Ons Erfdeel. Jaargang 34

Annie M.G. Schmidt in het Chinees

Enige tijd geleden kreeg de Chinese Wu Fan, die Nederlands studeert aan de Rijksuniversiteit in Leiden, bericht uit Shanghai dat daar in vertaling werk van Annie M.G. Schmidt zou worden gepubliceerd. Er werd niet alleen gedacht aan een boekuitgave, maar ook aan een geluidscassette met sprookjes en versjes. Er moest nog wel worden geprobeerd of er in Nederland wat subsidie kon worden gevonden voor dit initiatief. Dan kon het werk eerder en mooier worden uitgegeven.

Voor Wu Fan kwam dit bericht als een grote verrassing. Zij was als stagière betrokken geweest bij de voorbereiding van het eerste Story International-festival in Rotterdam, zij had meegewerkt aan het aan Annie M.G. Schmidt gewijde vertaalproject en nu werd zij gevraagd de vertaalster van deze schrijfster en dichteres te zijn. Van belang blijft daarbij dat het vertaalwerk in Nederland kan plaatsvinden - met indien gewenst begeleiding en assistentie van het Sinologisch Instituut. Zoiets komt niet dagelijks voor.

Het vertalen van Nederlands letterkundig werk in het Chinees komt pas langzaam op gang. In de grote bibliotheek van Peking vindt men na enig zoeken wel wat Nederlandse titels, maar zo er al van vertalingen sprake is zijn die vaak via het Engels gemaakt. Daarin komt nu schoorvoetend verandering. Prof. dr. Ho Hsiang-lin uit Guilin in Zuid-China was in 1983 de eerste Chinese dichter in het Rotterdamse Poetry Internationalfestival. In het vertaalproject van dat jaar, dat aan Remco Campert was opgedragen, deed hij ijverig mee en een maand of wat later liet hij ons weten dat een van zijn vertalingen zou worden opgenomen in een verzamelbundel met werk van de grootste dichters van deze

[p. 454]

tijd. Hij dacht dat Campert de eerste Nederlandse dichter was van wie poëzie in het Chinees was vertaald.

Daar bleef het niet bij. Met medewerking van Ho konden meer Chinezen naar Nederland komen. Een van hen, Ma Gaoming, kwam na terugkeer in zijn land in contact met een Nederlandse student, Maghiel van Crevel, en samen vatten zij het plan op een bloemlezing moderne Nederlandse poëzie uit te geven. Daar was een subsidie voor nodig en door bemiddeling van Adriaan van Dis werd die door een Nederlandse uitgever verstrekt. Het werd een fraaie bundel, waarin heel veel Noordnederlandse dichters aan een Chinees publiek gepresenteerd werden. Intussen werden in enkele afleveringen van een Chinees tijdschrift voor internationale literatuur Nederlandse dichters aan weer andere Chinese lezerskringen voorgesteld. Dit gebeurde door medewerking van de schrijver Yeh Chun-chang, die hiervoor vertalingen in het Engels had gebruikt. Yeh geldt overigens als een belangrijk vertaler, o.a. van het complete oeuvre van Hans-Christian Andersen. Hij had er direct na de oorlog in Europa mee kennisgemaakt.

In het voorjaar van 1988 was ik aanwezig bij een gesprek dat Joost de Wit van de toen nog bestaande Stichting voor Vertalingen met een Chinese uitgever op diens kantoor in Peking had. Er stond een vertaling van De Aanslag van Harry Mulisch op stapel. Tijdens de bespreking werd besloten dat de aanvankelijk geplande oplage van, ik dacht, 15.000 exemplaren verdubbeld zou worden. Er werd over andere titels gesproken, o.a. over Het Verboden Rijk van J. Slauerhoff, maar ook over het feit dat er zo weinig vertalers uit het Nederlands waren. Dat probleem kon maar moeilijk worden opgelost, er waren maar weinig potentiële vertalers uit Indonesië naar China teruggekomen. Enkele dagen later ontmoetten wij professor Ho, die veel voelde voor de uitgave van een Nederlandse literatuurgeschiedenis. Dat moest dan maar uit het Engels gebeuren. Door de gebeurtenissen in mei/juni 1989 op het Plein van de Hemelse Vrede en elders werd aan verschillende mooie initiatieven weer een voorlopig einde gemaakt.

Een voorlopig einde, of alleen maar een onderbreking. Het is maar hoe men het interpreteren wil. De Chinese journalist en dichter Duoduo had ons al vóór zijn vertrek uit Peking in juni 1989 laten weten dat hij zich erg aangetrokken voelde tot het werk van Jan Arends. Toch kon hij op dat ogenblik slechts een enkele tekst gekend hebben, in de vertaling van Ma Gaoming en Maghiel van Crevel. Intussen is Ma weer druk met nieuwe plannen. Enkele dagen nadat de studente Wu Fan de opdracht had gekregen om werk van Annie M.G. Schmidt te vertalen, ontvingen wij een lange brief uit Peking, waarin Ma Gaoming ons onthulde wat hem voor ogen stond: de vertaling van Hans Faverey in het Chinees; Nederlandse poëzie uit de jaren '80, eveneens in vertaling.

Annie M.G. Schmidt (^o1911).

Nieuwe stemmen uit de Chinese poëzie in het Nederlands, een keuze uit het werk van 100 deelnemers aan Poetry International van 1970 tot 1990. Vanaf 1991 zou er in China een Poetry International-jaarboek moeten verschijnen. Hij had ook al een Nederlandse medevertaler in Peking gevonden, alweer een student met veel belangstelling voor poëzie. Wij kennen Ma voldoende om te weten dat hij zijn plannen waarmaakt. Hij is daarbij heel concreet. De Poetry International-anthologie moet meertalig zijn (steeds de oorspronkelijke taal van de dichter en een vertaling in het Chinees) en een omvang krijgen van 800 pagina's. Het gaat er om een Chinees publiek van dichters, academici en lezers een gelegenheid te

[p. 455]

bieden om kennis te maken met wat er in de poëzie van nu in de diverse taalgebieden gebeurt. In China is men daar slechts gedeeltelijk van op de hoogte. Het werkplan was al bijgevoegd.

Over het verschijnen van Faverey's verzamelde dichtwerk was hij al geïnformeerd. De Nederlandse bloemlezing moest een vervolg zijn van de bundel, die hij samen met Van Crevel had gemaakt. Ook hierbij geldt weer dat de vertalingen in Leiden kunnen worden nagezien.

Voor deze uitgaven zal er weer enige subsidie nodig zijn, maar men krijgt hier waar voor het geld. Lonen en productiekosten in China zijn laag, de leeshonger is er groot. Het is overigens opvallend hoe men zich soms en wanneer dat mogelijk is naar Nederlandse voorbeelden richt. Zo heeft Ma Gaoming al eerder geprobeerd een dichtersfestival volgens het Poetry International-model te organiseren. Wij wachten maar af wat er nu allemaal gaat gebeuren.

Intussen werkt Wu Fan verder aan haar vertalingen. Zij wil graag de oorspronkelijke illustraties in de Chinese uitgave. Maar niet alleen van Chinese kant is er belangstelling voor dit werk. De dichter en schrijver Ülkü Tamer, deelnemer aan zowel Poetry als Story International, liet per fax weten dat een Turkse uitgever verzen en sprookjes van Annie Schmidt wil publiceren. Verder is er daar ruimte voor een bloemlezing Nederlandse gedichten, een Nederlandse roman en voor enige Nederlandse films van Marion Bloem. Een keuze uit de gedichten van Judith Herzberg is aangekondigd en er zal een toneelstuk van haar worden opgevoerd. Er zal ook een keuze uit het werk van de Poetry Internationaldeelnemers door de jaren heen verschijnen. De Russische jeugdboekenauteur en filmregisseur Eduard Oespenski, ook al te gast op het eerste Story-festival, heeft van eenzelfde belangstelling laten blijken. Ook hij wil Annie Schmidt - in het Russisch. Hij denkt overigens tegelijkertijd aan een internationaal tijdschrift voor jeugdliteratuur. Nederland en Vlaanderen zouden daarvoor belangrijke bijdragen kunnen leveren.

Het lijkt erop dat er iets van de grond gaat komen. Aan Ma Gaoming, Ülkü Tamer en andere vertalers en auteurs zal het niet liggen. Wu Fan is in haar kamertje in Leiden al aan het werk.

Martin Mooij