Ons Erfdeel. Jaargang 30

Slot op slot

Op het SLOT Zuylen (bij Utrecht) werd op 12 september 1986 het gelukkige SLOT gevierd van de loopbaan van Pieter Hagers, die de laatste tien jaren als directeur van Van Dale's Lexicografie Utrecht/Antwerpen in functie was. Pieter Hagers kon met een gerust hart afscheid nemen, want enkele weken eerder was het SLOTdeel van de 7-delige reeks Van Dale Grote Vertaalwoordenboeken aan de pers gepresenteerd, het deel Nederlands-Engels (N/E) dat net zoals de voorafgaande delen weer een juweel van uitgeverskunst

genoemd mag worden. Maar niet alleen dáárvoor werd Pieter Hagers tot slot en besluit van zijn carrière tot Officier in de Kroonorde van België benoemd en niet alleen dáárom werd tijdens diezelfde afscheidsbijeenkomst de D.A. Thieme-prijs - een gouden legpenning en een oorkonde - aan de uitgeverij van de nieuwe reeks van Van Dale-woordenboeken voor Hedendaags Taalgebruik toegekend. De kunst van het uitgeven, de grafische vormgeving, bindwerk, leesbaarheid, ‘gebruiksvriendelijkheid’... het zullen allemaal factoren geweest zijn die hebben meegespeeld bij deze eerbewijzen aan Pieter Hagers en ‘zijn’ Van Daleproject. Maar als puntje bij paaltje komt, is deze dubbele SLOT-hommage voornamelijk te danken aan het feit dat én Pieter Hagers én Van Dale op een nieuwe manier de puntjes op de i wisten te zetten: initiërend! Wie in het N/N-deel het woord initiëren opzoekt, vindt daarbij als voorbeeld: een nieuwe stijl initiëren, en dat heeft Pieter Hagers, samen met zijn talloze medewerkers, gedaan in de afgelopen tien jaren. Dank zij de zorgvuldig opgebouwde, gestructureerde computertekstbestanden, is hij erin geslaagd een zevendelige serie woordenboeken van de Moderne Talen op de markt te brengen die ver uitsteekt boven datgene wat Duitsland, Engeland en Frankrijk op hun vergelijkbare terrein te bieden hebben. Wat Pieter Hagers biedt, is op alle gebied een PIETsje méér. En in feit is het bijzonder jammer dat het boekje Mag het een regeltje meer zijn, in een oplage van 500 exemplaren t.g.v. het afscheid van de Directeur, niet ter beschikking van iedere Van Dalebelangstellende gesteld wordt, want dáárin wordt het raadsel opgelost en vergroot, hoe men een PIETsje méér kan verkrijgen: alleen na jarenlange worsteling, met tekens-per-regel, met halvepunts-verkleiningen tot en met het lezen-met-een-vernuftig-leesrooster toe!

Kortom, het SLOT op het SLOT is en blijft in de eerste plaats een hommage aan Pieter Hagers, de scheidende directeur van wie men - zoals gesteld in de uitnodiging voor de presentatie van het SLOTdeel N/E - niet veel meer zal vernemen dan een zucht van verlichting. Een zucht van bewondering van velen heeft zich inmiddels daarbij gevoegd.

Het SLOT-deel N/E

Het is altijd aardig een paar steekproeven te doen en waarom zouden we daarvoor niet met de naam van ons tijdschrift beginnen:

Het eerste PIETsje méér dat we aantreffen is - na het trefwoord - de lidwoordaanduiding, iets waar iedere buitenlander tot aan zijn dood moeite mee blijft hebben, zelfs al leert hij het Nederlands nog zo goed. Van Dale lost dat probleem direct op, heel simpel door tussen haakjes het toe te voegen. Het volgende probleem

[p. 308]

geldt voor praktisch elke gebruiker, of hij nu Nederlander of buitenlander is: welk van de verschillende Engelse woorden (aangeduid met 0.1, 0.2, enz) kan hier als het meest juiste vertaald worden? Speciaal voor ‘ons’ erfdeel levert dat nogal eens moeilijkheden op: iedere medewerker van ons tijdschrift heeft zich wel eens met de vraag geconfronteerd gezien wat die naam nu feitelijk betekent. Welnu, dank zij wat volgt na 2.1 wordt ook dát probleem voorgoed uit de weg geruimd: ‘ons’ erfdeel staat voor the cultural heritage waartoe vanaf vandaag óók de serie Van Dale Woordenboeken behoort, een erfdeel waar we zonder meer trots op mogen zijn.

Tot SLOT van mijn bespreking ben ik gewoon wat gaan bladeren in dit nieuwe SLOT-deel. Een heerlijke bezigheid die me altijd weer doet denken aan de titel van Rutger Koplands poëziebundel Wie wat vindt heeft slecht gezocht (1972). Naar in geschenkverpakking heb ik nooit gezocht en toch vond ik het en bedacht op hetzelfde moment: Eigenlijk zouden alle delen gift-wrapped moeten worden aangeboden, want welk mooier geschenk is er denkbaar dan zo'n Dikke Van Dale-deel dat niet alleen het leuke woord ophoepelen tot en met de fijnste nuances weergeeft, maar dat ook de verschrikkelijke nieuwe betekenis van (slijm) ophoesten niet verzuimt te vermelden: een computer gegevens laten ophoesten blijkt to make/have a computer spew/turn out data te zijn. In dezelfde kolom treffen we ophouden aan, en daardoor werd ik ineens weer tot de harde werkelijkheid teruggebracht: de redactie van Ons Erfdeel heeft slechts een beperkte plaats voor mijn bespreking ter beschikking. So, I come to my end, maar niet na nog even gewezen te hebben op de volledige lijst van onregelmatige werkwoorden achterin dit SLOT-deel, met als uiteindelijk slot de spreekwoordenlijst, waarin vanzelfsprekend Eind goed al goed niet ontbreekt. Maar die *%* uitdrukking All's well that ends well speelde vanaf het begin van deze bespreking al een rol, tijdens the happy end on a castle zoals we na raadpleging van N/E SLOT OP SLOT hebben vertaald...

Tot slot nog één woord voor de redactie, de directeur en de meest vergetene van allen: de onvermoeibare secretaresse Liesbeth Schut: Congratulations!

Aldert Walrecht