Ons Erfdeel. Jaargang 30

De Franse Nederlanden

De Franse Nederlanden: actualiteiten

Voor Flanders' Technology International (Gent, 11-17 mei 1987) bestond een duidelijke interesse vanuit de regio Nord/ Pas-de-Calais. Van de twintig Franse bedrijven die op FTI een stand hadden, kwamen er vijf uit Noord-Frankrijk. Een aparte promotiestand van de Regionale Raad van Nord/Pas-de-Calais diende als blikvanger. Hij werd ontworpen voor de Noordfranse technologiebeurs ‘Applica’, een kleinere tegenhanger van FTI. Ook Noord-Frankrijk speelt graag zijn technologie-troef uit. Er zijn achttien ingenieursopleidingen, geconcentreerd in de streek van Rijsel, die tal van studenten uit andere Franse regio's aantrekken. Ongeveer 10% van de Franse ingenieurs krijgt daar een opleiding. De Regionale Raad ziet mogelijkheden tot samenwerking tussen Vlaanderen en de eigen regio op het gebied van technologietransfer.

Op de Vlaamse technologiebeurs maakte de Noordfranse regio ook van de gelegenheid gebruik om zijn toekomstmogelijkheden bekend te maken. Er wordt duidelijk gewerkt aan een positief imago. De crisisjaren lijken voorbij; de dynamiek op economisch gebied is groot. Dat blijkt uit allerlei publikaties van de Regionale Raad, zoals Nord. Plein Cadre en het eerste nummer van een tweetalig (F-E) trimestrieel tijdschrift Nord/Pas-de-Calais International. Zij bevatten heel wat concrete gegevens over de regio, de toon is bijzonder optimistisch en Europese zelfs mundiale perspectieven ontbreken niet. ‘Engager la région vers de nouvelles compétitions’, wordt er met bravoure geschreven, en: ‘L' histoire et la géographie lui ont donné le goût des échanges’. Met klem wordt gewezen op de bevoorrechte geografische positie van de regio in het hart van de Europese Gemeenschap, op het kruispunt van de verbindingen tussen Londen, Parijs, Keulen, Brussel, Amsterdam. Er wordt eveneens geattendeerd op het exportcijfer van de regio, dat op één na het hoogste van Frankrijk is (9,5%) en op het feit en dat Nord/Pas-de-Calais goed is voor 11,2% van Frankrijks import. Verder lazen we dat de regio 3.919.240 inwoners telt (of 7,2% van de Franse bevolking) en een oppervlakte heeft van 12.439 km² (2,3% van het nationaal territorium); 86,4% van de bevolking leeft in stedelijke agglomeraties en 35% van de bevolking is jonger dan twintig jaar. Van de actieve bevolking is 5% werkzaam in de primaire sector, 41,5% in de secundaire en 53,4% in de tertiaire sector.

Opvallend is wel dat in deze promotie-uitgaven de meeste aandacht gaat naar wat er in en rond de regio-hoofdstad Rijsel gebeurt. Op de werkzaamheden in de havens van Bonen (Boulogne), Kales (Calais) en Duinkerke (Dunkerque) na lijkt er in de rest van de regio niets te gebeuren wat vermeldenswaard is. De cultuur van de regio is de cultuur van Rijsel. Er wordt aandacht besteed aan het Museum van Schone Kunsten in Rijsel, dat na het Louvre het grootste museum in Frankrijk is. Vorig jaar trok een speciale tentoonstelling van werken van Henri Matisse 120.000 bezoekers. Het Nationaal Orkest van Rijsel wordt de beste ambassadeur in het buitenland genoemd. Wat het toneel betreft is het Théatre de la Salamandre toonaangevend en tenslotte wordt de uitstraling van het jaarlijkse Festival de Lille beklemtoond.

De manier waarop de regio uit zijn beslotenheid wil treden, lijkt erop te wijzen dat er een kentering op komst is. De laatste maanden greep de Regionale Raad verschillende kansen aan om tot samenwerking te komen

[p. 620]

met andere Europese regio's. Op het gebied van de media bestaat er sinds januari een maandelijks informatief televisieprogramma, Euro 3, een coproduktie van FR3, het Engelse TVS en de Belgische Franstalige zender RTBF voor regionale nieuwsuitwisseling. Op 24 april 1987 werd tussen het Engelse graafschap Kent en de Noordfranse regio een samenwerkingsakkoord ondertekend. Als gevolg van het samenwerkingsakkoord met de Belgische Franstalige gemeenschap werden in Brussel en Luik succesrijke Culturele Dagen van Nordl Pas-de-Calais gehouden van 21 tot 24 mei 1987. En volgens een bericht in De Standaard (3 juli '87) werd op het kabinet van Externe Betrekkingen een gemengde Commissie Vlaanderen/Noord-Frankrijk officieel geïnstalleerd.

[p. 621]

Publikatie:

In de reeks ‘Verkenning van een streek’ verscheen bij uitgeverij Artis-Historia een Westhoekboek van Gwij Mandelinck: De Westhoek. Vijfmaal. De streek wordt gevormd door de Zuidhoek van West-Vlaanderen en het uiterste noord-westen van Frankrijk. De auteur onderscheidt vijf subregio's: de Westkust met Veurne-Ambacht, het Heuvelland, het Hoppeland, het leperse en de Frans-Vlaamse Westhoek.

Een systematische, zakelijke gids voor haastige toeristen is dit werk zeker niet. Het is in de eerste plaats een leesboek, dat dwingt tot een actieve leeshouding. Dat komt vooral door de stijl: de dichter Mandelinck speelt met taal, woekert met soms barokke beeldspraak. En hij vertelt, op zoek naar de ziel van deze streek, met veel aandacht voor sfeer en typerende details, voor de portrettering van de bewoners, voor de historische groei, voor de natuurlijke en architecturale schoonheid, zonder daarbij de cijfers van demografisch onderzoek en socioeconomische studies uit het oog te verliezen. Je kan dit werk het best typeren als poëtische journalistiek.

We waren vooral benieuwd naar de visie van Gwij Mandelinck op de Frans-Vlaamse Westhoek. Net als het verhaal over het Westvlaamse Heuvelland is zijn verhaal over Frans-Vlaanderen er een in mineur. De auteur heeft vooral aandacht voor sporen van achteruitgang. De euforie over de havenreus Duinkerke is afgezwakt. Sint-Winoksbergen en Hondschote noemt hij kleine centra met een verledensyndroom; het Houtland is kalend; Kassel gedoogt cultuurbarbarisme en blijkt onmachtig om zijn toeristische mogelijkheden te benutten; in Sint-Omaars en in Hazebroek wordt het Frans-Vlaamse patrimonium bedreigd... De agrarische Frans-Vlaming wordt getypeerd als een defaitist, erfelijk belast door berusting. Het klinkt allemaal nogal scherp, maar voortdurend ontdek je tussen de regels de bronnen van de auteur: wetenschappelijke studies, recente artikelen. Je raakt ervan overtuigd dat de Westhoek ook binnen de regio Nord/Pas-de-Calais een vergeten strook land is in de schaduw van de groeipool Rijsel.

Gwij Mandelinck, zelf een bewoner van de Westhoek, geeft in dit hoofdstuk over Frans-Vlaanderen ook uiting aan zijn verbondenheid met de bewoners van dit verloren paradijs, waarvan hij de intrinsieke schoonheid prijst. Zijn bewondering voor het culturele werk vanuit Vlaanderen steekt hij evenmin onder stoelen of banken. Ten opzichte van het jonge Frans-Vlaamse regionalisme neemt hij een afwachtende houding aan.

Door de heel verzorgde kleurenfotografie van Luc Sobry en de kaarten van Pol Bonduelle is dit Westhoek-boek bovendien een aangenaam kijkboek geworden. Van dit boek verscheen eveneens een Franse versie.

Dirk Verbeke

gwij mandelinck, De Westhoek. Vijfmaal, Uitgaven Artis-Historia, Brussel, 1987, 120 p.