Ons Erfdeel. Jaargang 34

Neerlandistiek in Duitstalige landen

Van 13 tot en met 15 maart 1991 kwamen in Bonn ongeveer vijftig docenten en studenten Nederlands in Duitstalige landen bij elkaar. Deze bijeenkomst werd georganiseerd door de Nederlandse Taalunie en kreeg steun van de Nederlandse en Belgische ambassade in Duitsland. De deelnemers aan deze tweejaarlijkse bijeenkomst werden trouwens traditiegetrouw door beide ambassadeurs ontvangen.

Het thema van deze bijeenkomst was ‘Vlaanderen en Nederland - overeenkomsten en contrasten’. In totaal werden tijdens deze twee dagen zes lezingen gehouden. De eerste was nog een gevolg van een discussie die op de vorige docentenbijeenkomst werd gevoerd over de relatie tussen de Nederlandse Taalunie en de docenten Nederlands in Duitsland. Toen werd beslist een ‘zorgencommissie’ op te richten, die enkele concrete problemen zou onderzoeken inzake de pensioenregeling van de docenten en de samenwerking met de Nederlandse Taalunie. Herbert van Uffelen, docent in Keulen, besprak kort de werkzaamheden van deze zorgencommissie en stelde voor, dat de docenten zich zouden verenigen en dat zij een structuur zouden opzetten die voor officiële besturen zoals b.v. de Nederlandse Taalunie of andere organisaties in Duitsland als gesprekspartner zou kunnen optreden. Nu treden de docenten ‘in verspreide slagorde’ op, hetgeen hun positie uiteraard niet sterker maakt. Toch bleek er op de vergadering niet veel interesse voor het voorstel te bestaan.

Daarna volgde een technische uiteenzetting over de rechtspositie van de docenten. Het is een kenmerk van de situatie van de Neerlandistiek in Duitsland, dat de meeste docenten zich slechts via de rechtbank en door het voeren van hele reeksen processen, enige rechtszekerheid kunnen verschaffen.

Tijdens de namiddagzitting sprak P.J.G van Sterkenburg over de spelling in relatie tot de woordenlijsten. Na een kort historisch overzicht, lichtte hij het ‘groene boekje’ toe en verantwoordde de samenstelling van de herziene (niet-officiële) nieuwe woordenlijst, waarvoor hij mede-verantwoordelijk is. Het leek mij een beetje een pleidooi voor eigen zaak. Ten dele gold deze opmerking ook voor de volgende lezing, waarin J. van Haver het had over ‘Lexicale varianten in noord en zuid’. Prof. Van Haver is de auteur van het boekje Noorderman en Zuiderman dat handelt over het verschil in het taalgebruik van de Nederlanders en de Vlamingen en dat door W.F. Hermans in een uitvoerig artikel in NRC-Handels-

[p. 457]

blad ongenadig werd afgekraakt. Hij pleitte ervoor, dat enkele honderden Vlaamse woorden in het Nederlands de status van cultuurtaal zouden krijgen.

De tweede dag werd vooral de Vlaamse literatuur onder de loep genomen. W. Hottentot, docent Nederlands in Berlijn, sprak over ‘Nieuwste Vlaamse literatuur, gezien door de ogen van een Nederlander’. Zijn uiteindelijk oordeel was nogal negatief, hoewel hij over de jongste generatie een gunstiger oordeel velt. Wel moet er op gewezen worden, dat hij de poëzie volledig buiten beschouwing liet. H. Bousset, tenslotte, sprak over ‘Het postmodernisme van de prozaliteratuur na 1970’. Omdat zijn voorganger de Vlaamse literatuur had behandeld, sprak Bousset vooral over de Nederlandse literatuur.

Gaat het goed met de Neerlandistiek in de Duitstalige landen? Ja en nee. Ja, want er zijn op dit ogenblik meer studenten Nederlands in Duitsland, dan studenten Duits in Nederland. Er komt in Keulen een professor bij, in Wenen wordt er opnieuw gestart met het onderwijs Nederlands op universitair niveau. Zowel in Münster als in Keulen volgen meer dan vierhonderd studenten de lessen Nederlands. Maar ook aan de kleinere leerstoelen wordt hard en met succes gewerkt. Daarnaast wordt er door heel wat docenten zeer degelijk wetenschappelijk werk geleverd. Zo verschijnt er b.v. een studie van J. Stegeman uit Zürich over de receptie van Nederlandse literatuur in Duitse vertaling en is H. van Uffelen bezig aan een grote studie over de vertaling van Nederlandstalig werk in het Duits van 1830 tot 1990. Er worden ook zeer veel artikelen gepubliceerd en het is opvallend, dat heel wat docenten goede contacten hebben met Duitse uitgevers. Maar toch is er ook reden tot pessimisme. Nu voor het eerst een docentenbijeenkomst wordt gehouden in het verenigd Duitsland, moet men vaststellen dat de toekomst van de leerstoel Nederlands in Leipzig zeer bedreigd is. Zowel Prof. G. Worgt die tientallen jaren Nederlands heeft gedoceerd in Leipzig, als Mevrouw H. Hipp, die beiden op deze docentenbijeenkomst aanwezig waren, konden absoluut geen enkele zekerheid geven over het voortbestaan van deze belangrijke afdeling. Ook de toekomst van de afdeling in Frankfurt is onzeker.

Deze docentenbijeenkomst was ook de laatste voor A. de Buck, die gedurende achtentwintig jaar Culturele Raad van de Belgische ambassade in Bonn was en directeur van het Belgisch Huis in Keulen. De toekomst van het Belgisch Huis is zeer onzeker. Waarschijnlijk wordt het gewoon gesloten en verkocht. Dit zou, diplomatiek uitgedrukt, een vergissing zijn. Dit huis ligt zeer centraal in Keulen en heeft een goede reputatie opgebouwd. Met het oog op de ontwikkelingen in Duitsland zou het erg zijn als we deze troef uit handen zouden geven.

Dirk van Assche