Ons Erfdeel. Jaargang 34

Harelbeekse muziekbiënnale

De Harelbeekse Muziekbiënnale is een initiatief van Roland Coryn, directeur van de Academie voor Muziek en Woord in Harelbeke. De bedoeling is om het werk van belangwekkende Vlaamse componisten in een reeks concerten voor te stellen, telkens vergeleken met buitenlandse tijdgenoten en telkens uitgevoerd door vooraanstaande Vlaamse musici. Na succesvolle reeksen rond Joseph Ryelandt (1986) en 18de-eeuwse Brusselse kapelmeesters (1988) stond in 1990 Robert Herberigs centraal. Aangezien hij eveneens zeer actief was als schilder (zo'n 600 doeken) en schrijver (10 romans, toneelwerk) werd er ook een kleine tentoonstelling gewijd aan zijn plastisch en literair werk. Het hoofdelement van de biënnale bestond echter uit zes concerten waarin Herberigs werd voorgesteld met symfonisch werk, pianocomposities, liederen en kamermuziek.

Robert Herberigs (Gent 1886-Oudenaarde 1974) heeft als componist een evolutie doorlopen in periodes met vrij duidelijk geprofileerde stijlrichtingen: tot 1920 laat-romantisch; dan tot 1935 overwegend sterk Frans-impressionistisch geïnspireerd; van 1935 tot 1945 een zoeken naar vernieuwing met expressionistische tendensen en tenslotte van 1946 tot 1966 een ecclectisch vermengen van al het voorgaande. Als gevolg van de veelzijdigheid van Herberigs' artistieke persoonlijkheid is er een constante in dat hele oeuvre: het is muziek met het plastisch vermogen van de schilder en de poëzie en de vertelkracht van de schrijver. In zijn laatste periode uit zich dat in een hele reeks symfonische gedichten voor grote orchestrale (met soms nog vocale) bezetting. Deze grootse werken konden in Harelbeke niet aan bod komen, maar de zes concerten boden toch een heel mooi overzicht van zijn overige werk. Van de symfonische muziek boeide vooral Cyrano de Bergerac (1910), een symfonisch gedicht met hoornsolo uitgevoerd door het Nieuw Vlaams Symfonieorkest o.l.v. Patrick Peire, met Rik Vercruysse als schitterende solist. Het is een typisch romantisch-beschrijvend werk waarin invloed van Richard Strauss opduikt, maar dat toch ook herinnert aan de (Vlaamse) stemmingslyriek van een Mortelmans. Hoewel Herberigs in de jaren twintig enkele prachtige-impressionistische orkestwerken componeerde, bleek de orchestratie die hij in 1954 schreef van zijn pianosuite A la Fontaine Bellerie (1923) niet op datzelfde niveau te staan. Ter vergelijking bracht het Vlaams Symfonieorkest de Zevende Symfonie van Sibelius, een puur laat-romantisch werk, keurig uitgevoerd door Peire, al blijkt het orkest daarvoor toch te klein. De pianomuziek van Herberigs uit de jaren twintig is schatplichtig aan Debussy en Ravel: grillig harmonisch weefsel, rijke kleurvariatie, gecompliceerd ritme, de Franse verfijning... het is er allemaal. Jozef De Beenhouwer gaf sterke vertolkingen van Elegische Gedichten en van Ballades. Als vergelijking koos hij ook werk met impressionistische affiniteiten, nl. van Marinus De Jong (Preluden, Schilderijen), Joseph Jongen (Clair de lune) en Lili Boulanger. Zijn interpretatie van Jeux d'eau en Miroirs van Ravel was magistraal. De liedkunst van Herberigs bevat verschillende reeksen van eenzelfde dichter, zoals van Charles Van Lerberghe (La Chanson d'Eve, 40 liederen) en Gezelle (52 liederen). De eerste verdienen weer het etiket impressionisme, de tweede zijn meer romantisch. Lucienne

[p. 450]

Van Deyck voerde van beide een kleine selectie uit, samen met de Liedcyclus op. 16 van Bartok en Zeven Volksliederen van De Falla. Een prachtig programma op internationaal niveau uitgevoerd. Lucienne Van Deyck lijkt met de jaren nog aan kwaliteit te winnen: een soepele stem met warm timbre en vooral zeer genuanceerd in kleur- en gevoelschakeringen, ideaal dus voor deze muziek. Jammer dat pianist-begeleider Frans Truyts heel wat minder presteerde. Herberigs heeft maar weinig kamermuziek nagelaten. Dat is te betreuren, want in tegenstelling tot zijn grote orkestwerken die nogal eenzijdig op klank- en kleureffecten zijn berekend, toont hij hier, gedwongen door de kleine bezetting, meer interesse voor puur muzikale vormdialectiek. In zijn Twee Suites voor koperensemble (1946) uitgevoerd door het Koperensemble van de Harelbeekse Muziekacademie blijkt hij bovendien de voor hem nieuwe weg van het expressionisme op te gaan. Daarentegen zijn het mooie Poëma (1923) voor pianotrio en het Strijkkwartet (1921) nog meer impressionistisch getint. Dat laatste werk werd heel knap uitgevoerd door het jonge Ysayekwartet, samen met het Achtste kwartet van Sjostakovitsj en het Eerste (Uit mijn leven) van Smetana. Sjostakovitsj was zonder meer

Marianne Basler als Eline Vere.

adembenemend, maar in Smetana - na de pauze - leek inspiratie en concentratie zoek en dat werd een vervelende bedoening.

De respons op de Biënnale was vrij groot. Hopelijk blijft er, net als bij de twee vorige uitgaven, in concertprogramma's of CD-produkties nog iets van het Herberigs-succes naklinken. Roland Coryn en zijn ploeg medewerkers smeden intussen plannen voor een nieuwe Biënnale.

Hendrik Willaert