Ons Erfdeel. Jaargang 12

Toneel in Frans-Vlaanderen.

Wij waren op 22 december 1968 te Ekelsbeke voor een vertoning van het Volkstoneel voor Frans-Vlaanderen. Ekelsbeke is het dorp waar nu ieder jaar een Vlaamse Dag plaats heeft, onder de auspiciën van het Comité flamand de France en het Komitee voor Frans-Vlaanderen. Voor een volle zaal met meer dan 200 belangstellenden, het publiek dat op landelijke gemeenten naar zulke vertoningen komt, werd ‘Het dorp der mirakelen’ van Gaston Martens opgevoerd. Martens is dank zij dat stuk en ‘Paradijsvogels’, dat in het Frans als ‘Les saints au paradis’ werd vertaald, een wereldberoemd toneelschrijver geweest. Als brouwer en atleet had hij met en bij de volksmensen geleefd en ze leren kennen, geleid door een bewondering die al evenzeer vriendschap was. Vandaar de bijzondere sfeer van zijn dramatisch werk, zo autentiek en meeslepend dat het, indien het goed vertolkt wordt, onvergetelijk blijft.

Het Volkstoneel voor Frans-Vlaanderen, onder leiding van Flor Barbry, heeft goed gespeeld te Ekelsbeke en de toeschouwers hebben dat uitbundig toegejuicht. Er was samenhang in het spel, rake typering van de personages en een volgehouden bezieling. Om de tekst van Martens voor de gewone mensen genietbaar te maken had Flor Barbry hem in een gezuiverd Frans-Vlaams dialekt overgebracht en daarbij is ons nogmaals gebleken hoe rijk in haar archaïsche vorm die streektaal aan beeldende woorden, vergelijkingen en spreekwoorden is.

‘Het dorp der mirakelen’ werd een sukses. In de voorwinter 1968 werd het, behalve te Ekelsbeke, nog opgevoerd te Godewaarsvelde, Boeschepe en Kaaster. In de eerste maanden van 1969 zal het nog gespeeld worden te Rekspoede, Meteren, Bollezele, Houtkerke, De Moeren, Hazebroek en Stene. In laatst genoemde gemeente, ze ligt aan de Kolmevaart even ten zuiden van Duinkerke, zal het voor het eerst zijn sedert een onheuglijke tijd dat er weer Nederlands op de scène gesproken wordt. Mogelijk dat er nog vertoningen bijkomen. In ieder geval zal het Volkstoneel voor Frans-Vlaanderen dit jaar, sedert het in 1954 met zijn aktie begon, meer dan tweehonderd maal in Frans-Vlaanderen zijn opgetreden.

Zijn voorbeeld wordt in de jongste tijd nagevolgd door de Milac-groep uit Vlamertinge, die dit seizoen door West- en Frans-Vlaanderen reist met ‘Mannen rond Clara’, een werk van de hoofdakteur Donald Debruyne. In Frans-Vlaanderen zal deze winter ten minste tienmaal opgetreden worden, vijf

[p. 181]

keer in plaatsen waar ook het Volkstoneel voor Frans-Vlaanderen kwam en vijfmaal waar dat niet zal gebeuren, nl. te Eke, Steenvoorde, Killem, Winnezele en Bambeke. Men kan de betekenis van Nederlands toneel in Frans-Vlaanderen moeilijk overschatten. Daarom is het van groot belang dat het Volkstoneel voor Frans-Vlaanderen en de Milac-groep voldoende gesteund worden. Van belang ook dat andere toneelgezelschappen trachten eens in Frans-Vlaanderen op te treden en nog belangrijker dat er in Frans-Vlaanderen zelf op zekere dag enige amateurs de handen in elkaar zouden slaan om zelf toneel te spelen voor eigen volk. Misschien aanvankelijk met de hulp van een regisseur uit West-Vlaanderen. Duidelijk is dat die Frans-Vlamingen sukses zouden oogsten, ook aan déze kant van de grens.

Door een bundeling van krachten zou het tenslotte mogelijk worden ieder jaar op een vaste dag en plaats in Frans-Vlaanderen een speciale vertoning te houden, b.v. van een Kerst- of Driekoningenspel, waar men van heinde en verre naartoe zou gaan als naar een gebeurtenis, waar oude en nieuwe vrienden elkander weerzien of voor het eerst ontmoeten, in dezelfde trouw aan de moedertaal.

André Demedts