Ons Erfdeel. Jaargang 30

De ‘Monteur beige’, de regering en het parlement...

In 1981 werd de honderdvijftigste verjaardag gevierd van het Belgisch Staatsblad, hoewel de huidige Moniteur beige niet rechtstreeks teruggaat tot het blad dat op 16 juni 1831 onder die benaming door de regering werd gesticht. Het karakter van officieel orgaan waarin de wetteksten moeten worden gepubliceerd om kracht van wet te krijgen, heeft het blad pas aangenomen in 1845. Tevoren werd die taak vervuld door het Bulletin des lois et arrêtés royaux de la Belgique. Weliswaar verschenen officiële stukken, van zeer verscheiden aard, vóór die tijd ook al in de Moniteur. Aanvankelijk gebeurde dat relatief weinig. Geleidelijkaan zijn die officiële stukken echter meer en meer plaatsruimte in beslag gaan nemen. Toch bleef de Moniteur in dit opzicht slechts een complementaire rol vervullen. De hoofdopdracht lag elders. De verschillende aspecten daarvan worden in bovengenoemd werk toegelicht. In een inleidend hoofdstuk worden de ideologische en politieke achtergronden geschetst.

De Moniteur beige was een regeringskrant, die in de jaren 1831-1833 als hoofdtaak had de publieke opinie te beïnvloeden. Het fenomeen regeringskrant was op zichzelf niet nieuw. De regering van het Koninkrijk der Nederlanden had er reeds haar toevlucht toe genomen. Na 1830 volgden de nieuwe bewindhebbers dat na. De wijze van exploitatie van de Moniteur ging op het Nederlandse voorbeeld terug. De regering pompte geld in het blad - winstgevend was de onderneming zeker niet - en ze droeg de uiteindelijke verantwoordelijkheid voor de redactionele beleidslijn. Inhoudelijk gaf de krant, in haar niet-officiële gedeelte, dan ook de regeringsstandpunten weer, wat het weerleggen van die der oppositie inhield. Dat gebeurde zonder polemiek, op een manier die E. Witte voorzichtig, subtiel en efficiënt noemt. Met betrekking tot de binnenlandse verhoudingen voer het blad een unionistische koers, vanuit een centrum-rechtse positie. Politieke tegenstellingen wakkerde het zeker niet aan. De aandacht ging overigens veel meer naar de buitenlandse situatie uit, in het bijzonder naar het optreden van de vreemde mogendheden. Men vergete niet dat het jonge België nog moest worden geconsolideerd. Naarmate dat meer het geval werd, d.w.z. sedert 1834, is de opinievormende opdracht van de Moniteur dan ook gaan verzwakken, wat met inhoudsanalyses wordt aangetoond. Bovendien nam de politieke betekenis van het blad ook af naarmate het unionisme afbrokkelde. Als opiniemakende regeringskrant was de Moniteur uiteindelijk weinig efficiënt.

[p. 471]

Een derde opdracht van de Moniteur was de parlementaire verslaggeving. De integrale weergave van de debatten in Kamer en Senaat is zo belangrijk geworden dat ze alle andere rubrieken is gaan domineren. Het boek bevat naast aardige informatie over het ontstaan en de evolutie van de parlementaire verslaggevingsdienst - stenografische dienst sedert 1832-1833 - ook pittige details (pp. 61-63) over de wijze waarop de definitieve tekst tot stand kwam, en over het nalezen van de drukproeven door direct geïnteresseerde, hoogedelachtbare sprekers. Na de reorganisatie van 1845 heeft het blad deze opdracht niet meer moeten vervullen.

Ten slotte had de Moniteur ook tot taak om informatie te verstrekken. Op de vraag wat voor soort informatie dat dan wel was, wordt een voorlopig antwoord gegeven op basis van de inhoudsanalyse van een aantal steekproeven. De berichtgeving blijkt zeer gevarieerd te zijn geweest, zowel wat het buiten-als wat het binnenland betreft. Zo verliep evenwel vrij traag. De concurrentie met andere, nietgebonden kranten kon de Moniteur niet doorstaan.

Het behoeft nauwelijks betoog dat de Moniteur eentalig-Frans was. Zelfs de officiële stukken die het blad publiceerde, kregen geen vertaling mee, wat in het Bulletin officiel wel gebeurde.

Een archief van de Moniteur beige is uit de hier besproken jaren 1831-1845 niet bewaard. Desondanks is het de auteur gelukt een belangrijk stuk persgeschiedenis te schrijven. De wijze van inhoudsanalytische benadering wordt in een bijlage, van de hand van S. Keuleers, toegelicht.

M. de Vroede

e. witte, De ‘Monteur beige’, de regering en het parlement tijdens het unionisme (1831-1845), s.l.s.d., Brussel, 1985.