Ons Erfdeel. Jaargang 12

oneel

Universitair toneel te Gent.

Alhoewel de belangstelling voor het toneel van de Gentse studenten vrij bevredigend is, toch kan men moeilijk gewagen van een theatreminded studentenkorps.

Om velerlei redenen is dit bijzonder jammer. De dramatische kunst heeft immers recht op een ruime doordringing in alle lagen van de bevolking. Het aandeel van de jeugd in het toneelleven kan bovendien een grote rol spelen bij het aanpassen van het teater aan de noden van onze tijd. Maar er is meer. Door het niet aktief betrekken van de dramatische kunst in het studentenleven blijft de kans gering om binnen afzienbare tijd te komen tot een wetenschappelijke studie van het teater op universitair niveau. Op dat gebied blijft Vlaanderen ten zeerste in gebreke t.o.v. de andere kultuurlanden. Het is dan ook verheugend dat het Gentse Universitair Studententoneel opnieuw van wal stak. Weliswaar wordt er nog geen blijk gegeven van een enorme aktiviteit doch het schuchter vlammetje moet worden aangewakkerd. Het lijkt mij derhalve gewenst dat de leiders van dit universitair toneel de zaken eens flink zouden aanpakken. Zij dienen kontakt te zoeken met alle kringen die zich inzetten voor de bevordering van het teater in ons land. Tevens lijkt het mij noodzakelijk dat het Nederlands Toneel-Gent een speciale taktiek zou volgen om een stevige binding te leggen tussen de universiteit en de schouwburg. Voor de regie van de opvoering door het G.U.T. werd een beroep gedaan op Jo Decaluwé die dit jaar in het Arcateater reeds verrassende blijken van radikale vernieuwingsdrang heeft gegeven. De keuze viel op Hoera Amerika, een eigenaardig stuk van Jean-Claude Van Itallie.

In dit werk geeft de auteur een stramien waarop men in allerhande vormen gestalte kan geven aan de opvatting van de schrijver over Amerika. Deze eenakter steekt vol satirische elementen en beoogt een felle kritiek op de hypermoderne maatschappij - symbool Amerika - waarin de individuele mens niet alleen verloren loopt maar vaak wordt verpletterd. Enkele tema's treden scherp op het voorplan: de eenzaamheid, de angst en het schuldgevoel.

In dit stuk worden alle teatermedia aangewend: pantomime, commedia dell' arte, musical, ballet, kabaret, show... noem maar op.

[p. 153]

Voor een regisseur met verbeelding is het een kluif omdat hem de gelegenheid wordt geboden om met de meest uiteenlopende technische hulpmiddelen effekten te bereiken en op die wijze het stuk bij het publiek te doen inslaan.

Naar de inhoud en naar de vorm is Hoera Amerika eksperimenteel teater bij uitstek dat beslist geschikt is om vernieuwing te brengen in de stijlprocédés van het toneel.

Hoewel ik tot dusver nog geen werk van Van Itallie opgevoerd zag en dus niet vergelijken kan, meen ik toch dat Jo Decaluwé de juiste kneep te pakken had. In zijn montering bewonderde ik vooral het zwierig tempo, de suggestieve kracht, de sterke dramatische geladenheid en de talrijke vondsten om kontakt te krijgen met het publiek.

Ik hoop dan ook dat ons officieel teater belangstelling zal tonen voor deze auteur die m.i. recht heeft op een plaats in de grote schouwburgen. Ik weet best dat de weerstand t.o.v. dit soort toneel bij de direkteurs van de professionele gezelschappen taai is. Zij wagen zich niet dikwijls aan werk dat typisch eigentijds is, dat bruusk breekt met de tradities, dat wiggen drijft in het burgerlijk fatsoen, dat heilige huisjes slopen en taboes verbrijzelen wil. Het mag wel eventjes gedurfd maar niet te brutaal zijn. Ze zweren bij een geleidelijke evolutie en wensen niet al te veel stenen ineens in de kikkerpoel te gooien. In principe ben ik het eens met hun politiek van geleidelijkheid. Ik geloof in geen geval dat men het teater van vandaag zo maar, zonder slag of stoot, direkt binnenste buiten mag of kan keren. Ik geloof nochtans evenzeer dat er in een geleidelijkheidspolitiek grote stappen vooruit moeten worden gezet. Met aarzelende en al te voorzichtige pasjes zal men nooit het rezultaat bereiken dat men op het oog heeft.

Het Gents Universitair Toneel heeft daarom een daad gesteld die blijk gaf van moed en inzicht en ik hoop dat deze groep in die richting zal doorwerken en nog meer blijken van levenskracht zal geven.

Rik Lanckrock