Ons Erfdeel. Jaargang 34

Publikaties

De Gids en Suriname

Na een themanummer over de Nederlandse Antillen (cf. Ons Erf deel, XXXIV, nr. 1, 1991, pp. 150151) wijdt De Gids een dubbelnummer aan Suriname. Nederland heeft met deze oud-kolonie - Suriname werd in 1975 onafhankelijk - een haat-liefde verhouding. Politiek zijn de verhoudingen zonder meer slecht te noemen, zeker sinds de militaire machtsgreep in 1980 en misschien nog meer sinds 8 december 1982, de dag waarop de Surinaamse militaire leiders enkelen van hun tegenstanders op gruwelijke manier uit de weg ruimden. Cultureel zijn de verhoudingen ook niet echt ideaal, maar toch moet men erkennen dat Suriname een heel specifieke inbreng heeft in de Nederlandse cultuur. Het is al voldoende in de hedendaagse Nederlandse literatuur te verwijzen naar auteurs als Albert Helman, Edgar Cairo of de dichter Shrinivâsi, om te zien dat de Nederlandse literatuur via Suriname, en uiteraard ook via de Nederlandse Antillen, een meer internationaal en multiraciaal karakter krijgt.

‘Ze hebben wel over ons geschreven, maar ze hebben ons nooit aan het woord gelaten’, is een oud Surinaams verwijt dat zeker niet aan dit nummer van De Gids gemaakt kan worden. De meeste van de tweeëndertig bijdragen die dit nummer telt, zijn van de hand van Surinamers. Men vindt er onder andere enkele gedichten in van bijvoorbeeld Michael Slory, Jit Narain, Astrid Roemer en uiteraard Shrinivâsi. Daarnaast bevat het nummer ook

[p. 623]

enkele korte verhalen van auteurs als E. Cairo, Thea Doelwijt, Hugo Pos e.a.

Het nummer van De Gids verscheen in oktober 1990, dus vóór de nieuwe staatsgreep (of was het toch geen staatsgreep?) van het leger in december 1990. Men zou dan ook kunnen veronderstellen dat enkele van de bijdragen die de politieke situatie in Suriname behandelen, achterhaald zijn. Toch is dit niet het geval. Als men het artikel van Leo Morpurgo leest over ‘Macht zonder gezag’, dan begrijpt men deze nieuwe ontwikkelingen nog beter. Uit zijn bijdrage blijkt, dat in Suriname tot eind december 1990 misschien wel een regering aan het bewind was die haar gezag aan de grondwet ontleende, maar dat die regering de macht niet bezat. Die macht ligt volledig bij het leger en dan wordt eigenlijk uitsluitend de legertop bedoeld, of moet men enkel en alleen aan Desi Bouterse denken? Ook in andere artikelen worden de politieke problemen van Suriname op een vaak kritische wijze geanalyseerd. Zeer interessant is het interview met de Surinaamse mensenrechtenactivist Stanley Rensch.

Dit nummer bevat verder ook enkele interessante historische bijdragen en bovendien een aantal boeiende artikelen over hedendaagse culturele onderwerpen, o.a. van Wim Rutgers en Michiel van Kempen, twee auteurs die al jaren de culturele actualiteit in Suriname op de voet volgen. Van Kempen heeft trouwens een belangrijke hand gehad in de totstandkoming van dit nummer.

Net zoals het nummer over de Nederlandse Antillen is ook dit een zeer geslaagde aflevering van De Gids geworden. Het toont ons een land met bijzonder grote politieke problemen, maar op dit punt is Suriname in Latijns-Amerika zeker geen uitzondering. Het nummer geeft echter eveneens een beeld van het rijke culturele leven in Suriname, en dit is voor de Nederlandse cultuur zonder meer van grote betekenis. De rol die Nederland kan spelen, komt in deze aflevering veel minder aan bod. Toch rijst de vraag of de steun van de Nederlandssprekende gemeenschap in Europa voor Suriname niet van groot belang zou kunnen zijn.

Dirk van Assche

Suriname, in De Gids, CLIII, nr. 10/11, oktober-november 1990, Meulenhoff, Amsterdam, pp. 789-976.