Ons Erfdeel. Jaargang 30

Op zoek naar boekenlezers

Aan het begin van de jaren zeventig ontstond er in de ontwikkeling van de boekenbranche een kentering; de groei stagneerde en sloeg omstreeks 1975 om in een daling. Toen werden in Nederland meteen initiatieven genomen om de boekenbranche in kaart te brengen. Sinds die tijd is er heel wat onderzoek gedaan en is er heel wat onderzoeksmateriaal voorhanden. Voor dit soort van onderzoek hebben het Nederlands Bibliotheek en Lektuur Centrum (NBLC), de Vereeniging ter bevordering van de belangen des Boekhandels (VBBB), de Stichting Speurwerk betreffende het Boek en het Ministerie van Welzijn, Volksgezondheid en Cultuur (WVC) grote belangstelling omdat ze er bouwstenen van verwachten voor de ontwikkeling van een beleid gericht op leesbevordering en boekpromotie. Deze instanties ontwikkelden dan ook het voorstel om de bestaande onderzoeksgegevens en -methodes met betrekking tot lezen, lenen en kopen van boeken te inventariseren met het oog op het entameren van een verklarend onderzoek. Dit verklarend onderzoek moet dan de grondslag vormen voor periodiek registrerend onderzoek dat de beweging in het consumentengedrag dient te volgen en zo mogelijk probeert te voorspellen. Een onderzoeksproject in drie fases dus. Het resultaat van de eerste fase, dat tegelijk de doctoraalscriptie is van auteur Bert Gasenbeek, is nu verschenen: Op zoek naar boekenlezers. Een kritische evaluatie van onderzoek naar het lezen, kopen

[p. 624]

en lenen van het algemene boek. Het educatieve boek en het wetenschappelijke boek zijn in dit rapport buiten beschouwing gelaten. Gasenbeeks conclusie is, dat op dit moment verklarend onderzoek, waarin oorzaken van de empirisch gevonden verbanden worden geanalyseerd en geinterpreteerd (fase 2), nog niet mogelijk en nog niet gewenst is. Men beschikt momenteel slechts over partiële inzichten die nog onvoldoende scherp zijn omschreven. De auteur bepleit dan ook in zijn aanbevelingen voor vervolgonderzoek om eerst secundaire analyses uit te voeren op de in grote mate al aanwezige onderzoeksgegevens. Die bijkomende analyse zal zich moeten richten op de structurele samenhang tussen het lezen, het kopen en het lenen van boeken en op de demografische variabelen die invloed hebben op het kopen van boeken. Tenslotte zal ook een bijkomende analyse moeten worden verricht om mogelijke verbanden op te sporen tussen boekgebruik, vrijetijdsbesteding en mediagebruik.

Dit rapport, dat uitstekende documentatie bevat, richt zich tot specialisten, al kan de leek die in begrijpelijke termen globaal kennis wil nemen van de resultaten, voldoende informatie halen uit hoofdstuk 1 en de samenvatting.

Werner Duthoy

gasen beek bert, Op zoek naar boekenlezers. Een kritische evaluatie naar het lezen, kopen en lenen van het algemene boek, Nederlands Bibliotheek en Lektuur Centrum, Den Haag, 1987, 171 p.