Ons Erfdeel. Jaargang 34

Heropening K & W te Utrecht

Brahms, Robert en Clara Schumann, Joachim, Wieniawski: ze waren er allemaal daar in het Utrechtse Gebouw voor Kunsten en Wetenschappen. Vanaf de opening in 1847 tot zo'n halve eeuw later wist iedereen er de weg te vinden. ‘Musiceren doe ik verder alleen nog maar in Utrecht’ aldus een opgetogen Brahms. In de eerste echte concertzaal van Nederland wel te verstaan. Alleen om goed te eten wilde Brahms dan nog wel naar Amsterdam afreizen...

In de nacht van 11 op 12 maart 1988 brandde het ‘grootste monster van pleisterarchitectuur dat iemand zich maar denken kan’ (Alberdink Thijm in 1855) van binnen geheel uit, en het was nog een wonder dat dit vuurwerk zo lang op zich had laten wachten. Want vonken spatten van de electrische bedrading, regen sijpelde naar binnen, vloeren rotten weg!

Als een vogel phoenix herrees K & W verjongd uit zijn as. Het ministerie van Onderwijs en Wetenschappen stelde 14 miljoen gulden (±280 miljoen BF) ter beschikking en onder meer sponsor SHV vulde dit met 750 000 gulden (±15 miljoen BF) aan voor een naar hem genoemde concertzaal.

Architect ir. J. Bak liet een betonskelet aanbrengen ten einde de wankele, overgebleven muren van binnenuit te steunen en nieuwe vloeren aan te leggen. Aldus kreeg het Utrechts Conservatorium (de bewoner van K & W) een schitterende nieuwe behuizing waar niemand van had kunnen dromen: leskamers zo fraai als complete muziekstudio's. Het dak werd opgehoogd en zo kon er zelfs nog een extra verdieping worden toegevoegd.

Een juweel werd de nieuwe grote zaal. Met ruime stoelen, want geldgever Fentener van Vlissingen is een lange man, die ruimte voor zijn benen nodig heeft en de afstand tussen de stoelen bezit inderdaad de vereiste ‘Fentenermaat’.

[p. 449]

Beeldend kunstenaar Peter Struycken zorgde voor een wonderlijk heldere vormgeving met strakke grote kleurvlakken op basis van 24 sterke en 24 zwakke kleuren: resultaat meer een ‘Stedelijk Museum’ dan een concertzaal!

De Mondriaaneske sfeer is gewijd en herinnert enigszins aan de allereerste behuizing: de concertzaal werd namelijk opgericht boven de 9 eeuwen oude fundamenten van een Maria-kerk. Middels een glazen vloer kan men nu die Middeleeuwse resten zien, Z.K.H. Prins Claus ontstak op 28 februari de verlichting ervan.

Heel geslaagd vond ik ook de vondst om de neo-klassistische vormen van de buitenkant te reflecteren in de galerijen rond de concertzaal: de verdeling van de ramen is naar het inwendige van het gebouw doorgetrokken.

Kortom: visueel een juweel in elk opzicht.

Helaas, de akoestiek is nog niet perfect, die zal moeten worden bijgesteld. Een strijkersensemble klinkt redelijk helder, aanvaardbaar, maar solistische bijdragen zijn te badkamerachtig en met name blazers klinken genadeloos. Een Serenade voor strijkers van Elgar wekte verwachtingen, maar de blazers in Poulenc's Le Bal Masqué toeterden ons bijna van de stoelen. Gemengde indrukken liet de akoustische realisatie van het opdrachtswerk na: Tristan Keuris' L'Infinito voor vocaal kwintet en 17 instrumenten, naar teksten van Leopardi, in de vorm van een virtuoos scherzo, omlijst door reflectieve delen, in de ornamentaal rijke stijl van de componist, exotisch-impressionistisch.

Dat scherzo klinkt flitsend afwisselend. Onderwerp: een marktverkoper die almanakken aanbiedt. Het komende jaar zal beter zijn dan het voorgaande. Een voorbijganger praat hem vast. Wil hij dan misschien zijn leven overdoen? O ja! Maar zoals het totnutoe is geweest? Nee, dát toch niet...

De filosofie: het leven dat men kent is altijd minder mooi dan het gedroomde dat nog komen moet, het ‘geluk’ ligt in de toekomst...

Voor Utrecht lijkt die toekomst met de kleurig-strakke J.M. Fentener van Vlissingenzaal zeker gelukkig te noemen. Want het moderne Muziekcentrum Vredenburg voldoet uitstekend, maar voor een middelgrote stad als Utrecht, het kloppend hart van Nederland, is het te weinig.

Ernst Vermeulen