Ons Erfdeel. Jaargang 14

ballet

Béjarts Ballet gezien door Armand Verspeeten.

Tijdens het Festival van Vlaanderen te Gent, van 17 augustus tot 18 september, stelde Armand Verspeeten in de toegangshal en de wandelgangen van de Koninklijke Opera een dertigtal foto's tentoon gewijd aan het Ballet van de 20e Eeuw.

Verspeeten heeft de laatste jaren naam verworven als specialist op dit gebied, niet alleen in eigen land, maar ook in het buitenland.

Sinds jaren is Verspeeten een verwoed balletliefhebber, als het ware bezeten door die kunst welke in ons land zo lang de rol van Assepoester werd toebedeeld.

Misschien is het voor Armand Verspeeten een geluk geweest dat hij betrekkelijk laat - nauwelijks vijf jaar geleden - tot de fotografie is gekomen.

Want toen was er immers al de van dansaktiviteit gonzende ballet-bijenkorf te Brussel, waar Maurice Béjart in de Muntschouwburg en het Koninklijk Circus de grenzen van het beperkt balletpubliek had doorbroken door van het traditioneel ballet een massaschouwspel te maken.

Die Muntschouwburg en dat Koninklijk Circus te Brussel werden als vanzelfsprekend een ideaal werkterrein voor Armand Verspeeten. Dit verklaart waarom aan de cimaise in de Koninklijke Opera te Gent uitsluitend foto's hingen van het Ballet van de XXe Eeuw.

Afgezien van zijn liefde voor het onderwerp zelf is er nóg een reden waarom Armand Verspeeten de lenzen van zijn fototoestel ging richten op die aparte wereld van de dans en het ballet: hij werd er ook speciaal toe aangetrokken omdat het zo biezonder moeilijk is.

In de eerste plaats wordt de fotograaf gekonfronteerd met talrijke technische problemen door het feit dat hij tijdens balletvoorstellingen altijd in heel slechte omstandighegen moet werken: uit de zaal, of tussen de schermen. En ook, en vooral, omdat er altijd te weinig licht is, daar het danskunstwerk op toneel door de koreograaf in relief wordt gezet door rode en groene, blauwe en oranje spots.

Er is echter meer.

Er is waarschijnlijk geen onderwerp dat zo moeilijk te fotograferen is als de dans.

Want, zodra een dansbeweging in de ruimte is getekend, sterft ze weg in de volgende, die, op haar beurt, oplost in het niet.

Daarom is elke balletfoto een ‘betrappen van het bijna onvatbare’.

En hierdoor wordt al een eerste belangrijk aspekt van deze tentoonstelling duidelijk.

Muziek wordt bewaard door de partituur - nu ook door de gramofoon-

[p. 151]

plaat. Schilder- en beeldhouwkunst staan in musea ten toon. De boekdrukkunst zorgt voor het behoud van de literatuur.

Maar, elk ballet bestaat slechts tijdens de duur van een uitvoering. Er blijft, in de tijd en in de ruimte, niets van over dan de vage herinnering die de toeschouwer bewaart op zijn netvlies of in zijn geheugen. Of wat een Armand Verspeeten vastlegt door zijn fototoestel.

Hierdoor kreeg deze tentoonstelling - en, uiteraard, het oeuvre van Armand Verspeeten - een heel bijzondere betekenis.

Want elke foto is een dokument.

En het geheel een voor de toekomst vastgelegde syntese van het koreografisch oeuvre van Maurice Béjart die, hij mag voor- en tegenstanders hebben, een niet meer weg te denken



figuur is uit de balletwereld van onze tijd.

Door de foto's van Armand Verspeeten wordt de balletwereld van Béjart opgeroepen over een tijdspanne die tien jaar overbrugt:

-	van de primitieve wijze waarop de mens de liefde heeft ontdekt in Stravinski's Sacre du Printemps tot de eterische Vogels van Aristofanes;
-	van Schillers ode aan de vreugde en zijn boodschap Alle Menschen werden Brüder in Beethovens Negende Simfonie tot de barbaarse melodramatiek van het Japanse Nôteater in Hi-Kyo;
-	van de hippie-slogan Make love, not war - op muziek van Berlioz - verwerkt in Shakespeare's Romeo en Julia tot de mystieke ceremonie van Messe pour le temps présent.
	Maar, Armand Verspeeten heeft niet alleen die grote momenten van hedendaagse balletkunst volgens zijn eigen fotografische visie vastgelegd. Hij werd ook gefascineerd door de wereld van de dans die ontoegankelijk is voor de gewone toeschouwer, namelijk de balletwereld achter de schermen.
	Met zijn fototoestel voert hij u mee in die boeiende wereld waarvan hij zo treffend de sfeer heeft kunnen vastleggen en waardoor men een heel andere kijk krijgt op de wereld van de dans. Niet die wereld van klatergoud, maar het laboratorium van de balletwereld.
-	er is een beeld van de oefeningen aan de ‘baar’, zoals danskunstenaars die dagelijks gedurende uren moeten maken. Oefeningen die lichamelijk zeer zware eisen stellen om, op toneel, de illusie te geven van spontane moeiteloosheid;
-	er is een foto van een danseres die achter de schermen haar spieren ‘opwarmt’ tijdens de laatste ogenblikken waarover zij beschikt alvorens op toneel te verschijnen;
-	er is een foto van in dikke grove wollen kousen gehulde benen van een danseres die, voortdurend, zorg moet dragen dat ze die benen - die haar instrumenten van de dans zijn - altijd warm houdt opdat de spieren soepel zouden zijn;
-	er is een foto van dansers die terugkeren naar hun kleedkamer...

Tenslotte: een derde aspekt van deze tentoonstelling: Armand Verspeeten wil bijdragen tot het wekken van grotere belangstelling voor de balletkunst die, volgens hem, bij ons nog altijd te weinig belangstelling geniet.

André Minne