Ons Erfdeel. Jaargang 34

Gedaan met geven en toegeven

Mark Grammens is een fenomeen in de Vlaamse journalistiek. Hij leerde, na zijn studie in de rechten, het ambacht in Fleet Street en werkte geruime tijd als correspondent in Londen. In de jaren zeventig smeedde hij zijn weekblad De Nieuwe tot een wapen waarmee hij genadeloos het Egmont-pact bestreed en hielp kelderen. Hij stichtte in 1983 een één-mans-uitgeverij, die tot op heden een dertigtal essays publiceerde. Sinds 1988 geeft hij, steeds als een eenzaat, een veertiendaagse nieuwsbrief uit, Journaal, met lezenswaardige en non-conformistische beschouwingen over buitenlandse en binnenlandse politiek. Grammens leeft, nogal afstandelijk, met boeken en ideeën. Zijn compromisloos denken ontziet niets of niemand. Hij is een koppigaard zoals zijn vader, Florimond, de unieke ‘taalstrijder’ die in 1985 op zesentachtigjarige leeftijd overleed. Denkend aan die vader citeerde hij ooit Victor Hugo: ‘L'entêtement d'un Beul est un reproche à tous’. Het is ook op hem toepasselijk.

De kritische, soms als vitriool bijtende kritiek op de Belgische partijpolitiek, de onverbloemde en polemische schrijftrant hebben Mark Grammens heel wat vijanden bezorgd. Ook zijn jongste boekje, Gedaan met geven en toegeven, dat bij het Davidsfonds verscheen te zamen met de boeken

[p. 152]

van de partijvoorzitters Frank Vandenbroucke en Herman van Rompuy, heeft onmiddellijk scherpe reacties uitgelokt. Hugo Schiltz, met wie Grammens sedert de Egmont-episode lelijk overhoop ligt, verweet hem in De Standaard van 6 oktober 1990 ‘historische blindheid, autoritair denken, destruktief negativisme, verdraaiing van feiten’.

Grammens wijst radicaal de federale staatshervorming af, zoals die doorgevoerd en verdedigd wordt door het kabinet-Martens, en dus ook door de Volksunie van Schiltz. Hij ziet in die hervorming een valstrik, gespannen door de Franstaligen en de Walen, waarin de Vlamingen vastgelopen zijn. De hervorming, stelt hij, versterkt Vlaanderen niet; zij vergroot niet de Vlaamse autonomie; zij levert Voeren uit aan Wallonië; zij verstevigt de positie van de Franstaligen in de Brusselse randgemeenten van Vlaams-Brabant; zij waarborgt de Walen dat zij verder over inkomsten uit Vlaanderen zullen blijven beschikken. Het betoog ziet geen heil in België en is dus een indirect pleidooi voor een Vlaamse onafhankelijkheidspolitiek. Grammens ziet Vlaanderen als ‘een geestelijk souvereine natie in het Europa van de toekomst’

Wanneer Grammens verwijst naar de toestand van de Belgische overheidsfinanciën, besluit hij dat België uiteindelijk zal barsten en raadt hij de Vlamingen aan ervoor te zorgen dat Vlaanderen de Belgische crisis overleeft. Dat standpunt staat dicht bij het programma van het Vlaams Blok, de enige separatistische partij in Vlaanderen. Het boekje wordt dan ook in politieke kringen beschouwd als een steun voor het Blok.

De publikatie illustreert de kloof die de Vlaamse Beweging verdeelt. Aan de ene kant staan de radicalen die de Belgische staat hebben afgeschreven, omdat de federalisering volgens hen Vlaanderen alleen maar verder benadeelt en schaadt. Aan de andere kant staan de reformisten die, zoals Hugo Schiltz, België willen hervormen tot een ‘behoorlijke federale staat’ waarin Vlaanderen kan uitgroeien tot een bloeiende regio in de toekomstige Europese Unie.

Als deze laatsten er niet in slagen de ‘Belgische ziekte’ te genezen, m.a.w. het staatsbestel zindelijker te doen functioneren, en Vlaanderen een werkelijke autonomie te bezorgen, zullen Grammens en de zijnen helaas het pleit winnen.

Manu Ruys

mark grammens, Gedaan met geven en toegeven, Forum reeks, Davidsfonds, Leuven, 103 p. Ook uitgegeven in de Aktueel reeks, nr. 27, van de Uitgeverij Grammens, Brussel.