat toen nog op bedroevend weinig achting kon rekenen.

In 1945 werd Jan Decadt stichter-directeur van de muziekschool in Harelbeke. Hij bleef er tot 1979 en bouwde de school uit tot een academie van hoog niveau, die het muziekleven in de wijde regio sterke positieve impulsen heeft gegeven. In Harelbeke lanceerde Decadt het systeem van de ‘nevenafdelingen’, of het organiseren vanuit de centrumschool van muziekonderwijs in de randgemeenten. Het idee kende navolging in het hele land en ligt zodoende aan de basis van een ruime muziekculturele verspreiding. Decadt was ook een van de pioniers van het groepsmusiceren: binnen de school ontstond een kinderkoor, een koor, een strijkersensemble, een koperensemble en zelfs een harmonieorkest en een symfonieorkest. Daarbij was hij van 1957 tot 71 leraar fuga aan het conservatorium in Antwerpen en van 1971 tot 1979 leraar compositie aan het conservatorium van Gent.

Zijn pedagogische activiteiten blijken ook nog uit verschillende andere initiatieven: hij was stichter-voorzitter van Jeugd en Muziek-Kortrijk, organisator van talrijke schoolconcerten en concertorganisator voor Davids- of Willemsfonds. Bovendien had Decadt zitting in zowat alle officiële raden en comités voor de bevordering van het muziekonderwijs en

Jan Decadt (^o1914).

van de amateuristische muziekbeoefening. Hij was lid van o.a. de Verbeteringsraad voor Muziek, van de Adviescommissie ter bevordering van de muziek, van de Vereniging van het gesubsidieerd muziekonderwijs, van de Pro Civitate-commissie, van de Kultuurraad voor Vlaanderen, van de Koninklijke Academie... In sommige van die commissies had hij medezeggenschap bij het ontstaan van de zogenoemde muziekhumaniora en van een aantal hervormingen in het hoger muziekonderwijs. Decadt was bovendien medestichter van het Westvlaams Symfonieorkest (waaruit het Nieuw Vlaams Symfonieorkest is gegroeid), van de kathedraalconcerten in Antwerpen, van de Nationale Discotheek van België - afdeling Harelbeke. Hij zetelde jarenlang in allerlei examencommissies van muziekacademies en conservatoria en van de auditiecommissie van de BRT, en hij vertegenwoordigde België op verschillende internationale congressen.

Al die drukke bezigheden hebben de opuslijst van componist Decadt relatief beperkt gehouden. Toch betreft het een oeuvre dat gaat van pedagogische werkjes voor academieleerlingen tot het grootse massaspel Peter Benoit (1951). Daartussen liggen een aantal liederen, waardevolle pianomuziek (op cd gezet door R. Groslot), kamermuziek, een knap concerto voor saxofoon (1973), idem voor piano (1971), twee typische Decadt-composities voor stem en kleine bezetting (Ballade op een boom, Klei-

[p. 293]

ne Planeet) en - wellicht zijn meest uitgevoerde compositie - het orkestwerk Monografie over een groot schilder (1964, geïnspireerd op Octave Landuyt).

Als algemene omschrijving voor het werk van Decadt kan de term expressionisme gebruikt worden, met een paar typische eigen kenmerken, nl. vrijheid, zin voor instrumentale kleur en literaire binding. Hij haalde zijn inspiratie dikwijls uit een buiten-muzikaal gegeven: schilderkunst (Permeke, Landuyt), een verhaal (Ballade, Kleine Planeet, Benoitspel...). Met name de aard van een dergelijk gegeven bepaalt bij Decadt zijn vrij omspringen met vormen, met klassieke structuren en tonaliteiten. Vanuit invloeden van Bartok, Hindemith, Honegger en de dodecafonie is zijn eigen taal gegroeid, waarin hij die verhalende impulsen nogal vrij laat evolueren. Dit gebeurt in zelfstandige muzikale lijnen die contrapuntisch knap in elkaar zitten (kamermuziek), waarin hij enige lyriek niet schuwt, maar ook in meer massieve, felgekleurde en heftig geritmeerde passages (b.v. Monografie). Jan Decadt, die zelf ooit zijn componeren slechts als een hobby bestempelde is zeker geen vernieuwer geweest, maar zijn werk getuigt wel degelijk van hoogstaand vakmanschap en van een geïnspireerde expressie. Daardoor verdient het binnen het geheel van zijn generatiegenoten blijvende aandacht.

Hendrik Willaert